بخشی از مقاله
چکیده
در طی دهه گذشته، شبکه های لجستیک معکوس به دلیل قوانین زیست محیطی، افزایش اهمیت اقتصادی و آگاهی های مشتریان، مورد توجه روزافزونی قرار گرفته اند. یکپارچه سازی شبکه لجستیک پیشرو و معکوس هنگام طراحی شبکه لجستیکی، یکی از عوامل بسیار مهم در زنجیره تأمین است. از آنجا که به دلایل مختلف، جریان مواد و محصولات در جهت عکس زنجیره تأمین، موضوعی اجتناب ناپذیر است، طراحی شبکه لجستیک معکوس کاری ضروری است.
در پژوهش حاضر با استفاده از روش کیفی مدل مفهومی لجستیک معکوس پسماندها الکترونیک استخراج گردید و بر اساس آن مدل ریاضی و حل آن از طریق زبان برنامه نویسی در قالب الگوریتمهای برنامه ریزی خطی و الگوریتم ژنتیک، با مشخصات لجستیک یکپارچه پیشرو/ معکوس، تک محصولی، چند دوره ای در شرایط عدم قطعیت ارائه گردیده است. در مدل لجستیک معکوس در قالب مراحل جمع آوری، تعمیر، بازیافت، و انهدام آورده شده است.
-1 مقدمه
در سالهای اخیر نگرانی های زیادی درباره اثرات منفی صنعت و تولیدات آن بر جامعه و محیطی که در آن زندگی می کنیم وجود داشته است. مفهوم استفاده مجاز و تأمین نیاز در حد معقول بسیار مورد توجه قرار گرفته است. زیرا همراه با رشد سریع جمعیت جهان و افزایش ثروت، مصرف مواد، انرژی و منابع دیگر بطور نامعقول بالا رفته است. با توجه به مسائلی مانند گرم شدن زمین که متأثر از فعالیتهای انسانها بوده و هم اکنون نیز به تأیید رسیده است، لازم است روش استفاده صحیح از ضایعات و منابع ارزشمند را به جامعه ارائه دهیم. بطور خلاصه، باید معقول تر رفتار کنیم.
تعاریف خوبی از استفاده مجاز وجود دارد و کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه آن را این گونه تعریف کرده است: برآورده کردن نیازهای نسل کنونی با سازگاری برای توانایی نسلهای آینده در تأمین نیازهایشان. موضوعی که نگرانی در مورد عدم رفتار معقول در آن وجود دارد؛ مسئله تولید، استفاده و انهدام تولیدات الکتریکی و الکترونیکی است. صنعت الکترونیک وسایلی را در اختیار ما قرار میدهد که برای زندگی مدرن ما لازم هستند و همچنین این مسئله را عنوان مینماید که فرصتهای فعالیت، به طور معقول و درست درک نشده اند و تولیدان نیاز به تکامل دارند.
با توجه به تولیدات دارای طول عمر کوتاه و استفاده از پروسهها و مواد خطر ناک و ایجاد ضایعات در زمان تولید تا پایان عمر، تولید کنندگان وسایل الکتریکی و الکترونیکی1 به عنوان یک هدف شناخته شده و بارز برای گروه های طرفدار محیط زیست گشته اند که خطرات ناشی از آلودگی ضایعات الکتریکی و الکترونیکی را جدی تلقی نموده اند. صنعت وسایل الکتریکی و الکترونیکی باید به طور معقول در راستای قوانین سخت و همچنین برآورد نیازهای مشتریانی که توقع استانداردهای بالای محیطی از صنعت دارند، عمل کند. صنعت الکترونیک با پذیرش فرآیندهای جدید تولید، استفاده از مواد خام، توسعه بازیافت اصلاح شده و استراتژیهای استفاده مجدد در پایان عمر به این هدف میرسد، در حالیکه این هدف، توسط خود صنعت به دست میآید و فرصتهای طولانی تری وجود دارد که فقط از طریق تحقیق و توسعه بررسی میشوند.
-2 ضرورت انجام تحقیق
بدلیل اینکه ماهیت وترکیب زباله در کشورهای مختلف با همدیگر متفاوت می باشد وبستگی کاملی به فرهنگ وسنن، عادات غذایی، وضعیت جغرافیایی، اقتصادی و سایر فاکتورهایی نظیر تکنولوژی موجود در یک منطقه را دارد. لذا هر گونه مدیریت وبرنامه ریزی در این راستا می بایست براساس شرایط موجود محلی انجام گیرد. و همچنین همگام با رخدادهای بزرگ فرایند های علمی صنعتی، در زمینه مدیریت مواد زائد نیز تحولات چشمگیری ایجاد شده است وطرح ها وروش های بسیار موثر در مبارزه وخنثی سازی اثرات نامطلوب زباله ها درحال انجام است. مدیریت پسماندها از روشهای مختلفی برای دفع زبالههای الکترونیکی و طبقه بندی پسماندهای الکترونیکی استفاده میکند.
شبکه مورد بررسی در این تحقیق، یک شبکه لجستیک معکوس است که قابلیت حمایت از انواع صنایعی را دارد که در آنها احیا و بازیافت محصولاتی که در پایان عمر قرار دارند انجام میگیرد. تسهیلات شبکه، به ترتیب، شامل مراکز برگشت، مراکز جداسازی، مراکز کنترل، تمیزکاری و مرتبسازی، مراکز تولید و مراکز بازیافت میباشد. در مدل طراحی شده، محصولات برگشتی بعد از جمعآوری و بازرسی، به دو گروه محصولات قابل جداسازی و غیر قابل جداسازی تقسیم میشوند.
محصولاتی که قابل تفکیک به قطعات هستند، به مراکز جداسازی فرستاده میشوند و در آنجا به قطعات تبدیل میگردند. قطعات به دو دسته قابل احیا و غیر قابل احیا تقسیم میشوند. قطعات غیر قابل احیا به صورت ایمن دفع و قطعات قابل احیا به مراکز کنترل، تمیزکاری و مرتبسازی فرستاده میشوند. که در صورت نهایی شدن این مدل مقادیر دفع ضایعات الکترونیکی به شدت کاهش و هزینه های حاصل از حمل و نقل و پردازش آن نیز به شکل قابل توجهی مدیریت خواهد شد.
-3 گزاره های پژوهش
-3-1 اهداف پژوهش
الف - هدف اصلی:
طراحی مدل لجستیک معکوس پسماندهای الکترونیک شهری ب - اهداف فرعی:
1. کنترل در رابطه با روند رو به رشد توسعه تکنولوژی در جهان و ارائه راهکارهای مدیریتی پسماند الکترونیکی
2. کاهش عوارض بهداشتی و زیست محیطی ناشی از پسماند الکترونیکی
3. کاهش اثرات زیست محیطی پسماند الکترونیکی در چرخه طبیعت
ج - اهداف ویژه کاربردی:
1. در نتیجه اهداف ویژه آن نیز در این راستا خواهد بود و شامل :
2. تعیین ویژگیهای مدل شبکه لجستیک معکوس
3. تحلیل مدیریت پسماندهای الکترونیک شهری بر اساس شبکه لجستیک معکوس
4. بررسی امکانپذیری پیاده سازی لجستیک معکوس در مدیریت پسماندها
5. بررسی عوامل اثر گذار بر مدیریت پسماندها با رویکرد شبکه لجستیک معکوس
6. ارائه برنامه و استراتژی های مدیریتی 6 گانه برای مدیریت پسماند الکترونیک شهری
-3-2 سئوالات/ فرضیههای پژوهش
با توجه به مطالب ارایه شده در فوق هدف اصلی این تحقیق آن است تا با ارائه مدلی یکپارچه برای افزایش چابکی و انعطافپذیری شبکه زنجیره تأمین باشیم. بهطورکلی ابعاد چابکی و انعطافپذیری زیر در این تحقیق دنبال میگردند.
1. انعطافپذیری در سفارش
2. انعطافپذیری در خرید
3. انعطافپذیری در تولید
4. انعطافپذیری در مسیریابی
5. انعطافپذیری در رساندن به مقصد
6. انعطافپذیری در حملونقل - بین محل تأمینکننده و محل انبار -
7. انعطافپذیری در عرضه
-3-3 نوآوری تحقیق
جنبه جدید بودن تحقیق :
اکثر تحقیقات گذشته، تنها به یکی از فرایندها و عملیات اصلی لجستیک معکوس پرداختهاند. لذا از آنجا که در تمامی مدلهای لجستیک معکوس، فعالیتهای تولید مجدد و استفاده مجدد، مرمت و تعمیر و نیز بازیافت از فعالیتهای عمده به شمار میروند، به نظر میرسد ارائه مدلی که شامل بازیافت برای استفاده از مواد و محصولات بازیافتی پسماند الکترونیک و تولید مجدد برای بهکارگیری مجدد قطعات در امر تولید باشد، ضرورت دارد.
جنبه نوآوری تحقیق :
یکی از موضوعاتی که در کشور علی رغم اهمیت و گسترش آن در جوامع انسانی و گرایش جامعه به سمت استفاده از محصولات و خدمات الکترونیک بسیار تحقیقات کمی شده است موضوع پسماندهای الکترونیک است حال آنکه ترکیب این موضوع با یکی از ابزارهای تصمیم سازی مورد استفاده مدیران و سیاستگزاران برای استفاده از نتایج کاربردی تحقیق می تواند.
