بخشی از مقاله
چکیده
نهشتههای دریایی کربناته پرمین در نقاط مختلف ایران دارای رخنمون بوده و براساس محتوی فسیلی روزنبران و دیگر گروههای فسیلی، سن این توالیها از آسیلین تا دوراشامین میباشد. این رسوبات در بیشتر نقاط ایران غنی از میکروفسیلهای فوزولینیدی بوده و تعیین سن و تطابق ردیفهای آهکی براساس این گروه از روزنبران انجام میگیرد. در نبود روزنبران فوزولینیدی، روزنبران کوچک وابسته به زیر راسته فوزولینیا ازجمله خانواده بی-سریامینیده، میکروفسیلهای باارزشی برای اهداف زیستچینهنگاری میباشند. آنها بهعنوان بایومارکر شاخص، جهت تعیین سن توالیهای پرمین میانی و پرمین پسین، حتی در مقیاس اشکوب کاربرد داشته و برای تطابق نهشتههای پرمین در مقیاس محلی و ناحیهای قابل استفاده میباشند.
واژگان کلیدی: روزنبران، بیسریامینیده، چینهشناسی، پرمین، شمال غرب ایران.
-1مقدمه
روزنبران یکی از مهمترین اجزای سنگهای آهکی پرمین بوده، که در بیشتر بخشهای ایران دارای رخنمون هستند. اساس تقیسمبندی واحدهای زمانچینهای سیستم پرمین در قلمرو تتیس، بر مبنای فوزولینآسهآ، سفالوپودها و کنودونتها استوار میباشد. توالیهای پرمین پیشین در ایران همانند رخنمونهای همارز خود در ایالت تتیس غنی از میکروفسیلهای فوزولینیدی بوده که تاکنون مقالات و کتب زیادی در مورد آنها نگارش شده است.توالیهای دریایی با سن پرمین میانی و پسین در ایران مرکزی، زاگرس، البرز و آذربایجان بهعلت شرای دیرینهبومشناسی، توسعه سدهای بومشناختی و انقراض فوزولینیدهای پیشرفته از خانوادههای وربیکی نده و نئو شوآژرینیده در اوا خر مور گابین، فق یر از ا ین گروه از روزنبران بوده، در نتیجه تعیین سن، تطابق چینهشناسی و بازسازی دیرینهجغرافیای منطقه بر مبنای جنسها وگونههای مربوط به Fusulinacae امکانپذیر نمیباشد - Bozorgnia, 1973: Lys et al., 1978: ،پرتوآذر،1374و شعبانیان،. - 1386
برخلاف فراوانی وتنوع کم روزنبران بزرگ، جنسها و گونههای وابسته به روزنبران Biseriamminidae، روزنبران پوسته هیالین لاژنیده و روزنبران پوسته پرسلانوزی از گسترش قابل توجهی برخوردار بوده و فسیلهای شاخصی برای تعیین سن در مقیاس اشکوب و تطابق چینه-شناسی ردیفهای پرمین قابل استفاده هستند. روزنبران بیسریامینیده وابسته به زیر راسته فوزولینیا یکی از گروههای مهم در طی پرمین میانی و پسین در ایران میباشد.این مقاله بر مبنای مطالعه ده برش چینهشناسی در البرز و آذربایجان و مطالعه بیش از2000 مقطع نازک استوار میباشد. هدف این پژوهش معرفی و شناسایی روزنبران وابسته به خانواده Biseriamminidaeبهعنوان یک ابزار چینهشناسی جهت تعیین سن و تطابق چینهشناسی توالی دریایی پرمین میانی و پسین و اهمیت چینهشناسی آنها درایران میباشد.
-2بحث
-1-2 روشکار
با انتخاب مقاطع چینهشناسی در پهنه زمینساختاری آذربایجان - برشهای کردکندی، بوکان، قلعهچای، امند، زال، سیاهباز، کلیسا-خرابه، تازهکند، هرزند، الیباشی و ایلانلو - - شکل - 1 و نمونهبرداری سیستماتیک از توالیهای پرمین و تهیه مقاطع نازک از مجموعه روزنبران آن و مطالعه مقاطع نازک که منجر به شناسایی شمار زیادی از گونهها و جنسهای روزنبران غیرفوزولینیدی ازجمله جنسها و گونه-های وابسته به خانواده Biseriamminidae شده است. براساس مطالعه تجمعهای میکروفسیلهای فوزولینیدی و غیرفوزولینیدی سن نهشتههای آهکی مورد مطالعه همارز سازندهای روته و سورمق کوبرگندین-مورگابین و سن آهک-های نازکلایه و شیلی همارز سازندهای نسن و جلفا، میدین تا جلفین پیشین بوده و آخرین بخش توالی پرمین در برشهای چینهشناسی زال، تازه کند، ایلانلو، کلیساخرابه و الیباشی که قابل مقایسه با سازند الیباشی است، سن جلفین پسین تا دوراشامین دارد - شعبانیان وهمکاران،. - 1386
مطالعه مقاطع محوری و عرضی میکروفسیلها، ساختمان میکروسکوپی دیواره،تعداد لایههای سازنده دیواره،وجود یا عدم وجود سپتوله و نوع آرایش حجرات،منجربه شناسایی 1جنس و 18گونه از روزنبران Biseriamminidae شده است. با ثبت اولین و آخرین رخداد هریک از جنسها و گونهها ،گستره چینهشناسی آنها تعیین و با مقایسه پراکندگی عمودی آنها در دیگر رخنمونهای پرمین در ایران مرکزی وزاگرس و کشورهای مجاور و نواحی مختلف قلمرو تتیس، گونهها و جنس-های شاخص هر اشکوب و جامعه روزنبران شاخص همراه آنها معرفی شده است - جدول. - 1
-2-2 تجزیه و تحلیل
روزنبران کوچک غیرفوزولینیدی وابسته به خانواده Biseriamminidae از اجزای مهم جامعه روزنبران توالیهای دریایی پرمین میانی و پسین در ایران هستند. فراوانی نسبی و شناسایی نسبتا آسان آنها باعث می-گردد که میکروفسیلهای شاخصی جهت تعیین سن توالیهای دریایی، تطابق چینهشناسی و تبیین دیرینهجغرافیا باشند. با وجود ویژگیهای فوق، به علت کمی اطلاعات در مورد این گروه از روزنبران و همچنین قرار گرفتن آن ها در سایه روزن بران فوزولین یدی، آن ها کم تر مورد تو جه قرار گرفتهاند. نهشتههای دریایی پرمین زیرین در پهنههای زمین شنا سی ال برز و آذربای جان ج نوبی شامل سازند دورود - ع ضو آه کی یا ممبر 3 سازند دورود - با سن آسیلین تا ساکمارین - - Assereto,1963، پرمین میانی با آهکهای تیره رنگ سازند روته - Assereto,1963 - و با سن کوبرگندین تا مورگابین و رخساره دریایی پرمین پسین با سن میدین و جلفین با سازند نسن مشخص میگردد . - Glaus,1964 - در دامنه شمالی پهنه آذر بایجان، رد یف رسوبی پرمین به کمربند رسوبی آباده- جلفا تعلق داشته و واحدهای سنگچینهای آن از پایین به بالا شامل سازندهای دورود، سورمق، جلفا و الی باشی - پرتوآذر، - Teichert et al, 1973:1374 بوده که به ترتیب از پایین بیانگر رسوبگذاری در طی اشکوبهای آسیلین-ساکمارین، کوبرگ ندین-مور گابین، م یدین-جل فین پی شین و جل فین پ سین تا دوراشامین در مقیاس تقسیمبندی اشکوبهای تتیس میباشند. مطالعه
