بخشی از مقاله
چکیده :
هدف از انجام این تحقیق مقایسه اثر و آسیبهای وارده از مصرف دو ماده شیمیایی سولفید سدیم رایج در ایران و هیدروکسید سدیم رایج در استرالیا بر کیفیت پوست گوسفند می باشد. در کارخانه چرم مغان تعداد 100 جلد پوست گوسفند نژاد مغانی بر اساس اندازه پوست به 4 گروه با 25 تکرار تقسیم شدند. لاتروم حاوی 3 و 5 درصد هیدروکسید سدیم و 10 و 15 درصد سولفید سدیم با استفاده از برس مخصوص بر روی سمت گوشتی پوستهای چهار تیمار مالیده شد. پوستهای عمل آوری شده در مرحله کراست توسط سه ارزیاب ماهر و مجرب کارخانه چرم مغان از نظر پیاز مو، شکل، کش، لش، نرمیت، جذب آب، لطافت، صاف بودن، ضخامت و افت فوتاژ - قبل و بعد از دور گیری - مورد ارزیابی قرار گرفتند.
در این تحقیق از طرح آماری کاملا تصادفی استفاده گردید. تجزیه داده ها و مقایسه میانگین ها به روش دانکن و با استفاده از سیستم نرم افزاری SAS انجام گرفت. نتایج نشان داد که پشم پوستهای عمل آوری شده با محلول سولفید سدیم به طور معنی داری - P<0/05 - در مدت زمان کمتری جدا گردید. کمترین زمان 80/3± 4/4 دقیقه مربوط به 15 درصد سولفید سدیم و بیشترین زمان 180/3± 5/3 دقیقه مربوط به 3 درصد هیدروکسید سدیم بود. پوستهای عمل آوری شده با 3 و 5 درصد هیدروکسید سدیم به طور معنی داری - P<0/05 - از کیفیت بهتری در مقایسه با پوستهای عمل آوری شده با 10 و 15 درصد سولفید سدیم برخوردار بودند. امتیاز ارزیابی پوستهای عمل آوری شده با 10 و 15 درصد سولفید سدیم و 3 و 5 درصد هیدروکسید سدیم 30/19 ±0/55، 31/20±0/42، 36/97 ±0/52 و 35/77 ±1/00 بود.
واژگان کلیدی : دباغی پوست، گوسفند مغانی، موزدایی، سولفید و هیدروکسید سدیم، خصوصیات پوست
مقدمه :
در حال حاضر در تمامی کارخانههای دباغی کشور مواد جدا کننده پشم از پوست مخلوطی از سولفید سدیم، آهک و آب است که بنا به سلیقه درصد ترکیب این دو ماده تفاوت میکند . افزایش یا کاهش درصد و یا مدت زمان ماندگاری این مواد باعث ایجاد ضایعات در پشم و پوست حاصله مینماید که تعیین دقیق این میزان می تواند در کیفیت پشم و پوست نقش بسزایی داشته باشد - دلقندی، . - 1380در صورتیکه مقدار سولفید محلول موزدا بیش از اندازه باشد و یا به هنگام استعمال آن با الیاف تماس پیدا کند موجب آسیب رساندن به پشم میگردد و آن را غیر قابل مصرف مینماید. در مطالعهای که توسط استوارت - 1976 - 2 بر روی تکههای کوچک پوست گوسفند مرینوس با ابعاد 10*10 سانتیمتر و با استفاده ازمحلول سولفید سدیم صورت گرفت، لایه سطح پوست به حالت ژلاتینه1 در آمده وپس از کشیدن دسته الیاف بطرف بیرون باعث بوجود آمدن ضایعه ائی به نام اسکاد 2 گردید - . - Stewart, 1976
ایشان اظهار میدارد در صورتیکه به هنگام استعمال، محلول موزدا با پشم تماس حاصل نماید باعث خرد شدن الیاف میگردد که با اندکی مالش، این ذرات از پشم جدا میگردد و نه تنها افت شدیدی در وزن پشم قابل استفاده ایجاد مینماید بلکه در کمتر از 30 ثانیه الیاف را متورم نموده و بافت کلی آن را بعد از 7 دقیقه از هم گسیخته مینماید.امروزه در کشورهای همچون زلاندنو و استرالیا از فرمولی محتوی هیدروکسید سدیم به مقدار 3/5 درصد برای پوست برهها و بالاتر از 4 درصد برای پوست گوسفندان بالغ استفاده میشود - Gordon, 1995 - این روش اصطلاحاً کوئیک پول3 نامیده میشود . هدف از انجام این طرح ارزیابی و مقایسه دو روش معمول موزدایی در ایران و استرالیا یعنی بترتیب استفاده از سولفید سدیم و هیدروکسید بر کیفیت پشم و پوست گوسفند می باشد.
مواد و روشها :
انتخاب و تیماربندی پوستها . تعداد 100 جلد پوست گوسفندان نژاد مغانی که از نظر هر گونه عیب ناشی از پوست کنی و یا بیماریهای پوستی عاری بودند، به محل کارخانه چرم مغان انتقال یافتند. اندازه پوستها با جدول چوبی مخصوص اندازهگیری شد. پوستها به 4 گروه با 25 تکرار طوری تقسیم شدند که میانگین اندازه پوست با هم اختلاف معنی داری نداشته باشند. گروههای 1، 2 ، 3 و 4 به ترتیب مقدار 10 و 15 درصد سولفید سدیم و 3 و 5 درصد هیدروکسید سدیم دریافت نمودند.طرز استعمال محلول موزدا . به منظور جداسازی پشم، توسط برس محلول تهیه شده بر روی سمت گوشتی پوستهای هر گروه مالیده شد، بطوریکه تمامی سطح داخلی پوست آغشته به محلول گردید، بدون اینکه این مواد با پشم روی پوست هیچگونه تماسی پیدا کند.
مدت زمان جداسازی پشم از پوست ثبت گردید.ارزیابی کیفیت پوست های تولید شده. پوستهای تیمارهای مختلف مراحل متفاوت عمل آوری را طی نمودند. سپس پوستهای عمل آوری شده در مرحله کراست توسط سه ارزیاب ماهر و مجرب از نظر پیاز مو، شکل، لش، نرمیت، جذب آب، لطافت، صاف بودن، ضخامت و افت فوتاژ - قبل و بعد از دور گیری - به شرح جدول 1 مورد ارزیابی قرار گرفتند. میانگین و خطای معیار با استفاده از برنامه SPSS بدست آمده و از آزمون دانکن جهت مقایسه میانگین خصوصیات اندازه گیری شده تیمارهای مختلف در قالب طرح کاملاً تصادفی استفاده شد. نتایج در مقیاس P < 0/05 معنیدار بودند.
نتایج :
مدت زمان لازم جهت جداسازی پشم از پوست . نتایج نشان داد که پوستهای عمل آوری شده با سولفید سدیم به طور معنی داری P <0/05 به زمان کمتری برای جداسازی پشم احتیاج داشتند - جدول . - 1 کمترین زمان 80/3 4/1 دقیقه مربوط به 15 درصد سولفید سدیم و بیشترین زمان 180/3 5/3 دقیقه مربوط به 3 درصد هیدروکسید سدیم بود.
