بخشی از مقاله
چکیده :
بدون تردید یکی از مهمترین چالشهای هر کشور ، چگونگی مدیریت مصرف صحیح است و این امر توجه مسئولان همه کشور ها را به شکل های مختلف به خود جلب کرده است . کشور ایران نیز با توجه به استفاده غیر متعارف از منابع ، همواره از این حیث آسیب پذیر بوده و هست. و بانگاهی به آمار های رسمی و غیر رسمی کشور نشان می دهد که چگونه بسیاری از ظرفیت های کشور از بخش انرژی گرفته تا استعداد های علمی به هدر می رود و برای برون رفت از این هدرها باید با ارایه الگویی صحیح به مبارزه با فرهنگ نادرست مصرف گرایی رفت تا مصرف بهینه را در جامعه احیاکرد.انتخاب الگوی صحیح مصرف و چگونگی گذران زندگی و نحوه درآمدها و مخارج، تأثیر مهمی در سرنوشت انسانها در دنیا و آخرت دارد.
و این موضوع مهم نیاز به مدیریتی صحیح از دیدگاه اسلامی و ایرانی دارد در این تحقیق سعی بر این است تا روشهای مختلف مصرف درست و بهینه و نحوه مدیریت آن به شیوه اسلامی و ایرانی مورد بررسی قرار گیرد و با توجه به این روشها و نمونه های آماری و تحقیقات انجام شده در گذشته مشخص نمائیم که مدیریت الگوی مصرف صحیح اسلامی و ایرانی چگونه است و آن را تحلیل نمائیم و با بررسی های بیشتری نوع مصرف وجایگاه آنرا مورد تجدید نظر قرار دهیم و بیشتر بشکافیم تا در نهایت به مدیریتی اثر گذار و پایدار نائل شویم و مواردی را که در این راه اثر گذار هستند باید مورد بررسی قرار گیرد مهمترین نتیجه این تحقیق اشاره دارد به دور شدن از الگوی غلط مصرف و رسیدن به الگوی مصرف بهینه از طریق فرهنگ سازی در جامعه و تغییر در مصرف از منابع و صنعت، پرهیز ازاسراف محوری و روی آوردن به بهینه محوری و نیز اصلاح مصرف در دستگاه های ×دولتی و اجرایی می باشد
مقدمه:
اصلاح الگوی مصرف بدین معناست که منابع و کالاها، به جا و اندازه ی لازم به کار رفته و بصورت بهینه و با بیشترین بازدهی مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین ، اصلاح الگوی مصرف بهمعنای مصرف نکردن و حتی لزوماً به مفهوم کم مصرف نکردن نیست . از این رو، تحقق آن موجب می گردد ضمن تأمین نیازهای فرد در ابعاد گوناگون ، از هدر رفتن منابع و بروز مشکلات اقتصادی برای خانوار و جامعه جلوگیری شود و سرمایه ها به سمت تولید و پیشرفت سوق داده شود و نتیجه آن نیز، رفاه اقتصادی و امکانات بیشتر برای افراد جامعه خواهد بود .نیک روشن است که تحقق این مهم ، نیازمند آگاهی افراد از چگونگی مصرف صحیح و بهینه و آشنایی با راهکارهای آن و سپس عزم جدی برای اجرایی کردن آن است.
- ایروانی،1388،ص - 11 مقام معظم رهبری سال 1388 را سال - - اصلاح الگوی مصرف - - نامیدندو به عنوان یکی از راهکارهای آن در خصوص صرفه جویی و اجتناب از اسراف، رهنمودهایی ایراد فرمودند. باید به این نکته توجه داشت که این تعبیر،یک تعبیر علمی قوی و حساب شده ، هم برای مردم و هم برای کارگزاران نظام، در راهبرد زندگی به شیوه اسلامی و ایرانی است . اصلاح الگوی مصرف به این معنی است که الگوی موجود در جامعه برای مصرف ،مطلوب نیست و باید اصلاح شود . در جامعه امروز ، فرهنگ مصرف هم در زندگی خانواده ها و هم در نظام اداری بر اصل رقابت در توسعه استوار است . مردم در تمام شئون زندگی اعم از تفریحات ، تهیه وسایل و تجهیزات مدرن ، برپایی مراسم و تشریفات و اجرای برنامه های مرسوم در خانواده و فامیل، در یک رقابت توسعه ای قرار گرفته اند و دستگاه ها نیز در حال ترویج این رقابتند.
- علم الهدی،1388،ص - 10هدف اصلی این پژوهش ، مدیریت الگوی مصرف صحیح به شیوه اسلامی و ایرانی در عرصه های گوناگون با بهره گیری از آموزه های دینی است . ولی پیش از پرداختن به مصادیق و نمونه های عینی آن ، با این پرسش اساسی مواجهیم که آیا می توان همانند اعمال و وظایف تعبدی ، در امور مربوط به مصرف نیز به پیشوایان دین ، تأسی و اقتدا نمود و سخن و شیوه آنان را مبنای کار قرار داد؟این پرسش از آن جا پیدا می شود که اولاً ، کالا های مصرفی و کم و کیف بهره گیری از آن ها ، تابع شرایط و اوضاع و احوال زمان و مکان است و نمیوانت در این باب ، معیاری ثابت و فراگیر ارائه دادو ثانیاً، چه بسا از پیشوایان دین ، اعمال و رفتاری سر زند که ناشی از خصایص و ویژگی های آنان است و انجام آن ها از دیگران، مورد انتظار نباشد.
با توجه به آمارهایی درباره مدیریت مصرف در گذشته که مقام معظم رهبری در مشهد بیان فرمودند و نحوه مدیریت مصرف آن در ایران واقعاً تکان دهنده می باشد مثل اسراف در نان، برحسب بررسی میدانی که در تهران و بعضی از مراکز استانها شده است ، گفته می شود که 33 در صد نان ضایعات است. یک سوم همه نانی که تولید می شود دور ریخته می شود . یا در مورد آب بررسی هایی که کرده اند ، می گویند تلفات آب در مصرف خانگی تا حدود 22 در صد است. - مهدی زاده،1388،ص - 2 حال باتوجه به ذکر این یکی دو مورد از زبان مقام معظم رهبری باید به فکر مدیریت صحیح و الگو های صحیح اسلامی و ایرانی باشیم و به سئوالات اصلی در مورد مصرف و نحوه مدیریت آن پاسخ دهیم .
سئوالات اساسی
-1 جایگاه مصرف در نگاه دینی
-2 چگونه میتوان مصرف کالاهای داخلی را به فرهنگ تبدیل کرد؟
-3 عوامل و زمینه های شکل دهنده الگوی مصرف
-4 راهبردهای اصلاح الگوی مصرف
-5 نقش مراکز آموزشی در اصلاح الگوی مصرف
-6 نقش خانواده در اصلاح الگوی مصرف
-7 راههای برون رفت از اسراف و ........
-8 اصلاح زمان و مکان مصرف
-9 نقش قوا، دستگاهها و نهادهای اجتماعی در اصلاح الگوی مصرف
-10 نقش رسانه های جمعی در فرهنگ سازی الگوی مصرف
تعریف مصرف:
استعمال کالا و خدمات را مصرف گویند. خوردن نان و پوشیدن لباس را مصرف کالا و آرایش سر و آموختن علم را مصرف خدمت می نامند. - توانایان فرد - آنچه در مصرف کردن مطرح است وجود کالاهای مصرفی است. مثل: نان، لباس، آب، گوشت، ظروف یک بار مصرف، وسایل آرایش، و... در آموختن علم کالایی مشاهده نمی شود، پس آموختن علم یادگیری به حساب می آید، نه مصرف خدمت. در مصرف کردن همیشه از مقدار و اندازه کالاهای خوراکی کم می شود. به عبارت دیگر ×کالاهای خوراکی قبل از مصرف بزرگ تر و بیشتر از بعد مصرف است.
مصرف کردن در معنای عادی و هنجار آن یعنی استفاده درست و به اندازه از منابع طبیعی برای زنده ماندن و زندگی کردن. - « طیاری آشتیانی - این تعریف، تعریف کلی مصرف نیست، بلکه تعریف بهینه مصرف است و شامل حال مصارف بی رویه نمی شود. در تعریف بهینه مصرف استفاده درست و به اندازه از منابع طبیعی مطرح است. وقتی بحث استفاده درست، به اندازه، مقدار، موفقیت زمانی پیش می آید، توجه به تقیسم بندی ها می شود، نه توجه به تعریف خود مصرف. در اصطلاح اقتصادی مصرف عبارت است از ارزش پولی کالاها و خدماتی که توسط افراد خریداری و تهیه می شود. « خریداری و تهیه کردن کالا، مصرف نیست. خریداری و تهیه کردن، جابجایی کالاست.
به عنوان مثال فردی یک کیلو گوشت از قصاب می خرد و در یخچال خانه جای می دهد، عمل جابجایی صورت می گیرد که به این عمل می توان نگهداری داری کالا نام نهاد. زمانی که گوشت را مورد استفاده قرار می دهد عمل مصرف شدن انجام می شود.به نظرم مصرف یعنی استفاده کردن از منابع. وقتی کالایی مصرف می شود یا از تعداد منابع در اختیار کاسته می شود و یا نقصان در کیفیت کالا به وجود آید. بطور کلی هر گونه استفاده از منابع، مصرف است. بعضی از مصرف ها بهینه است. بعضی از مصرف ها منجر به اسراف و تبذیر ×می شود. بعضی از مصرف ها از ریشه غلط است. مثل اختصاص بخشی از درآمد به مصرف دخانیات. - کلانتری، 1388،ص - 21
انواع مصرف :
»در دانش اقتصاد مصرف شامل دو گروه عمده خوراکی ها و غیر خوراکی ها است. خوراکی ها، شامل آشامیدنی ها، دخانیات، انواع نان، برنج، گوشت، لبنیات، روغن، میوه، سبزی و... غیر خوراگی ها شامل پوشاک و کفش، مسکن، اثاثیه منزل، بهداشت، و درمان، حمل و نقل، و ارتباطات، تفریحات، و سرگرمی ها، خدمات فرهنگی و کالاها و خدمات متفرقه است. - «کلانتری، 1388،ص - 22 به نظر می رسد از مصارف غیر خوراکی نام برده شده پوشاک و کفش، حمل و نقل، و ارتباطات، تفریحات، و سرگرمی ها، و کالاهایی از این دست، مثل شوینده ها عنوان مصرف صدق می کند و بقیه صدق نمی کند. مسکن اگر اجاره ای باشد، کرایه پرداختی مصرف به حساب می آید. اگر مسکن شخصی باشد صدق نمی کند.
