بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
ارزیابی وتحلیل عملکرد شهرداری های مناطق 14 گانه شهر اصفهان با استفاده ازتحلیل پوششی داده ها
چکیده
بهره وری مفهومی جامع و به معنای استفاده کارا و اثربخش از منابع تولید برای بدست آوردن بیشرین و بهترین خروجی ممکن است علت اصلی که لزوم توجه به بهره وری را ایجاب می کند محدودیت منابع می باشد یکی از بهترین شاخص ها برای مقایسه بهره وری چند واحد تصمیم گیرنده سنجش کارایی می باشد. کارایی در مفهوم ساده نسبت ورودی به خروجی است و یکی از روش های ارزیابی آن، روش تحلیل پوششی داده ها می باشد. در این پژوهش میزان کارایی شهرداری های مناطق 14 گانه شهر اصفهان با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر این اساس پس از بررسی و مطالعه ادبیات نظری، مرور گزارشات عملکردی، آمارنامه شهرداری اصفهان و بررسی وظایف و فعالیت های این نهاد، شاخص های ورودی و خروجی مشخص شده است وپس از قرار گیری در مدل SBM نهایتا به وسیله آنتروپی شانون رتبه بندی شده اند.
کلمات کلیدی: شهرداری ، ارزیابی عملکرد ، تحلیل پوششی داده ها ، آنتروپی شانون.
– 1 مقدمه
درپی تعالی و تکامل دانش بشری درعلم اقتصاد و مدیریت ، مفاهیم کارایی و بهره وری نیز توسعه یافته ودر دو دهه اخیر ،اندازه گیری آن نیز بر مبنای تئوری های اقتصادی امکان پذیر و عملی شده است.درتعریف جدید ،کارایی به مفهوم تلف نکردن منابع است که ازنسبت کل ستانده به کل نهاده به دست می آید و بهره وری به مفهوم مقایسه کارایی یک بنگاه طی دو زمان متفاوت ویا مقایسه کارایی دو بنگاه نسبت به یکدیگر در یک زمان می باشد به عبارت دیگر ،بهره وری مقایسه کارایی است.[2 ]معمولا شاخص های کارایی به دو صورت اندازه گیری می شوند: الف. نسبت خروجی به ورودی و ب. مرز کارایی.
در روش اول، تحلیل کار ایی با نسبت ساد ه ی خروجی به ورودی صورت می گیرد که با وجود سادگی، به دلیل لحاظ نکردن تمام عوامل تولید، کمتر قابل اعتماد است . در شاخص کار ایی بر اساس روش دوم، مرزی را مرز کار ایی معرفی نموده،واحد هایی که روی این مرز قرار میگیرند، کارآ و بقیه، ناکارآ تلقی می شوند . [5]یکی از روش های تعیین مرز کارایی تحلیل پوششی داده ها می باشد. از آنجا که این روش تمام داد ه ها (ارقام و اطلاعا ت) را پوشش می دهد ، تحلیل پوششی داده ها نامیده شده است. برای محاسبه مرز کارایی باید خروجی ها و ورودی ها مشخص شوند .[2]
در این پژوهش میزان کارایی شهرداری های مناطق 14 گانه شهر اصفهان با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر این اساس پس از بررسی و مطالعه ادبیات نظری، مرور گزارشات عملکردی، آمارنامه شهرداری اصفهان و بررسی وظایف و فعالیت های این نهاد، شاخص های ورودی و خروجی مشخص شده است. دوره ی بررسی اطلاعات مربوط به سالهای 87 تا 89 می باشد.البته بدلیل ازدیاد ورودی ها و خروجی ها نسبت به واحدهای تصمیم گیرنده هر خروجی با تمام ورودی ها در مدل ترکیبی SBM1 قرار داده شده و پس از ترکیب اعداد کارایی بوسیله آنتروپی شانون شهرداری های مناطق 14 گانه شهر اصفهان رتبه بندی شده است.
- 2 شهرداری اصفهان :
شهرداری اصفهان نهادی است عمومی ،مستقل و غیر دولتی با ماهیت حکومتی و موضوعیت وعملکرد محلی که در شهرتاریخی ، فرهنگی ، هنری ومذهبی اصفهان وظیفه اداره شهر وخدمت رسانی به شهروندان وگردشگران را بر عهده دارد. این نهاد با پایبندی به ارزشهای اسلامی ، ایرانی و انقلابی با برخورداری از مشارکت ها و پشتوانه مردمی، مدیریت هماهنگ شهری و بهره گیری بهینه از منابع، با رویکرد مدیریت کارآمد، اثربخش و مبتنی بر دانایی به اداره شهر و ارائه عادلانه خدمات با کیفیت مناسب و بهنگام درعرصه های مختلف به منظور ایجاد شهری اسلامی با محیط مطلوب زندگی و شاخصه هایی چون آرامش، ایمنی ،نشاط، امید و رونق اقتصادی برای شهروندان اقدام می نماید .[4]
– 3 مدل SBM
یکی از مدلهای تحلیل پوششی داده ها می باشد که به طور مستقیم از متغیرهای کمکی(مازاد ورودی ها و کمبود خروجی ها)استفاده می کند وروی کاهش ورودی ها و افزایش خروجی ها به طور همزمان تمرکز دارد و یک اندازه اسکالر برای امتیاز کارایی ارائه می کند.[6]
Min Z = s.t
0
-4 آنتروپی شانون:
آنتروپی یک روش دقیق برای محاسبه وزن بین شاخص ها ست.[1]
- 5 متدولوژی:
هدف مورد نظر دراین پژوهش ارزیابی کارایی و رتبه بندی شهرداری های شهر اصفهان می باشد پس از بررسی و مطالعه ادبیات نظری، مرور گزارشات عملکردی، آمارنامه شهرداری اصفهان و بررسی وظایف و فعالیت های این نهاد، شاخص های ورودی و خروجی مشخص می گردد و مراحل انجام کار بصورت زیردر شکل 1 نشان داده شده است:
شکل - (1) مراحل متدولوژی
-6 مطالعه موردی و نتایج: قدم اول:
لازم به ذکر است که در این پژوهش نام شهرداری ها را با DMU نشان می دهیم. پس از بررسی فعالیت های شهرداری به این نتیجه رسیدیم که ورودی هایی که می توان در نظر گرفت تعداد پرسنل و بودجه ای است که در اختیار شهرداری قرار می گیرد و شاخص های عملکردی شامل 15 مورد بودند که آنها در 5 حوزه فرهنگی،عمرانی،خدمات شهری،ترافیک و شهرسازی طبقه بندی شده است ، پس از جمع آوری داده ها آنها بی مقیاس شده و سپس میانگینشان به عنوان شاخص هر حوزه مد نظر قرار گرفته شده ورودی و خروجی های در نظر گرفته شده به صورت زیر می باشد:
ورودی ها:
: X1 تعداد پرسنل شهرداری منطقه
: X2 بودجه شهرداری
خروجی ها:
:Y1 فرهنگی (مساحت کتابخانه،مساحت سالن مطالعه و مساحت سالن ورزشی) :Y2 عمران(مساحت معابر ،مساحت آسفالت)
:Y3 خدمات شهری (کل مساحت معابر نظافت شـده (روزانه)،مسـاحت فضـای سبز،تعداد محوطه بازی ،سرگرمی وحرکت درمانی،میزان جمع آوری پسماند تـر و خشک (کیلو گرم))
:Y4 ترافیک(ظرفیت پارکینـگ عمومی،تعـداد فضـای پـارک حاشـیه ای خیابـان ،تعداد ایستگاه های دوچرخه سواری)
:Y5 شهرسازی(مساحت پروانه هـای صـادر شده،مسـاحت اصـلاح شـده بافـت فرسوده، تعداد پروانه های صادر شده)
جدول - (1) داده های نرمالیز شده
قدم دوم:
مدل DEA را تشکیل داده ایم هر کدام از شاخص های خروجی شامل چند زیـر مجموعه می باشد و البته شهرداری ها خدمات دیگری هـم بـه عنـوان خروجـی انجام می دهند که آمار دقیقی از آنها در دسترس نمی باشد.
قدم سوم :
