بخشی از مقاله
چکیده :
بر اساس کنواسیون های بین المللی - - SOLAS لازم اجرا از سوی سازمان جهانی دریانوردیIMO ، شناورها می بایست هر 2/5 سال بر روی حوضچه خشک جهت انجام تعمیرات اساسی زیرآبی مستقر گردد و پس از استقرار اقداماتی نظیر بلاستینگ ، رنگ آمیزی و ... حسب نظرات و الزامات انجام پذیرد که انجام این فرآیندهای تعمیراتی نظر به ماهیت آنان دارای آلودگی و جنبه های زیست محیطی می باشد و این الودگی های ناشی از بکارگیری مواد و متریال های مورد نیاز در تعمیرات نظیرمسباره و برخی از الودگی ها بدلیل سنتی انجام دادن فرایندها می باشد در این مقاله سعی بر شناسایی مشکلات و منابع الوده ساز در داک یاردها بمنظور بهبود و اهمیت بخشیدن به معقوله و مبحث محیط زیست بر اساس تحقیقات و مطالعه عملکرد داک یاردها صورت پذیرفته است.
مقدمه :
سالیانه صدها فروند از شناورهای کنواسیونی و غیر کنواسیونی فلزی - تجاری ، صیادی ، مسافربری و ... - در داک های معتبر کشور تحت تعمیرات اساسی زیرآبی قرارمی گیرند. انجام این تعمیرات که با هدف تایید ایمنی و حسن سلامت شناورها صورت می پذیرد ، مستلزم انجام فرآیندهای تعمیراتی می باشد، صرف نظر از این انجام خود فعالیت الوده زا می باشد ، متریال مورد استفاده در تعمیرات دارای پتانسیل های به الفعل و به القوه جهت تخریب محیط زیست می باشد نظیربلاستینگ ،تخلیه وشتسشوی مخازن، رنگ امیزی سطوح ، تعمیرات سیستم رانش و...
آنچه که در این مقاله مورد بحث و کنکاش نموده ایم این است که در داک های معتبر در حال حاضر به روش هایکاملاُ سنتی و غیر منطبق با اهداف و چشم اندازهای برنامه توسعه کشور در مباحث زیست محیطی صورت می پذیرد و ضرورت این موضوع که صنعت تعمیرات را می بایست به سمت و سوی صنعت سبز راهبری و اجرایی نمود برکسی پوشیده نیست و سعی گردیده است با استفاده از تجربیات علمی و عملی وبکارگیری از مدل های ابزاری منطبق و همگن با هدف و مقاصد استاندارد iso14001:2004 و قانون اساسی کشورمان، توجه دست اندکاران این صنعت را به مهمترین عامل زیست محیطی فعلی در صنایع دریایی در بخش تعمیرات جلب نماییم و این موضوع در سه بخش ذیل دنبال می گردد:
✓ بررسی علل بروز مشکلات زیست محیطی در داک یاردها
✓ شناسایی عوامل و فرایند های الوده زا در داک یاردها و تحلیلی بر فرایند الوده ساز گریت بلاست از منظر محیط زیست و هزینه
✓ راهکارهایی اجرایی جهت بهبود وضعیت محیط زیست در داک یاردها
-1بررسی علل بروز مشکلات زیست محیطی در داک یاردها
جهت شناسایی عوامل و علل بروز الودگی و مشکلات زیست محیطی در داک یاردها می بایست از دو دیدگاه نرم افزاری و سخت افزاری به این موضوع نگرش داشت کهدر بُعد نرم افزاری،اجراء استانداردهای موجود داخلی و بین المللی نظیر پیاده سازی و اجراء استاندارد iso14001:2004 و پایبند بودن به اهداف و مقاصد این استاندارد می باشد، البته امروزه برخی از مراکز تعمیرات شناورها کشور دارای این سیستم هستند که متاْسفانه این دارندگی فقط در بُعد مستندات و برخی از موارد در حفظ رویه موجود می باشد و به مقاصد اصلی این استاندارد یعنی بهبود ، کمتر توجه ی تا کنون به آن شده است و همچنین موجب بروز مشکلات و الودگی هایدر بُعد سخت افزاری گردیده است که علل ریشه ای و ساختاری این مشکلات به شرح ذیل می باشد :
.1عدم پیاده سازی واجرای اصولی و کارشناسی استانداردISO14001:2004
.2زیر ساخت های نا مناسب در طراحی و احداث داک یاردها بویژه داک های سنتی
.3محصور نبودن ضلع روبر به دریا در داک یاردها جهت جلوگیری ورودضایعات و... به دریا در داک های سرسره و سنتی در مناطق شمال خلیج فارس
.4عدم وجود خط مشی و اهداف در جهت صیانت از محیط زیست ازسوی مدیریت ها
.5سنتی انجام دادن برخی از فرایندها و عدم بکارگیری از نیرو های متخصص و عدم توجه به اموزش
.6مخرب بودن متریال های مورد استفاده در تعمیرات و عدم استقبال و رویکرد داک ها جهت بهره گیری از سایر ابزارالات نو و پاک
.8عدم پایش جنبه های زیست محیطی ناشی از ضایعات تعمیراتی در سه بخش اب ، خاک و هوا
-2فرآیندهای آلودگی زا در داک یاردها
در مراکز تعمیراتی شناورها بواسط الزامات و قوانین لازم اجرا که می بایست در زمان تعمیرات اساسی زیر ابی انجام گردد که به اختصار در بخش مقدمه عنوان گردید و انچه که در بین فرایند های مذکور پتانسیل در جهت بروز مشکلات و الودگی های زیست محیطی در مراکز تعمیراتی می باشد ،فرایند بلاستینگ به صورت تحلیلی و تحقیقاتی در بخش بعد این مقاله ارائه می گردد ولی فرآیند تخلیه وشتشوی مخازن و خن موضوعی نیست که به توان با یک اشاره ازآن گذشت ،تخلیه وامحاءمایعات درون مخازن را می توان با تصفیه نمودن و جدا کردن اب و روغن انجام داد هر چند که این موضوع در مراکز تعمیراتی انجام نمی گردد و انچه که حائز اهمیت است رسوبات بدنه این مخازن ها است که حاوی الودگی های شدید ضایعات فلزی غیر کاربردی و غیر تجزیه می باشد که هر شناور تقریبا زمان تعمیرات بالغ بر 5تن ضایعات در این خصوص از خود به جا می گذارد یعنی جهت 150فروند شناور ،750تن ضایعات غیر قابل بازیافت که می بایست با مطالعه علمی در مبحث شیمیایی این موضوع مطرح تا راهکارهای اجرایی جهت حلالیت این ضایعات بهمراه مایعات موجود در مخازن صورت پذیرد که در حال حاضر جهت شتشوی مخازن فوم شناور از سوی دانشکده شیمی ماهشهر جهت داک تعمیراتی بندر امام خمینی - ره - صورت پذیرفته و می توان این موضوع را به سایر مشکلات این چنینی بسط داد.
:2-3بلاستینگ بوسیله مسباره
عمده ترین و محتمل ترین فرآیندی که توان به الفعل و بالعقوه بروز آلودگی های زیست محیطی دارد در سایر فرآیندهای تعمیرات شناورها ، بلاستینگ است - رنگ و رنگ زدائی - امروزه با توجه به اینکه این فرآیند گامی در حوزه سلامت با بکارگیری از مسباره به جای سیلیس نهاده است ، اما این تغییرتاْثیرات زیست محیطی به مراتب کمتر و ناچیز تر از بخش سلامت داشته است.
