بخشی از مقاله
چکیده
در عصر حاضر دانش و فناوری با یکدیگر هم مسیر شدهاند و نمیتوان یکی از این دو را بدون دیگری درنظرگرفت. فضای مجازی با منابع و امکانات شگفت و عظیمی که در زمینه علم و دانش در اختیار کاربرانش قرار میدهد و با ویژگیهایی چون بیزمانی و بی مکانی، تعاملی بودن و ... ، قابلیت های زیادی در زمینه آموزش و تعلیم و تربیت دارد و امروزه در حال جایگیری در سیستم های آموزشی کشورهای مختلف است. مسئله اصلی در آموزش امروز دسترسی به اطلاعات بیشتر نیست.
در حقیقت یکی از چالش های دانشجویان، معنی بخشیدن به حجم محتوایی و جذب هدفمند تمام اطلاعات است. بنابراین در این پژوهش مصاحبه ای با یکی از اساتید دانشگاه های مجازی المصطفی در زمینه آموزش زبان و ادبیات فارسی در محیط مجازی ترتیب دادیم و شگردها و راهکارهای ارائه کارآمدتر در جهت تدریس هرچه بهتر در محیط مجازی را جویا شدیم. از جمله شگردها و راهکارها: ایجاد رغبت با برگزاری مسابقات شعرخوانی، استفاده از ابزار فیلم، ابزار تشویق و برجستهسازی متن، ایجاد فضا و زمینه سازی برای بحث، تبادل نظر و آشنایی فراگیران با یکدیگر از طریق دنیای مجازی بود و همانطور که اساتید دانشگاههای مجازی اعلام کردند زبان و ادبیات فارسی در این دانشگاه ها روز به روز با استقبال بیشتری روبهرو شده است.
.1 مقدمه
در عصر کنونی دانش و فناوری با سرعتی باورناپذیر و شگفت انگیز پیش می رود. این فناوری موجب کوچک شدن جهان و ایجاد دهکده جهانی به گونه ای باورنکردنی و از میان برداشتن فاصلهها شده است. همزمان با تغییرات سریع فنون و مهارت ها و ظهور پدیده های نوین در فناوری اطلاعات، فرایند آموزش نیز که یکی از ارکان اساسی و بنیادین جوامع است متحول و دگرگون شده است. همین مسئله باعث شده تا متخصصان حوزه آموزش با ایجاد فضاهای آموزشی امکان تحصیل در فضای مجازی را نیز برای کاربران دنیای مجازی فراهم آورند. به همین دلیل دانشگاهها و مراکز آموزشی مختلف با الگوبرداری از مراکز آموزشی حضوری تلاش کردند تا فضاهایی را خلق نمایند که دانشجویان در آن بتوانند درست مانند دانشگاههای حضوری ولی بدون نیاز به حضور در کلاس تحصیل کنند.
از جمله مراکزی که در سالهای اخیر در راستای آموزش مجازی گامهای محکمی را برداشته است دانشگاه مجازی المصطفی - ص - قم است که با بهره گیری از امکانات و انواع نرم افزارها در محیط مجازی تلاش نموده تا بستر مناسبی را برای آموزش زبان و ادبیات فارسی در فضای مجازی ایجاد نماید. بنابراین در این پژوهش سعی شده با توجه به تجربه درخشان اساتید این دانشگاه به معرفی انواع نرمافزارها، امکانات و شیوههای تدریس در محیط مجازی در رشته زبان و ادبیات فارسی بپردازیم.
.2پیشینه
آموزش از راه دور سابقهای نسبتاً طولانی داردتقریباً. در اواسط دهه 1800 میلادی نخستین مدارس مکاتبهای در اروپا به وجود آمد که از طریق پست به آموزش تند نویسی و زبانهای خارجی می-پرداختند. این شیوه آموزشی همپای دیگر علوم و فناوریها پیشرفت کرده و هم اینک تا حد استفاده از انواع فناوریها و محصولاتی چون رایانه، مخابرات و فناوری های شبکه سازی دیجیتال گسترش یافته و به آموزش الکترونیکی3 منجر شده است. آموزش الکترونیکی، همچنان که از نامش بر میآید، شامل همه آموزش هایی است که با استفاده از ابزارهای الکترونیکی اعم از صوتی، تصویری، رایانه-ای، شبکهای و غیره انجام میشود. در حقیقت آموزش الکترونیکی یکی از شیوه های آموزش از راه دور است.
بهره گیری از روش آموزش از راه دور مبتنی بر فناوری، به ابتدای دهه 1900 میلادی باز می گردد - خادم الحسینی، . - 1384 در آن دوره با استفاده از ابزارهایی نظیر اسلاید و تصاویر متحرک و وسایل سمعی و بصری مواد درسی به دانش آموزان ارائه می گردید. با این حال، از دیدگاه سورن - 2008 - آموزش مجازی محصول تلفیق آموزش و فنآوری است. با در نظر گرفتن چنین تعریفی و براساس تغییرات فناوری که در طی دوره های مختلف به وجود آمده است، به طور کلی می توان سه نسل متفاوت از آموزش از راه دور را در نظر گرفت.
اولین نسل تحصیلات مکاتبه ای است که پس از ظهور و گسترش سیستم پستی فراگیر گردید. در این شیوه محتوا و مواد درسی از طریق پست به دانشجو ارائه می شد و او نیز تکالیف و یافته های پژوهشی خود را از طریق پست به دانشگاه ارسال می کرد. نسل دوم آموزش از راه دور در دهه 1950 و با اختراع رادیو، تلویزیون و پیشرفت رسانه های سمعی و بصری به بالاترین سطح از مخاطب خود رسید. شالوده اصلی این شیوه نخستین بار در مدرسه ویشکانسین در دهه 1920 میلادی مورد استفاده قرار گرفت.
در این شیوه که تا اواسط دهه 1930 مرسوم بود برای تدریس دروس از پخش رادیویی استفاده می شد. مشابه چنین شیوه ای در طول جنگ تحمیلی در مدارس ایران مورد استفاده قرا گرفت. در این شیوه به منظور دور نگهداشتن دانش آموزان از مدارس به دلیل خطر بمب باران های رژیم بعث درس ها از طریق تلویزیون و صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ارائه می شد و دانش آموزان صرفاً برای شرکت در آزمون های هر ثلث تحصیلی در مدارس حاضر می شدند.
نسل سوم آموزش از راه دور با ابداع رایانه و کاربرد آن در اجرای مواد درسی به وجود آمد. در نظام "آموزش به کمک رایانه"، از این وسیله به عنوان یک ماشین آموزش با تمامی امکاناتی که قادر به ارائه مجزای دروس باشند، استفاده می شود. در روش "برقراری ارتباط به روش رایانه" از پست الکترونیک و کنفرانس های الکترونیکی به عنوان ابزار پایه ای مورد بهره برداری قرار می گیرد - گریسون، . - 1985 نسل سوم آموزش از راه دور برای اولین بار در قرن بیستم توسط دانشگاه آزاد انگلستان شکل گرفت. با گسترش دسترسی عمومی به رایانه در آمریکا در دهه 70 میلادی ، تدریس غیرحضوری با استفاده از شیوه ای تحت عنوان »صفحه بولتن مودم« رایج شد؛ بنیان گذاران دانشگاه مجازی ایالت متحده آمریکا برای نخستین بار در اوایل 1980 واحدهای درسی را به صورت مجازی ارائه کردند.
