بخشی از مقاله
چکیده
برنامه ریزی سناریو ابزاری استراتژیک محسوب می شود که دارای محبوبیت فزاینده در حوزه آکادمیک و تجربی است. کاربردهای اخیر برنامه ریزی سناریو به طور وسیع مبتنی بر ادبیات موجود است که از برنامه ریزی سناریو جهت توسعه استراتژی هایی برای آینده و به طور عمده در نظر گرفتن ارزیابی عدمقطعیتهای محیطی خارجی کلان درک شده استفاده می کنند. با این وجود، بدنه ای از ادبیات وجود دارد که تا کنون توسط محققان برنامه ریزی سناریو نادیده گرفته شده است؛ که بیان می کند عدم قطعیت محیطی درک شده - PEU - 1 بر محیط خارجی کلان به مانند محیط داخلی سازمان تأثیر میگذارد. این مقاله نظریه های برجسته در فرآیند برنامه ریزی سناریو و PEU را بررسی می کند و سه گزاره برای کاربرد فرآیند برنامه ریزی سناریو ارائه می دهد. علاوه بر این نشان می دهد چگونه این گزاره ها می توانند در فرآیند برنامه ریزی سناریو ادغام شوند تا توسعه استراتژی را بهبود بخشند.
واژگان کلیدی: برنامه ریزی سناریو، عدم قطعیت ادراک شده ، توسعه استراتژی، توسعه سناریو.
-1 مقدمه
برنامه ریزی سناریو یکی از ابزارهای استراتژی می باشد که استفاده ی آن به طور چشمگیر افزایش یافته است [1]، همچنین یکی از رایج ترین ابزار های مورد استفاده در توسعه استراتژی می باشد .[2,3] برنامه ریزی سناریو، یکی از تکنیک های آینده نگاری استراتژیک است که از دیگر فنون متفاوت می باشد چرا که به بررسی عدم قطعیت می پردازد نه ریسک. تسوکاس 1و شفرد2 بیان می کنند که برنامه ریزی سناریو با آن دسته از عوامل محیطی سرو کار دارد که ذخیره دانشی اش برای شناخت اقدام و پایه دانشی اش برای پیش بینی وقایع مهم شان در مقایسه با دیگر فنون آینده نگاری مانند پیش بینی، استدلال قیاسی و برنامه ریزی اقتضایی ناچیز است.[4]
اغلب روش شناسی های موجود [5-9] اظهار می دارند که کاربرد برنامه ریزی سناریو مبتنی بر مقاله ارائه شده توسط ویک3 و بر اساس مطالعه موردی شل4 است . [10 ] برای تمامی این روشها، منبع توسعه سناریو، شامل ارزیابی محیط خارجی کلان می باشد که به عنوان بزرگترین منبع عدم قطعیت محیطی در نظر گرفته شده است. با این وجود، در بخشی از ادبیات موجود تأکید می شود، عدم قطعیت درک شده نه تنها از طریق محیط کلان ایجاد می شود بلکه مدیران می پندارند که عدم قطعیت می تواند از طریق محیط خرد - صنعت - و داخلی به وجود می آید.
مقاله ی موجود به دنبال نمایش ضرورت توجه به تمامی سطوح PEU در توسعه استراتژی در برنامه ریزی سناریو به منظور بهبود فرآیند تصمیم گیری استراتژیک می باشد.این مقاله به دو بخش تقسیم می شود؛ بخش اول پیرامون توسعه سه گزاره ساختار بندی شده است که بر اساس شکاف های شناسایی شده در ادبیات تئوریک و کاربرد برنامه ریزی سناریو می باشد. جهت شناسایی شکاف ها در ادبیات و کاربرد برنامه ریزی سناریو، در ابتدا مهمترین نظریه ها در ادبیات برنامه ریزی سناریو بررسی و سپس مفاهیم و پژوهش های مرتبط با PEU بیان می شود. بخش دوم این مقاله فرآیند برنامه ریزی سناریوی یکپارچه ای را ارائه می دهد که سه گزاره ایجاد شده در کاربرد برنامه ریزی سناریو را ترکیب می کند.
-2 مبانی نظری پژوهش
-2-1 فرآیند برنامه ریزی سناریو
بررسی های اخیر 12]،[11 در خصوص تاریخچه این ابزار استراتژی نشان می دهد که برنامه ریزی سناریو ریشه در برنامه ریزی های نظامی و جنگی دارد. [13 ] ایده مبنایی در زمینه برنامه ریزی سناریو به استفاده از آن در تیم های استراتژی جهت بهبود تفکر استراتژیک و توجه به عدم قطعیت ها در محیط خارجی می باشد. وان در هیجن 5 و دیگران [14] تأکید می کنند که ارزش نهفته در برنامه ریزی سناریو در فرآیند توسعه آینده های جایگزین می باشد نهضرورتاً در روایاتی که ایجاد می شود . [15 ] با در نظر گرفتن تکامل برنامه ریزی سناریو[11] ، این مقاله ادبیات برنامه ریزی سناریو را مبتنی بر مکتب مدل منطق - شهود1 در نظر می گیرد، که برنامه ریزی سناریو را به عنوان تمرین استراتژی سازی می داند.
اغلب نویسندگان 17]،16،6،[5 که تحت تأثیر برنامه ریزی سناریو شل هستند فرآیند مشابهی را پیشنهاد می دهند که شامل: - 1 - تعریف حوزه مورد نظر، - 2 - شناسایی عوامل عدم قطعیت خارجی، - 3 - کاهش و دسته بندی عدم قطعیت ها، - 4 - ارائه سناریوهای اولیه و ابتدایی، - 5 - بررسی ثبات و سازگاری داخلی آن - 6 - بیان سناریوها به شکل روایت، - 7 - ارزیابی تأثیر سناریوها و - - 8 توسعه و انتخاب استراتژی های بالقوه.اغلب فرآیندهای برنامه ریزی سناریو منتشر شده 18]،[16، ارتباط شفاف و صریحی با تدوین استراتژی برقرار می کند. برخی از پژوهشگران برنامه ریزی سناریو را تنها در رابطه با توسعه استراتژی می دانند: برای مثال مک کی2 و مکیرنان3 [19] برنامه ریزی سناریو را به عنوان یک فرآیند استراتژی که به طور گسترده ای خلاق و نوآور و مرتبط است با [...] در نظر گرفته و تعریف می کنند.
ویلسون4 [20] 4 نوع برنامه ریزی سناریو را با توجه به پیچیدگی اش تعریف می کند. در رویکرد مبنایی، برنامه ریزی سناریو به عنوان " ارزیابی ریسک/ حساسیت" و به منظور بررسی پیامدهای بالقوه تصمیمات استراتژیک استفاده می شود. در رویکردی پیچیده تر، برنامه ریزی سناریو به عنوان" ارزیابی استراتژی"، جهت بررسی تناسب استراتژی های بلند مدت موجود در قبال سناریو های آینده بکار خواهد رفت. در این رویکرد، تأثیر سناریوها با توجه به " فرصت ها، تهدیدها و موفقیت یا شکست نسبی رقابتی" به منظور شناسایی ترجیحات و گزینه های استراتژیک بالقوه جدید در نظر گرفته می شوند. در مرحله پیشرفته تر،"برنامه ریزی متمرکز بر سناریو" توان گزینه های استراتژیک ایجاد شده در مقابل سناریو های ایجاد شده را بررسی می کند. در مرحله بسیار پیچیده، برنامه ریزی سناریو به عنوان "توسعه استراتژی" تأثیر سناریوها در مقابل عناصر کلیدی هر یک از گزینه های استراتژیک به منظور تعیین ترتیب بهینه شان آزمون می شوند.
چرمک5 و لینهام[ 21] 6 بررسی وسیعی از تعاریف و پیامدهای برنامه ریزی سناریو ارائه داده اند. در اغلب تعاریف این توافق وجود دارد که برنامه ریزی سناریو پیرامون خلق تصاویری از آینده جهت مواجهه با عدم قطعیت می باشد؛ با این وجود اکثر این تعاریف برنامه ریزی سناریو و توسعه استراتژی را بهم پیوند نمی دهند. آنها بیان می دارند که 4 دسته متفاوت از پیامدهای بالقوه فرآیند برنامه ریزی سناریو عبارتند از : - 1 - تغییر تفکر - 2 - روایات یا داستانهایی درباره آینده - 3 - بهبود تصمیم گیری و - 4 - بهبود یادگیری و خلاقیت.وان در هیجن[21] سناریو را مبتنی بر مداخله و کاری که در ارتباط با هدف است، طبقه بندی می کند؛ فقط یکی از 4 هدف شناسایی شده توسط او مستقیماً به توسعه استراتژی مرتبط شده و 3 مورد دیگر به تلاشهای سازمانها به منظور بهبود تصمیم گیری، پیش بینی و یادگیری سازمانی ارتباط پیدا می کند. علاوه بر این مک کی و مکیرنان[23] بیان می کنند که
