بخشی از مقاله
چکیده
افزایش مصرف آب ناشی از افزایش جمعیت ، باعث کاهش کیفی و کمی آب های قابل استحصال شده است، شناخت منابع مناسب کمی و کیفی برای داشتن کشاورزی پایدار امری ضروری و اجتناب ناپذیراست رودخانه سفیدرود به عنوان بزرگترین رودخانه استان منبع حیات آبزیان و منبع کشاورزی ساکنان حواشی رودخانه وبخش اعظم شالی کاری در استان گیلان است لذا کیفیت آب این رودخانه از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. نتایج بررسیها بعمل آمده از اراضی کشاورزی در محدوده شهرستان رودبار نشان داد که % 10/8 آبها دارای شوری کمتر از700 میکروزیمنس برسانتیمتر و%62/16 آبها دارای شوری بین 700تا 3000 میکروزیمنس بر سانتیمتر میباشند، % 27 آبها دارای شوری بیش از 3000 میکروزیمنس برسانتیمتر می-باشند، براساس طبقه بندی ویلکوکس حدود %13 آبها در کلاسC2S1 و%60 درصد آبها در کلاسC3S1 جزء آبهای شور با اعمال تمهیداتی برای استفاده به حساب می آیند و%27 آبها در کلاس C4S1 جزء آبهای شور و مضر برای کشاورزی می باشند. شوری در آب آبیاری در بعضی مناطق بسیار بالا بوده و بی توجهی به این موضوع تهدیدی برای باغات منطقه ومنابع آبی استان در دراز مدت خواهد بود،لذا می بایست تصمیم گیران نسبت به استحصال آّب دراین مناطقتوجه لازم را داشته باشند.
کلید واژه: کیفیت آب، سفید رود ، شوری ، استحصال آب
مقدمه:
کشاورزی جهانی در آینده با دو چالش مهم مواجه خواهد شد، از یک طرف پیش بینی میشود که به جمعیت دنیا در سال2050نسبت به جمعیت کنونی 2/3 میلیارد نفر نیز اضافه گردد که برای تأمین غذای این تعداد، منابع آب دنیا در حال کاهش است و از آنجا که 85% آب شیرین دنیا در بخش کشاورزی مصرف می شود بنابراین استفاده از منابع آب برای تولیدات کشاورزی در کاهش سریع کمیت و کیفیت آب سهیم می باشد. تولیدات کشاورزی بایستی به حدود 1/7برابر تولیدات امروزی برسد و از طرف دیگر زمینهای کشاورزی در معرض تغییرات آب و هوایی کره زمین وکم آبی خواهند بود اوزمان وهمکاران - 2013 - ، بهره وری پایین گیاهان زراعی در بسیاری از موارد، به تنشهای محیطی نسبت داده می شود، در بسیاری از نقاط دنیا، گیاهان اغلب با تنشهای غیر زیستی مانند شوری، خشکی، بالا و یا پایین بودن دما، مسمومیت با فلزات، ازن، پرتو فرابنفش و علف کشها مواجه اند که تهدید جدی برای تولید محسوب می شوند احمد وپراساد - - 2012؟
علیرغم محدودیت منابع آب و توزیع مکانی و زمانی نامناسب آن در پهنه جغرافیایی کشور، متاسفانه کارآیی استفاده از این منابع بسیار پایین است که تلفات عمده به بخش کشاورزی تعلق دارد.شوری یکی از مهمترین عوامل تنش زای محدود کننده بهره وری گیاهان زراعی است. بخش قابل توجهی از زمینهای کشاورزی در جهان تحت تأثیر شوری قرار دارند و سرعت گسترششوری حدود 1/5 میلیون هکتار در هر سال تخمین زده می شود.ولیکوا وهمکاران - 2000 - .با شناسائی مناطق شور کیفیت آبها می تواند اثرتنش شوری ایجاد شده را با برنامه ریزی کاهش داد و تا حد ممکن از افت عملکرد گیاهان کم کرد. آنالیزکیفیت آب یکی از قسمتهای مهم مطالعات آبها است.
داشتن منابع آب با کیفیت پیش نیاز ضروری و اساسی برای حفظ محیط زیست و رشد و توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور است .رشد جمعیت جهان در دهه های اخیر و افزایش تقاضا برای مواد غذایی و نیز بالا رفتن سطح بهداشت سبب افزایش سرانه مصرف آب و فشار بر منابع آب موجود شده است .حفظ منابع تولید مواد غذایی از نظر کمی و کیفی به خصوص منابع آب و خاک وظیفه ای همگانی است .متأسفانه مصرف بی رویه مواد شیمیایی در کشاورزی وآلودگیهای حاصل از شهرکهای صنعتی مجاور، باعث افزایش شدت آلودگی منابع آبی سفید رود شده است که پیامد این موضوع در گذر از شهررشت و روستاها اطراف به زرجوب آلوده تبدیل شده است .با توجه به اینکه تغییرات محیط زیست تحت تاثیر کاهش یا افزایش مواد شیمیایی به آن است. بنابراین لزوم داشتن یک استراتژی و برنامه مدون برای حفظ منابع آب و کنترل آلودگیهای آن مسئله ای مهم در بخشهای مدیریتی می باشد.
در موضوع بخش کشاورزی تغییرات ویا استفاده بیش از اندازه در منابع آب باعث تغییر کیفیت آب با توجه نوع خاکهای کشور واقلیم خشک ونیمه خشک آن خواهد شد. مهمترین موضوع آن افزایش شوری واملاح محلول در منابع آبی وخاکی ، که گسترش این موضوع به دلیل بی توجهی های صورت گرفته به شدت در کشور در حال افزایش است . استان گیلان نیز باتوجه به اقلیم و مناطق خشک جنوبی شهرستان رودبار از این موضوع مستثنی نبوده وتهدیدی برای منابع آب استان به شمار می رود. تنوع کیفی آب زیرزمینی از لحاظ فیزیکی و شیمیایی تابع خصوصیات زمین شناسی و فعالیتهای انسانی در هر منطقه می باشد. درنج همکاران - 1990 - نشان دادند که حدود 43 میلیون هکتار از اراضی تحت آبیاری در مناطق خشک جهان در معرض فرایندهای مختلف مانند شور شدن ، قلیائیت وماندابی شدن قرار دارند.
