بخشی از مقاله
چکیده
پسته از محصولات مهم اقتصادی کشور میباشد. در مناطق گرم و خشک که استان کرمان در آن واقع است، کمبود مواد آلی در این خاکها است. قلیایی بودن خاک ها نیز موجب کاهش جذب پارهای از عناصر غذایی شده است. استفاده از مواد آلی، استفاده موضعی از کودهای ماکرو و محلولپاشی کودهای میکرو از راهکارهایی است که میتواند باعث دستیابی به محصول با کیفیت و کمیت بیشتری شود. در این تحقیق اثرات کمپوست، محلولپاشی روی و منگنز و مصرف NPK بر بهبود صفات کیفی میوه پسته بررسی میشود. تیمارهای آزمایشی شامل استفاده از ماده آلی بصورت کمیوست در دوسطح 0 و20 تن در هکتار بصورت چالکود - c0,c1 - ، مصرف عناصر ماکرو - NPK - دردو سطح عدم مصرف ومصرف طبق نتایج آزمون خاک - m0,m1 - و محلولپاشی روی و منگنز در دو سطح شاهد - عدم محلولپاشی - و محلولپاشی طبق آزمون خاک انجام پذیرفت. طرح بصورت فاکتوریل جمعا با 9 تیمار در قالب بلوکهای کامل تصادفی به اجرا در آمد. تعداد تکرار 3 و هر6 درخت به عنوان یک پلات در نظر گرفته شد. در فصل برداشت محصول هر تیمار به صورت تک درخت وزن شد و خصوصیات کیفی شامل درصد خندان به روش شمارش هزار عدد پسته بصورت تصادفی، درصد پسته دهان بست و دهان باز در نمونه مرکب 6 درخت تعیین گردید. دادهها توسط نرمافزار MSTATC تجزیه و داده ها در سطح پنج درصد آزمون دانکن مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مصرف کمپوست، NPK و محلولپاشی روی و منگنز باعث افزایش درصد میوه دهان باز، کاهش تعداد میوه دهان بست گردید. همچنین مصرف کمپوست و محلولپاشی روی و منگنز باعث افزایش تعداد میوه دهان باز گردید اما مصرف NPK این صفات را کاهش داد. همچنین در برهمکنش این 3 تیمار نیز بیشترین درصد میوه دهان باز و دهان بست در تیمار 30 تن در هکتار کمپوست، با مصرف NPK و محلولپاشی روی و منگنز با غلظت 3 در هزار بدست آمد.
مقدمه
پسته از ادوار باستان در زندگی ایرانیان حائز اهمیت فراوان بوده است. نام این درخت در پارسی قدیم، پیستاکا، در پارسی میانه، پیستاک و در پارسی متأخر، پسته تلفظ شده است - ابریشمی، . - 1373 نام درخت پسته در زبانهای یونانی و لاتین و سایر زبانهای اروپایی و نیز زبانهای عربی، ترکی، روسی، ژاپنی و غیره ماخوذ از وجه تسمیه ایرانی این درخت است. در مورد زادگاه درخت پسته نظریههای متفاوتی وجود دارد، این درخت به گفتهای بومی آسیای مرکزی و به گفتهای دیگر بومی آسیای غربی و آسیای صغیر است - پناهی و همکاران، . - 1381 اصولا مواد غذایی لازم بصورت یون های محلول در آب، توسط جریان توده ای و یا با عمل دیفوزیون از خاک به ریشه گیاه نزدیک و منتقل به گیاه می شوند. عوامل خاک از قبیل جنس، بافت، رطوبت ؛ pH و عمق خاک، همانند عوامل گیاهی مثل تراکم ریشه، پایه، میزان باردهی و رقابت بین آنها، جملگی در چگونگی تغذیه گیاه تاثیر مستقیم دارند . همچنین عوامل محیطی مانند درجه حرارت، بیماری، شوری و وجود سایر یون ها نیز در سطح بالا خالی از تاثیر نیستند. هر کدام از این عوامل اعم از مقدار موجودی آنها در خاک یا در گیاه و یا در چگونگی قدرت جذب ریشه از آنها تاثیر متفاوتی در درخت پسته نشان میدهند - ملکوتی و طباطبایی، . - 1376
کمبود روی در اکثر خاکهای کشاورزی ایران به دلایل زیادی از جمله آهکی بودن، pH بالای خاک، مصرف بیش از اندازه کودهای فسفاته، بی کربنات زیاد در آب آبیاری و عدم مصرف کود های روی عمومیت دارد . روی ،رشد وباردهی گیاه را تنظیم و یک عنصر خیلی مهم در تولید هورمونهای گیاهی می باشد و نقش مهمی در رشد لوله گرده دارد . روی متا بولیسم کلسیم را نیز تحت تاثیر قرار می دهد . - منبع - کمبود روی علائم مختلفی مثل رشد ضعیف شاخه ها ،کاهش تشکیل میوه ،کاهش اندازه و رنگ میوه دارد . روی همچنین مقاومت جوانه های گل را به سرمای زمستانه و بهاره تحت تاثیر قرار می دهد . تغییر مقدار روی برگ بخاطر محلول پاشی مواد روی دار و اثر متقابل آن با فسفر بسیار پیچیده است . اگر محلول پاشی کود روی صورت نگرفته باشد مقدار آن بین 35 تا 50 میلی گرم در کیلوگرم کافی است و کمتر از 30 میلی گرم در کیلوگرم کمبود روی است . البته باید دو نکته را مد نظر داشت یکی اینکه با کاهش مقدار روی از رشد گیاه کاسته می شود که این محدودیت رشد باعث تجمع روی شده و مقدار روی در برگ ها نسبتا بالا دیده می شود و دیگر اینکه مقدار زیاد فسفر باعث می شود که از قابل استفاده بودن روی در داخل بافت گیاهی کاسته شده و روی بصورت فسفات روی رسوب نماید . وقتی که مقدار روی کم باشد کاهش رشد در اثر کمبود روی باعث می شود که نتایج تجزیه برگ مقدار فسفر بالاتری را نشان دهد - ملکوتی و طباطبایی، . - 1376
کمبود بحرانی منیزیم در گیاه باعث کاهش رشد می شود در این مواقع محلول پاشی با کلرید منیزیم یا سولفات منیزیم موجب افزایش رشد گیاه می شود - ملکوتی و طباطبایی، . - 1376 از طرفی کمبود بر باعث ایجاد شکاف و ترک خوردگی و چوب پنبه ای شدن داخلی و خارجی در میوه شده که یک عامل مهم در کاهش کیفیت تجاری میوه است، با چند بار محلول پاشی بر می توان به این مشکل فائق آمد - بید، . - 1991 همچنین با محلول پاشی عنصر روی می توان جذب عناصر Mg,Ca و P را در سیب و میوه های دیگر افزایش داده و از این راه در کیفیت محصول را بهبود بخشید - ملکوتی و طباطبایی، . - 1376 پتاسیم از عناصر مهم دیگر است که در افزایش عملکرد و مقاومت درختان میوه به شرایط نامساعد محیطی و امراض و آفات موثر می باشد، همچنین کمبود آهن باعث کلروز برگ ها شده و فعالیت فتوسنتزی گیاه را کاهش می دهد و از این جهت هم بر رشد رویشی و هم کیفیت محصول اثر می گذارد. با چند بار محلول پاشی با استفاده از کلات های آهن رشد رویشی و هم کیفیت محصول بهبود می یابد - ملکوتی و طباطبایی، . - 1376
محلول پاشی برگی در مورد پسته معمول است. محلول پاشی با سولفات روی در اواخر دوره خواب موجب اصلاح سطح روی برگ ها می شود - بید، . - 1991 پاشیدن مستقیم روی، روی شاخه های بدون برگ در اواخر دوره خواب موقعیکه جوانه ها متورم شده اند، جوانه ها را تقویت کرده و کیفیت میوه را افزایش می دهد. زمانیکه کمبود روی شدید باشد بیشتر از %8 میوه ها پوک خواهند شد. اندازه میوه ها در اثر کمبود روی ممکن است کوچک شود و پوست سبز رویی میوه ها به رنگ قرمز روشن تغییر رنگ یابد - بید، . - 1991 کمبود عناصر دیگر مثل Fe,Cu,Mn نیز با کاهش رشد رویشی و تولید میوه در درختان پسته همراه می باشد - ملکوتی و طباطبایی، . - 1376
کمبود بر، در پسته باعث مرگ سرشاخه ها از طریق از بین بردن آوندها در شاخه ها و کندی رشد و تقسیم سلولی در جوانه انتهایی شده، و در نتیجه رشد شاخه های جانبی بعلت کمبود بر کاهش مییابد. محلول پاشی بر در اواخر دوره خواب سریعاً کمبود بر را کاهش و قوه نامیه دانه گرده را افزایش داده و درصد تشکیل میوه بستن را زیاد می کند - بید، . - 1991 همچنین افزایش بر غلظت کل قندهای محلول را در برگ ها و نشاسته را در ریشه ها افزایش می دهد - بید، - 1991 بر تا غلظت معینی درصد خندانی را در پسته افزایش می دهد چنانچه غلظت بر در گیاه از حد معینی تجاوز نماید درصد خندانی کاهش می یابد. میزان بر در سال کم محصول 1 11 درصد بیشتر از سال پرمحصول2 است - امامی، . - 1375
مواد و روشها
مطالعات صحرایی این تحقیق بر روی پسته رقم اوحدی در باغات پسته کشکوئیه واقع در حومه شهرستان رفسنجان انجام شد. به این منظور اثرات کمپوست، محلولپاشی روی ومنگنز و مصرف NPK بر بهبود صفات کیفی میوه پسته بررسی گردید. تیمارهای آزمایشی شامل استفاده از ماده آلی بصورت کمیوست در دوسطح 0 و20 تن در هکتار بصورت چالکود - c0,c1 - ، مصرف عناصر ماکرو - NPK - دردو سطح عدم مصرف ومصرف طبق نتایج آزمون خاک - m0,m1 - و محلول پاشی روی و منگنز در دو سطح شاهد - عدم محلولپاشی - ومحلول پاشی طبق آزمون خاک انجام پذیرفت. طرح بصورت فاکتوریل جمعا با 9 تیمار در قالب بلوکهای کامل تصادفی به اجرا در آمد. تعداد تکرار 3 و هر 6 درخت به عنوان یک پلات در نظر گرفته شد. کمپوست مورد استفاده از این تحقیق، حاصل تجزیه زباله های - پسماندها - قابل تجزیه شهر رفسنجان می باشد. این زباله ها توسط شهرداری رفسنجان جمع آوری میگردد و در کارخانه رفسنجان بازیافت پس از جداسازی به صورت غیر هوازی پوسیده میشوند. ماده بدست آمده از این فرایند که به مدت تقریبی 4 ماه ساخت آن طول می کشد، به منظور استفاده در کشاورزی تهیه می گردد. این کمپوست در اسفند ماه و به روش موضعی - بصورت چالکود - بکار رفت. عناصر میکرو شامل: عناصر غذایی روی و منگنز از منبع سولفات روی و سولفات منگنز بوده، که طبق توصیه بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، منابع کودی تهیه و به غلظت سه در هزار برای محلولپاشی محلول مورد نظر استفاده شدند. . . در فصل داشت کلیه اقدامات لازم انجام گردید. آبیاری طبق عرف کشاورز انجام شد. درصد میوه پسته دهان باز که به آن پسته خندان گفته می شود به روش شمارش پسته های دهان باز در نمونه های تصادفی و مرکب تهیه شده از محصول هر پلات اندازه گیری شد. درصد میوه دهان بسته نیز از نمونه تصادفی و مرکب تهیه شده از محصول هر پلات تعیین گردید . داده های بدست آمده از این آزمایش توسط نرم افزار MSTATC مورد تجزیه آماری قرار گرفتند. با استفاده از نرمافزار فوق عملیات تجزیه واریانس و سپس مقایسه میانگین ها انجام شد. میانگین ها در سطح پنج درصد با استفاده از آزمون دانکن مورد مقایسه قرار گرفتند. نمودارهای مورد نظر با استفاده از نرمافزار EXCEL ترسم گردیدند.
نتایج وبحث:
اثر کمپوست بر وزن صد عدد دهان باز:
مقایسات میانگین نشان داد که مصرف 30 تن در هکتار کمپوست - c1 - نسبت به عدم استفاده از کمپوست - c0 - باعث افزایش معنی دار وزن صد عدد دهان باز شد - نمودار . - 1
