بخشی از مقاله
چکیده
فسفر یکی از عناصر ضروري براي رشد گیاهان به حساب میهآیدگهکمبود این عناصر در خاك و در گیاه باعث کاهش رشد، عملکرد و کیفیت محصولات کشاورزي میهشودگهاز طرف دیگر کاربرد زیاد آن علاوه بر مصرف بیهوده هزینه، باعث بروز عواقبی نظیر کاهش جذب آهن، روي، مسمومیت فسفري گیاه و آلودگی خاك میهشودگهگرچه در سالههاي اخیر مصرف کودهاي فسفري بر اساس آزمون خاك و حد بحرانی این عنصر در خاك میهباشد ولی متأسفانه مقدار حد بحرانی را براي خاكههاي سبک و سنگین تقریباً مساوي در نظر میهگیرند که بر این اساس مصرف کودهاي فسفري براي خاكههاي سبک و سنگین به یک اندازه علیهرغم افزایش محصول در خاكههاي سنگین باعث کاهش عملکرد کمی و کیفی محصول و تجمع این عنصر در خاك میهگرددگهاز آنجاییهکه اکثر اراضی زیر کشت محصول هندوانه و خیار در منطقه جیرفت و کهنوج داراي بافت سبک میهباشند
و جالیزکاران میل زیادي به مصرف کودهاي فسفره به مقدار زیادي دارند که این امر باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصول و افزایش آلودگی خاك میهگرددگهبه همین منظور آزمایش با پنج سطح کود فسفري بر روي عملکرد خیار سبز و هندوانه در چهار نقطه از منطقه جیرفت و کهنوج اجرا شدگهنتایج نشان داد که با افزایش سطوح کود فسفره در خاك عنبرآباد عملکرد خیار سبز تا سطح طخچ کیلوگرم سوپرفسفات تریپل در هکتار افزایش یافت و در سطوح بالاتر، عملکرد کاهش یافتگههمچنین غلظت روي و آهن در میوه با افزایش سطوح کود فسفره نسبت به شاهد کاهش یافتگهدر خاك تل شیراز که داراي بافتی سبک تر نسبت به خاك عنبرآباد است روند
کلمههاي کلیديثهمصرف بهینه، خاك سبک، حد بحرانی، آلودگی ه
مقدمه
هفسفر یکی از عناصر غذایی ضروري براي رشد گیاهان به حساب میهآیدگهحرکت فسفر به سوي ریشه اصوًلا توسط گیاه بازیافت میهشود و بخش عمده آن همراه با فسفر تأمین شده از منابع دیگر در خاك تجمع میهآید که به آن فسفر باقیهمانده گفته میهشودگهکه بخش ذخیره به تدریج میهتوان مورد استفاده قرار گیرد به طوريهکه در بعضی از خاكهها پس از یکهبار مصرف کودهاي فسفره تا چند سال بنا به کاربرد مجدد آنهها نیستگهمصرف مداوم کودهاي فسفردار به تجمع فسفر به مقدار قابل توجه در بعضی از خاكهها که هم از لحاظ اقتصادي و هم از لحاظ خود پروري آبههاي سطحی و ایجاد کمبود عناصر غذایی کم مصرف مخصوصاً روي و آهن داراي اهمیت ویژه اي استگه گرچه در سالههاي اخیر مصرف کودهاي فسفري بر اساس آزمون خاك و حد بحرانی این عنصر در خاك میهباشد ولی متأسفانه مقدار حد بحرانی را براي خاكههاي سبک و سنگین به یک اندازه در نظر گرفته که علی رغم افزایش محصول در خاكههاي سنگین، باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصول در خاكههاي سبک میهشود و با توجه به اینهکه اکثر اراضی زیر کشت محصول هندوانه و خیار سبز در منطقه جیرفت و کهنوج داراي بافت سبک میهباشد و جالیزکاران میل زیادي به مصرف کودهاي فسفره به مقدار زیادي دارند که این امر باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصول و آلودگی خاك میهگرد
مواد و روشها
ههاین آزمایش بصورت بلوكههاي کانل تصادفی با سه تکرار بر روي محصول خیارسبز و هندوانه در خاكههاي با بافت متفاوت صورت گرفتگهتیمارهاي این تحقیق شامل پنج سطر ط، ططگ ، ططچ ، طخچ و طخن کیلوگرم کود سوپر فسفات در هکتار بودگهسیستم کشت مثل عرف محل بود و سایر عناصر غذایی بر اساس آزمون خاك به خاك اضافه گشت پس از پایان آزمایش میزان عملکرد، غلظت روي و آهن در برگ و میوه خیار سبز و هندوانه اندازهگیري شد و اعداد خام مورد تجزیه آماري قرار گرفتگ ه
نتایج و بحث
ههنتایج مربوط به اثر فسفر بر عملکرد خیار سبز و هندوانه در جداول خ و لا نشان داده شده استگهمقایسه میانگین عملکرد خیار سبزههجدولخاهنشان میهدهد که در خاك عنبرآباد با افزایش سطوح کودهاي فسفر تا سطح طخچ کیلوگرم عملکرد نسبت به شاهد افزایش معنی داري دارد و در سطوح بالاتر کاهش میهیابد همچنین در خاك تل شیراز که سبکهتر است عملکرد تا سطح ططچ کیلوگرم سوپر فسفات تریپل در هکتار افزایش یافته و در سطوح بالاتر به شدت کاهش یافته است که این به دلیل افزایش فسفر محلول و کاهش ظرفیت جذب سطحی فسفر در این خاك میهباشدگهبه نظر میهرسد در خاكههایی که مقدار شن زیاد است،
مقدار ذرات کلوئیدي ه معدنی و آلی اهناچیز میهباشد، لذا افزایش فسفر به خاك باعث افزایش سریع غلظت این عنصر در محلول خاك شده که علاوه بر اینهکه جذب عناصر کم مصرف از جملهث آهن و روي توسط گیاه را با اشکال مواجه میهنماید گاهی باعث افزایش شوري محلول خاك میهگردد که این نهایتاً منجر به کاهش رشد گیاه در اثر مسمومیت فسفر و شوري ناشی از غلظت بالاي آن میهگردد که علاوه بر صدمه به گیاه باعث مسموم شدن خاك و کاهش قدرت تولید آن میهگرددگههمچنین تأثیر سطوح کود فسفره بر غلظت آهن و روي میوه خیارسبز و هندوانه در جداول گ ، چ، و خ نشان داده شده استگهمقایسه میانگین غلظتهها نشان میهدهد که غلظت روي و آهن در میوه با مصرف ططگ کیلوگرم سوپرفسفات تریپل در هکتار نسبت به شاهد افزایش یافته و با افزایش سطوح کوده فسفر، غلظت این دو عنصر کاهش میهیابدگهاز آنجاییهکه غلظت مناسب این دو عنصر در جیره غذایی انسان بسیار مهم و نقش زیادي در سلامتی مصرف کننده دارند، توصیه بر مصرف محصولات حاوي این عناصر شده است
که محصولات سبزي و سیفی از فرآوردههاي مهم در این رابطه میهباشدگهبنابراین مصرف بی رویه کودهاي فسفره ، علاوه بر آلودگی خاك و آب و کاهش عملکرد باعث کاهش غلظت بعضی از عناصر ریز مغذي به خصوص آهن و روي در محصولات کشاورزي میهشودگهدر پایان باید متذکر شد که مصرف کودهاي فسفري باید بر اساس آزمون خاك و حد بحرانی این عنصر و با توجه به خصوصیات مهم خاك از جمله بافت خاك باشد تا ضمن مصرف بهینه کودهاي فوق، با مصرف کمترین هزینه، بیشترین تولید را از نظر کمی و کیفی داشته باشیمگههمچنین با توجه به تحقیقات انجام شده و نیز با توجه به
