بخشی از مقاله
چکیده
شوري و تنش هاي حاصل از آن می تواند تمامی عملکرد گیاهان را تحت تاثیر قرار دهد. شوري آب و خاك از عوامل بسیار محدود کننده تولیدات گیاهی می باشد. سیلیسیم براي افزایش مقاومت گیاه به شوري می تواند بسیار مفید واقع گردد. که موجب افزایش مقاومت گیاه در مقابل تنش شوري می شود. با توجه به افزایش سطح تولیدات گل داوودي در ایران و کاربرد فراوان این گیاه در فضاي سبز و به صورت شاخه بریده و بالا رفتن سطوح شوري در خاك به منظور ارزیابی تاثیر سیلیسیم و شوري بر شاخص هاي رشد و نمو و افزایش مقاومت گیاه داوودي تحت تنش شوري، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا" تصادفی با 3 سطح شوري 50 - ، 100و 150 میلی مولار نمک - Nacl و 3 سطح سیلیسیم - صفر، 0/3 و 0/6 میلی لیتر سیلامول - با 3 تکرار و هر تکرارحاوي 5 واحد آزمایشگاهی، در گلخانه واقع در شهرستان پاکدشت روستاي گلزار انجام شد. پس از جمع آوري کلیه داده هاي مورد نیاز نسبت به آنالیز آنها به طریق روش هاي آماري اقدام گردید. شاخص هاي رویشی و آنزیمی مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد که شوري اثر کاهنده معنی داري بر تمامی صفات اندازه گیري شده داشت. اثرات متقابل شوري و سیلامول نیز در تمامی فاکتور ها در سطح احتمال %1 و % 5 معنی دار گردید
مقدمه
استفاده از خاك به عنوان بستر کاشت گیاهان و استفاده از آب هاي شور و کود هاي شیمیایی براي رسیدن به تولید بالا یکی از مهمترین عوامل شوري خاك است. با توجه به این موضوع که حدود چهار پنجم مساحت زمین هاي جهان داراي شرایط خشک و نیمه خشک می باشند و شوري آب آبیاري و شوري خاك به عنوان عوامل محدود کننده براي تولیدات گیاهی به شمار می رود. زیرا آب خالص پس از تبخیر و تعرق از سطح خاك و گیاه، غلظت املاح خاك را افزایش می دهد که این امر موجب کاهش پتانسیل آب می گردد - کافی، . - 1387 شوري از طریق کاهش پتانسیل آب و سمیت یون هاي خالص و کاهش عناصر غذایی مورد نیاز، بر عملکرد گیاه تاثیر منفی می گذارد.
گل داوودي داراي ویژه گی هاي منحصر به فردي است که بسیار در طراحی فضاي سبز مورد استفاده قرار می گیرد. آبیاري نامناسب و استفاده از کود هاي شیمیایی زیاد و تبخیر و تعرق آب خالص باعث افزایش یون ها در محدوده ریشه این گیاه موجب کندي رشد و عدم رسیدن گیاه به فاز زایشی مناسب می گردد. به دلیل استفاده زیاد از گیاه داوودي در محدوده هاي وسیع کشت و کار این گیاه، این تحقیق در جهت شناسایی بهترین راه کار براي مقابله با تنش شوري با استفاده از کود سیلامول به منظور افزایش کیفیت و کمیت بهره وري از گیاه داوودي انجام گردید.
مواد و روشها
در این آزمایش گیاه داوودي مورد استفاده قرار گرفت که در دي ماه تهیه گردید. ضد عفونی گلدان ها قبل از کاشت با بنومیل انجام گردید و گلدان ها با خاك مناسب که خاك هلندي وماسه به نسبت پنج به یک بود پرگردید و در ساعات اولیه صبح نسبت به کاشت نشا ها اقدام شد. دماي گلخانه حدود 35 تا 40 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی گلخانه حدود 65 تا 70 درصد بود. تعداد گلدان ها 36 عدد بود و داخل هر گلدان 5 نشاء داوودي کاشته شد و به مدت سه هفته در شرایط گلخانه اي براي استقرار کامل گیاه نگهداري گردید. محلول هاي مورد استفاده شامل سیلامول که از شرکت زیست فناوري فرمون پارسیان و Nacl با خلوص 98 درصد از شرکت مجللی تهیه گردید.
تیمار گیاهان در مدت شش هفته انجام گردید به نحوي که در هر هفته در روز سوم تیمار هاي شاهد با آب مقطر و دیگر تیمار ها با غلظت هاي مشخص شده 50 و 100 و 150 میلی مولار نمک به ازاي هر گلدان 200cc با بشر تغذیه گردیدندو در روز چهارم براي شاهد با آب مقطر و غلظت هاي 0/3 و 0/6 سیلامول به صورت محلول پاشی براي هر گلدان 50cc محلول پاشی گردید. تمامی گلدان ها به صورت جدا گانه محلول پاشی انجام گردیدند و سپس به محل اصلی انتقال داده شدند و در پایان هر دو هفته یک نوبت آبیاري با آب مقطر به ازاي هر گلدان 200cc به منظور آبشویی انجام گرفت. براي محلول پاشی آب مقطر و سیلامول از آبپاش با پمپ فشار باد به مدت6 ثانیه و حجم مشخص 50cc استفاده شد و براي تیمار هاي آب مقطر و تیمار هاي نمک از بشر استفاده گردید.
نتایج و بحث
سطح برگ: توجه به جدول تجزیه واریانس - جدول - 1 نشان داد که سطح برگ در سطح 1 ٪ معنی دار بود.و کاربرد سیلامول باعث افزایش سطح برگ گردید. بیشترین سطح برگ مربوط به تیمار Silamol 0.6ppm و کمترین سطح برگ مربوط به تیمار Nacl 150ppm بود. یافته هاي پژوهش مطابق است با نتایج نورانی آزاد و همکاران در سال 1387 که تاثیر تنش شوري روي برخی از ویژگی هاي فیزیولوژیک گیاه شوید انجام گردید مطابقت دارد. در این پژوهش نتایج آزماش نشان داد که میزان سطح برگ با افزایش شوري کاهش نشان داد که این کاهش بین تیمار هاي مختلف در سطح % 5 معنی دار بود.
سمیت یونی و کاهش جذب مواد و عناصر غذایی لازم در اثر افزایش تنش شوري و کاهش سطح جذب، رشد گیاه را محدود ساخت. این نتیجه با نتایج رجیانی و همکاران در سال 1995 بر روي دو گیاه زراعی نیشکر و جو مطابقت دارد. کاهش سطح برگ گیاه می تواند به دلیل تولید برگ هاي کوچک تر باشد این موضوع نشان می دهد که سلول هاي برگ در شرایط تنش شوري به حد اکثر رشد خود نمی رسند. تاثیر شوري بر سطح برگ شدید تر از اثر آن بر تعداد برگ است چون اثرات بازدارنده شوري بر انبساط سلولی بیش از تقسیم سلولی است. کاهش سطح برگ در اثر افزایش سطح شوري می تواند بر اثر افزایش اسید آبسیزیک باشد. نمک سرعت توسعه سلول ها را کند و در غلظت هاي بالا کاملا متوقف می کند.
آنتو سیاین گلبرگ: توجه به جدول تجزیه واریانس - جدول - 1 نشان داد که آنتوسیانین گلبرگ در سطح1 ٪ معنی دار بود. کاربرد سیلامول باعث افزایش آنتوسیانین گلبرگ گردید. بیشترین آنتوسیانین گلبرگ مربوط به تیمار Silamol 0.6ppm و کمترین آنتوسیانین گلبرگ مربوط به تیمارNacl 150ppm بود. یافته هاي پژوهش مطابق است با نتایج چاوشی و همکاران در سال1388 در پژوهشی تحت عنوان مطالعه اثر متیل جاسمونات بر رنگیزه هاي فتو سنتزي، پروتئین، یون هاي سدیم و پتاسیم و برخی پارامتر هاي رشد در گیاه گلرنگ تحت تنش شوري انجام دادند و نتایج آزمایش نشان داد شوري بر مقدار آنتوسیانین گلبرگ تاثیر مستقیم دارد و در تیمار هاي مختلف اختلاف معنی دار نشان داد. آنتو سیانین از ترکیبات ثانویه با پایه فنل بنزول می باشد که از مسیر فنل پروپانوئید سنتز می شود. این مسیر در شرایط تنش فعال شده در نتیجه باعث افزایش فلاوونوئید و آنتوسیانین می شود.
توجه به جدول تجزیه واریانس - جدول - 1 نشان داد که کلروفیل کل برگ در سطح 1 ٪ معنی دار بود. کاربرد سیلامول باعث افزایش کلروفیل کل گردید. بیشترین کلروفیل کل مربوط به تیمارSilamol 0.6ppm و کمترین کلروفیل کل مربوط به تیمار Nacl 150ppm بود. یافته هاي پژوهش مطابق است با نتایج نورانی آزاد و همکاران در سال 1387 که تاثیر تنش شوري روي برخی از ویژگی هاي فیزیولوژیک گیاه شوید انجام گردید مطابقت دارد. در این پژوهش نتایج نشان داد که میزان کلروفیل کل برگ با افزایش غلظت شوري کاهش نشان داد و این کاهش بین تیمار هاي مختلف معنی دار بود. کاهش میزان کلروفیل در برگ هاي گیاه، کاهش فعالیت هاي فتوسنتزي و رشد را باعث میگردد. در این ارتباط، افزایش غلظت قند هاي محلول عاملی جهت سازش گیاه به شرایط تنش بوده و اهمیت تنش اسمزي را نشان می دهد.
توجه به جدول تجزیه واریانس - جدول - 1 نشان داد که پرولین در سطح % 1 معنی دار بود. کاربرد سیلامول باعث کاهش پرولین گردید. کمترین میزان پرولین مربوط به تیمار Silamol 0.6ppm بیشترین میزان پرولین مربوط به تیمار Nacl 150ppm بود. یافته هاي پژوهش مطابق است با نتایج شیدایی و همکاران در سال1389 که در مورد اثر تنش شوري بر تجمع ماده خشک و الگوي توزیع یونی در پنج ژنوتیپ گلرنگ می باشد. تاثیر شوري بر غلظت اسید آمینه پرولین در برگ در سطح % 5 معنی دار بود و غلظت پرولین در برگ در تیمار هاي حاوي غلظت متفاوت نمک نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت.
افزایش میزان تجمع اسید آمینه پرولین در گیاه در مواجه با تنش شوري براي گیاهان مختلف از جمله سو یا و چغندر قند نیز گزارش شده است. پرولین یک عامل محافظت کننده از آنزیم ها وساختمان هاي درونی سلولی، از بین برنده رادیکال هاي آزاد و یا یک ترکیب ذخیره اي از کربن و نیتروژن براي باز یافت سریع در شرایط استرس می باشد. توجه به جدول تجزیه واریانس - جدول - 1 نشان داد که فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز در سطح1 ٪ معنی دار بود. کاربرد سیلامول باعث افزایش فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز گردید.
بیشترین فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز مربوط به تیمارSilamol 0.6ppm و کمترین فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز مربوط به تیمار Nacl 150ppm بود. نتیجه این تحقیق با پژوهش کافی و همکاران در سال 2011 مطابقت دارد که گزارش کردند کار برد سیلیس سبب افزایش فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز در گیاه سورگوم تحت تنش شوري گردید.سیلامول می تواند قابلیت دسترسی عناصر مورد نیاز گیاه و همچنین فلزات سنگین و کمیابی مانند مولیبدن را هم در محیط خاك و هم در محیط ریشه و هم در سلول هاي گیاهی تحت تاثیر خود قرار دهد.
