بخشی از مقاله
چکیده
اقلیم مناطق کوهستانی و کوهپایه ای در ایران دارای میانگین بارش بالای 400 میلی متر در سال می باشد.با عنایت به بیلان آب درآبخوان ها که در 5 دهه گذشته با گرایش فعالیت های کشاورزی از اقلیم کوهپایه ای به دشت ها مواجه بوده است .تغییر الگوی مکانی کاشت منتج به افت حجم آبخوانها و متروکه شدن قنوات در کشور گردیده است .با عنایت به افت آب های زیر زمینی ، افزایش دما و کاهش بارندگی ، کاشت محصولات استراتژیک در دشت ها در آینده تقریباً امکان پذیر نخواهد بود لذا رجعت تغییر به الگوی کاشت مکانی از دشت ها به مناطق کوهپایه ای با در نظر گرفتن اینکه مقدار بارش در کوهستان ها و کوهپایه تقریباً % 40 بیشتر از دشت ها می باشد . امکان آبیاری تکمیلی یک نوبت بصورت طبیعی از انهار امکان پذیر است .
مقدمه
اقلیم مناطق مختلف ایران با توجه به تاثیرات برداشت مازاد از تغذیه سفره های آب زیرزمینی و سطحی با افت روز افزون ذخایر آبخوان ها مواجه است ، در این خصوص اشتباهات اساسی در سند ملی آب و تغییر الگوی مکانی کشت از کوهپایه به دشت با توسعه تکنولوژی آب ، منتج به برداشت حدود سه برابر مقدار مورد نیاز آب از ذخایر آبی جهت مصارف کشاورزی گردیده است. لذا استفاده از آبهای مجازی از جمله استفاده از آب مجازی سبز میتواند از تخصیص حجم بزرگی از آب های ذخایر آبی جهت کاشت محصولات استراتژیک از جمله گندم کاست.
با توجه به افزایش رو به رشد روند گرمایشی زمین که متاثر از مطالعات و فعالیت های غیر تخصصی همراستا با تخریب محیط زیست می باشد. استفاده از آبهای مجازی از الویت های مهندسی در برابر تغییرات اقلیم میباشد .لذا با توجه به آب مجازی هر محصول که به سه بخش تقسیم: 1 .آب آبی .2 آب سبز .3 آب خاکستری تقسیم میشود . تخصیص سرانه آب در روز چیزی در حدود 4 لیتر به اشکال مختلف می باشد ، اما تولید مواد غذایی که روزانه مصرف می شود به 2000 لیتر معادل 500 برابر بیشتر از آبی که روزانه می نوشیم، نیاز دارد.
با این دیدگاه کل آبی که در یک کشور مصرف می شود، میزان دقیقی از تخصیص منابع آب جهانی به آن کشور نیست، زیرا با واردات محصولات مختلف به کشور، حجم آب مجازی مورد نیاز برای تولید محصولات به منابع آبی داخل کشور اضافه میشود و بالعکس. در کشورهای با درآمد کم و متوسط مصرف آب 10درصد، 8درصد و 82 درصد به ترتیب در بخش های صنعت، شرب و کشاورزی است در حالی که در کشورهای با درآمد بالا مصرف آب 59 درصد،11درصد و 30 درصد به ترتیب در بخش های صنعت ،شرب و کشاورزی است. شیردلی. - - 1393 با توسعه گیاهان دارویی کوهستانی، همچنین کاشت محصولات با نیاز آبی کم و ارز آور بودن این محصولات مانند زعفران –نرگس شیرازی و... میتوان با وارد کردن آب مجازی توسط محصولات با نیاز آبی بالا بر مشکلات کاهش بارندگی و بیلان منفی ذخایر آب فائق آمد.
روش های محاسباتی
با توجه به میانگین بارش های سالیانه را در کشور223الی 250 میلی متر یعنی حدود یک سوم متوسط جهانی بارش است. منزوی. - - 1391 و مناطق کوهستانی سرد دارای بارش سالیانه بیش از 500 میلی متر و مناطق کوهستانی معتدل دارای میزان بارش سالیانه تا 600 میلی متر متغیر است بزرگ حداد. - 1393 - و اراضی کوهستانی مشرف به دریای خزر دارای مقدار بارش سالیانه 600 تا 2000میلی متر میباشد. لذا با توجه به نیاز آبی محصولات استراتژیک میتوان با استفاده از موقعیت زمانی بارش ها و روناب های فصلی و آب های سطحی آبیاری تکمیلی جهت کاشت محصولات استراتژیک بدست آورد.در این پژوهش اطلاعات و پارامترهای هواشناسی از ایستگاههای باران سنجی و سینوپتیک هواشناسی کشور و اطلاعات نیاز آبی از سند ملی آب و نرم افزارNETWAT استفاده گردید.
