بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر در بخشی از اراضی صنوبر کاري ایستگاه تحقیقات زراعی فخرآباد لشت نشاء اجرا شد. این تحقیق در قالب طرح آزمایشی بلوك هاي کامل تصادفی با 5 تیمار و 3 تکرار، شامل سه تیمار فواصل مختلف کاشت صنوبر - 4×3 متر - 4×9 - - 4×6 - - و دو تیمار دیگر به عنوان شاهد به ترتیب براي کشت خالص صنوبر و بادام زمینی در نظر گرفته شد. نمونه برداري از خاك از عمق 0-20 سانتی متر انجام و تغییرات کربن و نیتروژن در آن بررسی شد.
نتایج این تحقیق نشان داد که درصد کربن آلی و درصد نیتروژن کل بین تیمارهاي مورد مطالعه اختلاف معنی داري را نشان می دهد. هم کربن و هم نیتروژن بین تیمارهاي آمیخته با فاصله کاشت - 4×9 - با دو تیمار آمیخته دیگر با فواصل کاشت - 6×4 - و - 3×4 - اختلاف معنی داري را نشان می دهد. مقایسه میانگین ها به روش توکی در سطح 5 درصد نشان داد که تیمار آمیخته - 9×4 - از بیشترین و تیمار آمیخته - 3×4 - از کمترین مقدار کربن برخوردار است. هم چنین مقدار نیتروژن در تیمار آمیخته - 9×4 - از بیشترین و تیمار آمیخته - 3×4 - از کمترین مقدار برخوردار است.ازین رو در کنار تمام فواید مطرح شده براي صنوبر وبادام زمینی کشت تلفیقی این دو گونه می تواند به افزایش ازت خاك، ازدیاد رشد صنوبر و هم چنین تثبیت بیشتر کربن در خاك، که از موضوعات مهم زیست محیطی در سالیان اخیر است، کمک نماید.
مقدمه
کشت توأم درختان چوبده و محصولات زراعی سازگاري زیادي با اکثر نواحی دنیا دارد و در مناطقی که به صورت طبیعی جنگل می باشد کاملا تطابق دارد. در این حالت فرسایش خاك حداقل و بازدهی استفاده از نور، آب و مواد غذایی خاك حداکثر است. استفاده از سیستم هاي کشت توام درختان و گیاهان زراعی یکی از راه حل هاي جلوگیري از تخریب و قطع بی رویه جنگل ها، کاهش شدید جوامع درختی وکاهش انتشار گازهاي گلخانه اي می باشد.
یک گونه درختی در سیستم هاي کشت تلفیقی باید بدون حضور سایر گونه هاي درختی و در همسایگی گیاه کف قادر به ادامه حیات باشد. صنوبرکاري در مناطق مختلف کشور یکی از مهم ترین روش هاي بهره وري از زمین است که از دیر باز علاوه بر کشت خالص آن در مساحت هاي بزرگ در حاشیه مزارع، باغ ها و به طور عام در حاشیه رودخانه هاي کشور گسترش داشته است.
ویژگی صنوبرکاري با وضعیت موجود به سبب دیر بازده بودن آن نسبت به محصولات زراعی و علوفه اي، مانع گسترش این فعالیت ارزشمند گردیده است. یکی از گونه هایی که به عنوان گونه همراه و با خصوصیات مطلوب براي کشت تلفیقی می تواند مطرح شود بادام زمینی است. بادام زمینی بومی آمریکاي جنوبی - برزیل - است و از آنجا به نقاط مختلف دنیا برده شده است.
تمام مواد آلی داراي کربن هستند و بقایاي گیاهی از جمله برگ ها شاخه ها و ریشه هاي مرده که در روي خاك باقی می مانند منبع اصلی ماده آلی را تشکیل داده و به محض قرار گرفتن در خاك در اثر فعالیت بیولوژیکی به طور کم و بیش سریع تخریب می گردند.
نیتروژن به عنوان یکی از عناصر اصلی رشد نباتات عمدتا در خاك ها به صورت آلی یافت می شود و در داخل نباتات عمدتا به صورت آنیون حرکت می کند. نیتروژن یک جزء مهم از پروتئین بوده و به خاطر اهمیت تغذیه اي و نادر بودن نسبی پروتئین به وسیله اکثر حیوانات از جمله انسان ها به شدت مورد درخواست است. هم چنین نیتروژن یکی از اجزاي تشکیل دهنده در بسیاري از ترکیبات اصلی گیاهی است و بخش عمده اي از اسیدهاي آمینه را تشکیل می دهد. این عنصر سبب رشد رویشی قسمت هاي هوایی گیاه گردیده و به برگ ها رنگ سبز تیره می دهد
طبق مشاهدات میدانی و گزارش بسیاري از کارشناسان، کشت تلفیقی صنوبر و بادام زمینی به خصوص در سال هاي اخیر در بخش هایی از استان گیلان مرسوم شده است. در این حالت مسلم است که با توجه به نیازهاي متفاوت این دو گیاه، آنها می توانند تاثیرات مختلفی از محیط گرفته و هم چنین تاثیرات متفاوتی بر روي محیط اطراف خود و از جمله خاك بگذارند. بنابر این به نظر می رسد که در کنار فواید مختلفی که کشت توام و خالص این دو گیاه می تواند داشته باشد تاثیرات مثبت و منفی آنها بر روي محیط پیرامون خود نیز موضوعی است که می تواند مد نظر صنوبرکاران و بادام کاران قرار گیرد. این تحقیق که در ایستگاه تحقیقات زراعی فخر آباد لشت نشاء انجام شده ، اثرات کشت تلفیقی صنوبر و بادام زمینی را بر دو مقوله مهم یعنی مقدار کربن و ازت خاك بررسی نموده است.
مواد و روش ها
منطقه مورد مطالعه در شرق استان گیلان در ایستگاه تحقیقات زراعی فخرآباد لشت نشاء می باشد. تحقیق حاضر در بخشی از اراضی صنوبر کاري ایستگاه تحقیقاتی مذکور اجرا شد. صنوبر در عرصه اي به مساحت 2 هکتار صنوبرکاري همراه با کشت بادام زمینی از حاشیه نیم متري درختان غرس شده در قالب یک طرح آزمایشی بلوك هاي کامل تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار، سه تیمار اول شامل فواصل مختلف کاشت صنوبر - 3×4، 6×4 و 9×4 متر - و دو تیمار دیگر به عنوان شاهد به ترتیب براي کشت خالص صنوبر - با فاصله کاشت 3×4 متر - و بادام زمینی در نظر گرفته شده است.
تعداد 36 اصله درخت در هر پلات وجود دارد.نمونه برداري از خاك 2 ماه پس از کاشت بادام زمینی و در اواخر تیر ماه صورت گرفت در تمام تیمارها نمونه خاك از عمق 0 - 20 سانتیمتر برداشت خواهد شد. جهت تهیه نمونه مرکب پس از حذف.ردیفهاي بافر، از چهار گوشه و مرکز هر تیمار نمونه خاك برداشت شده و با یکدیگر مخلوط خواهد شد و در نهایت یک نمونه مرکب جهت آزمایش هاي فیزیکی و شیمیایی خاك بدست خواهد آمد. در آزمایشگاه کربن آلی و نیتروژن خاك اندازه گیري شد. تعیین میزان کربن آلی به روش والکی بلک و نیتروژن به روش کجلدال - هضم و تیتراسیون بعد از تقطیر - تعیین شد.
نتایج
نتایج این تحقیق نشان می دهد که درصد کربن آلی و درصد نیتروژن کل بین تیمارهاي مورد مطالعه اختلاف معنی داري را نشان می دهد.هم کربن و هم نیتروژن بین تیمارهاي آمیخته با فاصله کاشت - 4×9 - با دو تیمار آمیخته دیگر با فواصل کاشت - 6×4 - و - 3×4 - اختلاف معنی داري را نشان می دهد.
جدول-1 مقایسه میانگین ± - اشتباه معیار - خصوصیات شیمیایی خاك در عمق 0 -20 بین تیمارها با فواصل کاشت مختلف
مقایسه میانگین ها به روش توکی در سطح 5 درصد نشان داد که تیمار آمیخته - 9×4 - از بیشترین و تیمار آمیخته - 3×4 - از کمترین مقدار کربن برخوردار است.هم چنین مقدار نیتروژن در تیمار آمیخته - 9×4 - از بیشترین و تیمار آمیخته - 3×4 - از کمترین مقدار برخوردار است.
بحث
محتویات کربن و مواد آلی خاك ارتباط مستقیمی به تاج پوشش گونه دارد. در جنگلکاري ها و جنگل هاي طبیعی افزایش تاج پوشش درختان و به تبع آن افزایش لاشبرگ به عنوان منبع اصلی مواد آلی به حساب میآید.
