بخشی از مقاله
چکیده مقاله:
اصولا استقراروپیدایش یک شهربیش ازهرچیزتابع شرایط محیطی وموقعیت جغرافیایی است، زیراعوارض وپدیده های طبیعی درمکان گزینی،پراکندگی،حوزه نفوذ، توسعه فیزیکی،مورفولوژی شهری وامثال آن اثرقاطعی دارندوگاه به عنوان یک عامل مثبت وزمانی به صورت یک عامل منفی وبازدارنده عمل می کنند.درهنگام احداث شهرهابایدبه دینامیسم محیط طبیعی مثل سیل، زلزله، باد،گسل...توجه کافی مبذول داشت وگرنه شهردرآینده دچارمشکل خواهدشد.فرآیندهای طبیعی به ویژه ژئومورفولوژی نقش مهمی درروندمکان یابی،برنامه ریزی وتوسعه شهرهابرعهده دارد. بسیاری ازشهرهای ایران ازنظرروندتوسعه ی فیزیکی بامحدودیت های ژئومورفولوژیکی مواجه هستند.برای اینکه بتوان مشکلات حاصل ازتوسعه ی شهرراکمترکردوعوامل مختلف ازقبیل عوامل اکولوژیکی مانندشیب،جهت شیب،ارتفاع،کاربری اراضی،اقلیم وزمین شناسی درتوسعه شهری دخیل داد.
هدف این تحقیق شناخت پدیده های ژئومورفولوژیکی درتوسعه شهرسبزواروروندتحقیق برمبنای داده های موجودبه صورت توصیفی وتحلیلی است. روش کاردراین مقاله به این صورت میباشد که بااستفاده ازجی آی اس جهت شناسایی مناطق مناسب توسعه و سپس اولویت بندی مناطق شناسایی شده وتحلیل سلسله مراتبی نسبت به شناخت مناطق دارای استعدادتوسعه اقدام شده است. نتایج به دست آمده ازتجزیه وتحلیل داده های مکانی موردنیازازقبیل:شیب وجهت،میزان ارتفاع،لیتولوژی منطقه،فاصله ازرودخانه وفاصله ازجاده،بیانگرآن است که عوامل فوق درتوسعه شهرتنگناهایی جدی به وجوداورده اند،به هرحال باتوجه به کمبودپهنه های مناسب برای توسعه آتی شهر،لازم است که درطرحهای توسعه شهربازنگری جدی صورت پذیرد.
مقدمه وبیان مسئله:
شهرهامجموعه ای درهم تنیده وپیچیده هستندکه همواره اززوایای مختلف علمی مانندجامعه شناسی شهری،جغرافیای شهری،مهندسی شهرسازی،برنامه ریزی شهری و...موردبررسی ومطالعه قرارمیگیرند.به این ترتیب هرشاخه علمی یکی از مسائل شهری رامورد تحلیل قرار می دهد.یکی ازرشته های علمی که پیرامون مسائل کاربری های زمین ودر برنامه ریزی ومدیریت محیطی شهرها نقش کاربردی وموثری را ایفا میکند واز قدمتی بالایی برخوردار است بهره گیری از مطالعات علم ژئومورفولوژی به عنوان شاخه ای از علوم زمین است - رحیمی هرآبادی ،. - 1391
استقراریک سکونتگاه شهری، بیش ازهرچیزی تابع فرم وفرایندهای طبیعی وعوامل محیطی است زیرافرمهاوفرایندهای طبیعی درتوسعه یافتگی و پراکندگی سکونتگاه های شهری نقش بسزایی دارندومی توانندبه عنوان عوامل مثبت ویاعوامل بازدارنده توسعه ی شهری محسوب شوند . عوامل ژئومورفولوژیکی به عنوان یکی ازعوامل اساسی درتوسعه ی شهری محسوب میشوندکه نقشی اساسی درتعیین جهت توسعه یافتگی شهرهاوسکونتگاه هادارند.
بررسی مربوط به مکان مناسب برای ایجادشهرها،چگونگی استقرارساختمان هادردرون شهرها،آثارتوسعه ی شهرهاروی زمین های اطراف ونظایراین موضوع هاموردمطالعه یژئومورفولوژِی است - زمردیان،. - 1386 اگر شرایط محیطی یا بستر جغرافیایی به منزله ظرف،قابلیت بارگذاری برای ساخت وسازهای شهری را نداشته باشد وکالبد شهر براساس مقتضیات محیطی بستر،طراحی وساخته نشود پدیده هایی مانند لغزش زمین،سیل،زمینلرزه،طوفان های شن وماسه،ناپایداری دامنه ای ودیگر پدیده های مشابه درعرصه های شهری سبب بروز اختلالات در شهر وناکار آمدی عملکرد ساخت وسازها می شود به همین جهت در مطالعه فیزیکی شهرها باید شرایط ژئومورفولوژیکی،آب وهوایی،هیدرولوژیکی،زمین شناسی و...مطالعه گردد وارتباط وتاثیر متقابل این پدیده ها بر یکدیگر بررسی شود - رجایی،. - 276:1373
شهرهادرگذشته توسعه فیزیکی پایداری رادرخودتجلی ساخته بودند. به طوری که باتوجه به محدودیت های اکولوژیک نظیرآب،توسعه متناسب وسازگارباطبیعت صرفه جویی درمنابع،استفاده ازموادومصالح، ابداع روش های موثرمناسب برای ادامه حیات، نظیرقنات وبادگیربه رشدوتوسعه خودادامه می دادندامادرشهرسازی امروزی باتبعیت ازالگوی کلاسیک وپیروی کورکورانه ازالگوهای کلیشه ای،توسعه شهری وضع ناپایداری راپیداکرده است.گسترش شهرنشینی وتوسعه شهری زمینه رابرای دخالت ژئومورفولوژی درامورشهری فراهم کرده است.درواقع هدف ژئومورفولوژی شهری،درک متقابل آثارفرایندهای شهری وژئومورفولوژی درنهایت خدمت به مردم ورفاه آنهاست - مقیمی،1385، : . - 5-4
ازعوامل فیزیکی درتوسعه فیزیکی شهرهای کوچک،تغییرکاربری هاوتبدیل آنهابه کاربری مسکونی است که به نوبه خودتاثیرمستقیمی درروندتوسعه فیزیکی دارند. توسعه بی رویه وناهماهنگ مناطق شهری به علت فعالیت های انسانی در راستای توسعه شهرها به صورت مستقیم، اراضی بسیاری ازپوسته زمین را در مدت بسیارکوتاهی تغییرمیدهد که افزون بر تاثیر درازمدت ژئومورفولوژیکی و روندهای طبیعی آن میباشد و از این رهگذر مخاطراتی ایجاد میشوند که تجربه نشان داده است که گاهی وقوع آن ها غیر قابل پیش بینی بوده وتوام با ضررهای جانی ومالی میباشد.
توسعه شهر فرایند اجتناب ناپذیر بوده که ناشی از عوامل متعدد می باشد وپیامد آن توسعه شهر در جهت ها ونقاط مختلف است .رشد شهرها به صورت غیر علمی پیامدها وآثار نامطلوبی رااز طریق شلوغی بیش ازحد دربعضی از قسمت های شهر،ازبین رفتن منابع وظرفیت های کشاوزی در اطراف شهر،صدمه وآسیب به محیط زیست و... را درپی دارد.درژئومورفولوژی شهری عامل مهم توسعه مناطق شهری،تغییروتبدیل مصنوعی پوسته زمین وتاثیرفعالیتهای انسانی برپوسته،افزون برعوامل طبیعی درنظرگرفته می شود.بنابراین رشدروزافزون شهرهامتاثرازرشدجمعیت ومهاجرت منجربه ساخت وسازهای بدون برنامه ریزی وتغییرات زیاددرساختارفضایی به خصوص توسعه فیزیکی شهردرمکانهای نامساعدطبیعی گشته است که لزوم هدایت آگاهانه وساماندهی اساسی رامی طلبد.
توسعه فیزیکی شهر،فرآیندی پویاومداوم است که طی آن محدوده های فیزیکی شهروفضاهای کالبدی آندرجهت های عمودی وافقی ازحیث کمی وکیفی افزایش می یابندواگراین روندسریع وبی برنامه باشدبه تنسیق فیزیکی متعادل وموزون فضاهای شهری نخواهدانجامیدودرنتیجه سامانه های شهری رابامشکلات عدیده ای مواجه خواهدساخت - فردوسی، 1384 . - 18 :توسعه وعمران درمناطق مختلف شهری،روستایی وصنعتی که دربسترطبیعی قرارداردهمواره نیازمندمطالعه ی دقیق می باشند - ثروتی،. - 21:1383درمطالعه ی فیزیکی شهرهابایدعوامل وموانع طبیعی وانسانی رامطالعه وارتباط وتاثیرمتقابل این پدیده هابریکدیگروبرتوسعه شهربررسی شود.
زیراعدم شناخت وآگاهی لازم ازاین محدودیتهاوعدم رعایت حریم مناسب آنها،باعث هدای توگسترش شهردرجهت این موانع میشودکه درنهایت شهروفضاهای شهری رابامشکلات جدی مواجه خواهدکرد. گسترش بی رویه شهرهای که مشکل جهانی است وپیش بینی می شودتاسال 2025 افزون بر 65 درصدجمعیت جهان درشهرهازندگی کنندکه این عامل توسعه فیزیکی راگسترش می دهد - . - kaya2006:19
موادوروشها:
تجزیه وتحلیل داده هافرایندی چندمرحله ای است که طی آن داده هایی که ازطریق به کارگیری ابزارهای جمع آوری درنمونه آماری فراهم آمده اندخلاصه،کدبندی ودسته بندی ودرنهایت پردازش می شوندتازمینه برقراری انواع تحلیل هاوارتباط بین این داده هابه منظورآزمون فرضیه هافراهم آید. دراین فرآیندداده هاهم ازلحاظ مفهومی وهم ازجنبه تجربی پالایش میشوندوتکنیک های گوناگون آماری نقش به سزایی دراست نتایج وتعمیم هابه عهده دارند - سرمدوهمکاران، . - 1392 تجزیه وتحلیل داده هابرای بررسی صحت وسقم فرضیات برای هرنوع تحقیق ازاهمیت خاصی برخورداراست.
