بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی سودمندي کشت مخلوط بادام زمینی و ذرت شیرین آزمایشی در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار در آستانه اشرفیه در سال زراعی 1393 انجام شد. تیمارهاي آزمایشی شامل تککشتی بادام زمینی، ذرت شیرین و سه سطح مخلوط با آرایش 4:1 - ذرت، بادام زمینی - بود، که در هر سطح مخلوط، فاصله روي ردیف براي ذرت به ترتیب 10، 16 و 40 سانتیمتر در نظر گرفته شد. این پنج تیمار آزمایشی - دو سطح تک کشتی و سه سطح مخلوط - همراه با مصرف 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و عدم مصرف نیتروژن ده تیمار آزمایشی را تشکیل دادند. بیشترین میزان ماده خشک کل و عملکرد دانه بادام زمینی در کشت خالص بادام زمینی بدست آمد.
کمترین میزان ماده خشک کل و عملکرد دانه بادام زمینی نیز مربوط به تیمارکشت مخلوط با ذرت با فاصله روي ردیف 40 سانتیمتر و کاربرد کود نیتروژن حاصل گردید. بیشترین و کمترین میزان ماده خشک ذرت به ترتیب مربوط به تیمار کشت خالص و کشت مخلوط با فاصله 40 سانتیمتري و بدون کاربرد کود بود. مقایسات گروهی نشان داد که در صفت ماده خشک کل بین سطوح کود نیتروژن تفات معنیداري وجود نداشت. بیشترین و کمترین میزان عملکرد دانه کنسروي ذرت به ترتیب در کشت خالص ذرت و کاربرد کود نیتروژن و تیمار مخلوط ذرت- بادام زمینی با فاصله 40 سانتیمتر بدون کاربرد کود نیتروژن دیده شد.
کلمات کلیدي: بادام زمینی،ذرت شیرین، ،عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک، کشت مخلوط
مقدمه
کشت مخلوط با گیاهان لگومینوز یکی از مرسومترین انواع الگوهاي کشت مخلوط میباشد که داراي سابقه طولانی در بسیاري از مناطق جهان میباشد . - 1 - مخلوط یک روش کشت قدیمی است که به طور گسترده در سیستمهاي کاشت کم نهاده در بسیاري از کشورها مورد استفاده قرار میگیرد . سوتارسان و سریکریشنا - 2015 - بیشترین و کمترین میزان عملکرد کل ماده خشک را به ترتیب در تیمارهاي کشت خالص و سیستم مخلوط بادام زمینی و ذرت گزارش کردند . در بررسی اسدي و خرمدل - 1393 - حداکثر عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه از تیمار کشت خالص جو و در بررسی روستایی وهمکاران - 1393 - از تیمارهاي کشت خالص سیاهدانه و شنبلیله به دست آمد.
مواد و روشها
این آزمایش بصورت طرح بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار و ده تیمار انجام شد. تیمارهاي آزمایشی شامل تک کشتی بادام زمینی، ذرت شیرین و سه سطح مخلوط با آرایش 4:1 - ذرت، بادام زمینی - بود، با این تفاوت که در مخلوط فاصله روي ردیف ذرت به ترتیب10،16،40 سانتیمتر بود. تیمارهاي فوق همراه با مصرف 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و عدم مصرف، ده تیمار آزمایشی بودند. آزمایش به روش جایگزینی انجام شد. تیمارها با آرایش کاشت جایگزینی یک ردیف ذرت شیرین و چهار ردیف بادامزمینی بودند.
با نسبتهاي مختلف کاشت که به ترتیب نامگذاري شدند: = P1 کشت خالص بادام زمینی بدون نیتروژن، =P2 کشت خالص ذرت شیرین بدون نیتروژن، = P3 کشت مخلوط بادام زمینی با ذرت شیرین - فاصله روي ردیف ذرت 10 سانتیمتر - بدون نیتروژن،= P4کشت مخلوط بادام زمینی با ذرت شیرین - فاصله روي ردیف ذرت 16 سانتیمتر - بدون نیتروژن، =P5 کشت مخلوط بادام زمینی با ذرت شیرین - فاصله روي ردیف ذرت 40 سانتیمتر - بدون نیتروژن، =P6 کشت خالص بادام زمینی با کاربرد 90 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، =P7 کشت خالص ذرت شیرین با کاربرد 90 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، =P8کشت مخلوط بادام زمینی با ذرت شیرین - فاصله روي ردیف ذرت 10 سانتیمتر - با کاربرد 90 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، =P9 کشت مخلوط بادام زمینی با ذرت شیرین - فاصله روي 16 سانتیمتر - با کاربرد90 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، =P10 کشت مخلوط بادام زمینی با ذرت شیرین - فاصله روي ردیف ذرت 40 سانتیمتر - با کاربرد 90 کیلوگرم در هکتار نیتروژن. کود اوره 46 - درصد نیتروژن - در دو نوبت قبل از کاشت و بعد از کاشت به صورت سرك به زمین اضافه شد.
خاك محل آزمایش لومی با 25 اسیدیته 1 7/25، کربن آلی 0/98 درصد، نیتروژن 0/133 درصد، فسفر قابل جذب 76/7 و پتاسیم قابل جذب 349 قسمت در میلیون یک خاك حاصلخیز بود. نمونه ها به مدت 48 ساعت در دماي 70 درجه سانتیگراد در آون خشک و سپس توزین شدند. با استفاده از نرم افزار SAS دادههاي آماري براي صفات مربوط به بادام زمینی و ذرت شیرین تجزیه شد. مقایسه میانگین تیمارها با روش توکی صورت گرفت.
نتایج و بحث
عملکرد دانه بادام زمینی مقایسه میانگین تیمارها - جدول - 1- نشان داد که بیشترین عملکرد دانه بادام زمینی در کشت خالص به دست آمد و تفاوتی در کاربرد و عدم کاربرد کود نیتروژن مشاهده نگردید. کمترین عملکرد دانه مربوط به تیمارمخلوط کاربرد کود نیتروژن و ذرت با فاصله روي ردیف 40 سانتیمتري بود که در مقایسه با عدم کاربرد نیتروژن در حدود %25 بالاتر بود. عملکرد دانه بادام زمینی در مخلوط در تیمار عدم کاربرد کود، با فاصله 40 سانتیمتري روي ردیف ذرت نسبت به فواصل 10 و 16 سانتیمتر، بالاتر بود اما با کاربرد نیتروژن نتیجه معکوس بدست آمد.
عملکردکل ماده خشک بادام زمینی نتایج نشان داد که در بین تیمارها از نظر کل ماده خشک تفاوت معنیداري وجود داشت بیشترین میزان کل ماده خشک مربوط به کشت خالص بادام زمینی با مصرف 90 کیلوگرم نیتروژن بود که با سطح عدم مصرف نیتروژن تفاوت معنی داري نداشت. کاهش عملکرد کل ماده خشک بادام زمینی در کشت مخلوط نسبت به کشت خالص را میتوان به تراکم کمتر آن در کشت مخلوط نسبت داد.
کمترین مقدار ماده خشک بادام زمینی در تیمار مخلوط، در فاصله روي ردیف 40 سانتیمتر ذرت و کاربرد نیتروژن بود، که البته در مقایسه با عدم کاربرد نیتروژن حدود %28 بالاتر بود. در کشت مخلوط سویا با سورگوم، عملکرد بیولوژیک سویا تا %30 نسبت به کشت خالص این گیاه کاهش یافت .
مقایسه میانگین عملکرد دانه بادام زمینی، عملکرد کل ماده خشک بادام زمینی و عملکرد دانه کنسروي ذرت شیرین، عملکرد کل ماده خشک ذرت شیرین در کشت خالص و مخلوط. تیمار عملکرد دانه بادام زمینی - گرم ماده خشک کل بادام عملکرد دانه قابل کنسرو کل ماده خشک ذرت بر مترمربع - زمینی - گرم بر متر مربع - ذرت شیرین - گرم بر متر شیرین - گرم بر متر مربع - حروف مشابه در هر ستون به منزله عدم وجود اختلاف معنی دار بر اساس آزمون توکی در سطح احتمال5درصد میباشد.
عملکرد کل ماده خشک ذرت شیرین نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین میزان کل ماده خشک مربوط به تیمار کشت خالص ذرت و عدم کاربرد نیتروژن بود - و در مقایسه با سطح کاربرد نیتروژن %18 بالاتر بود. شاید بتوان بیان کرد با توجه به نتایج آزمون خاك یکی از دلایل حصول این نتیجه وجود ماده آلی کافی و حاصل خیزي مناسب خاك محل آزمایش بوده باشد که سبب عدم واکنش رشد رویشی ذرت به کاربرد به کود نیتروژن باشد.
کمترین میزان صفت عملکرد کل ماده خشک نیز در تیمار کشت مخلوط در فاصله 40 سانتیمتري و بدون کاربرد کود بود که نسبت به تیمار کاربرد کود %17 کاهش نشان داد. بیشترین مقادیر با تفاوت اندکی در تیمارهاي کشت خالص و کمترین مقادیر نیز با همین میزان به نسبت کم در کشت مخلوط با فاصله 40 سانتیمتري وجود داشتند. همین سیستمها در فواصل 10 و 16 سانتیمتري در زمان اعمال کود تفاوت معنیداري با هم نداشتند.
عملکرد دانه کنسروي ذرت شیرین بیشترین میزان عملکرد دانه قابل کنسرو شدن در تیمار کشت خالص ذرت و با کاربرد کود نیتروژن حاصل شد. این نتیجه علی رغم کمتر بودن ماده خشک کل تولید شده در این سطح در مقایسه با تیمار عدم مصرف، نشان میدهد که احتمالا در این تیمار، مواد حاصل از فتوسنتز جاري بیشتر، به سمت اندامهاي زایشی یعنی بلال سوق یافته باشد.
