بخشی از مقاله
چکیده
امنیت از نیازهاي اساسی هر فرد و اجتماعی است. و اهمیت آن بقدري زیاد است که بدون وجود امنیت، هیچگونه فعالیت قابل توجه فردي و اجتماعی در عرصه هاي مختلف انجام نم گیرد. در قرآن به مقوله اساسی امنیت به صورت ویژه پرداخته شده است و ابعاد و حوزه هاي آن نیز به صورت مبسوط بیان شده است. امنیت در مفهوم قرآن، نعمتی از سوي خدا و عاقبتی نیکو براي مومنان است که شامل تمام ابعاد و حوزه هاي فردي و اجتماعی از قبیل امنیت سیاسی، نظامی، اقتصادي، فردي، جانی، دینی، اعتقادي، مالی، اجتماعی، قضایی و غذایی است. در منطق قرآن کریم، ایمان، تقوا، قسط و عدل و تامین آزادیهاي مشروع از لوازم تحقق امنیت به شمار می رود. همچنین براي امنیت آثار و نتایجی را از قبیل افزایش تولید، گسترش ارتباطات، پیشرفت علمی، رونق شهر سازي و فراهم شدن آرامش فردي وآسایش و رفاه اجتماعی نام میبرد که هریک از این موارد از شاخصه هاي توسعه یافتگی اجتماعی می باشد.
کلید واژه: امنیت، امنیت اجتماعی، ابعاد امنیت، آثار امنیت،
مقدمه
یکی از مؤلفه هاي مهم و تعیین کننده در توسعه و تعالی جوامع، تحقق امنیت پایدار، در همه حوزه هاي آن است و امنیت پایدار به وضعیتی اشاره دارد که اقشار مختلف جامعه از احساس امنیت نسبی برخوردار باشند و جان و مال و ارزش ها و باورهاي آن ها مورد تعرض و تهدید قرار نگیرند. امنیت مفهومی شناخته شده براي بشریت است و پدیده اي قابل لمس و حس کردن. و به خاطر اهمیت آن جزء سیاستهاي اجرایی تمام حکومتها و دولت هاست و تامین این خواسته مهم بشري از اقدامات مهم و اساسی تمامی حکومتهاي بشري در طول تاریخ بوده است. مازلو در ترسیم جدول مراتب نیازهاي انسان که در سال 1943م مطرح کرده است، نیازهاي ایمنی و امنیت را بعد از نیازهاي فیزیولوژیکی ذکر نموده است. - نبوي، 1378،
ص - 110 ولی نکته مهم این است که امروزه بر خلاف گذشته که امنیت را فقط در بعد نظامی آن خلاصه میکردند، محدود نمی شود و تمام سطوح زندگی فردي و اجتماعی را شامل می شود. برقراري امنیت در تمام حوزه هاي آن در عصر حاضر و ایجاد نظم پایدار اجتماعی و تحکیم پایه هاي اقتدار و حفاظت از آزادي و حقوق مشروع فردي و اجتماعی و رفع هرگونه ترس و ناامنی در بین مردم از دلایل اهمیت مقوله امنیت است. در این مقاله از میان حوزه هاي مختلف امنیت، به امنیت فردي، اجتماعی، اقتصادي و ملی پرداخته شده است چرا که سایر حوزه ها و ابعاد امنیت بنوعی داخل در یکی از این اقسام هستند و آنچه از آیات قرآن فهمیده می شود، بیشتر روي این حوزه ها تاکید وجود دارد.
تعریف امنیت
امنیت از واژه »أمن« ضد ترس - ابن منظور، 1414ق، - 21 /13 و نیز به معناي آرامش و نبود ترس و وحشت. - همانجا - برخی از دانشمندان لغت، نوشته اند: »أمن« در اصل دلالت بر دو معناي نزدیک به هم دارد، یکی آرامش و دیگري تصدیق. - محمدي ري شهري، 1390، - 493 /7 ابن فارس در خصوص واژه أمن، می نویسد: همزه و میم و نون دو اصل نزدیک به هم دارد، یکی امانت که ضد خیانت و به معناي آرامش دل است و دیگري گواهی دادن...رجلٌ»نهام« یعنی مردم از او در امان باشند. - ابن فارس،1404ق، - 34/1راغب اصفهانی نیز واژه أمن را به معناي آرامش خاطر و رفع ترس می نویسد. - راغب اصفهانی، 1374 ، ص - 90 در لغت نامه دهخدا، »امنیت« به معناي بی خوفی و امن بودن، بی بیمی، ایمنی، ایمن شدن و در امان بودن آمده است - دهخدا،. - 2894 در اصطلاح، امنیت، حالت فراغت از هر گونه تهدید یا حمله یا آمادگی براي رویارویی با هر تهدید و حمله را گویند. - آشوري،1366، - 38
اهمیت امنیت در قرآن
از نظر قرآن نعمت امنیت آن چنان مهم است که بر هر چیز دیگر مقدم شده است. به همین دلیل هنگامی که حضرت ابراهیم - ع - وارد مکه شد و خانه کعبه را بنا کرد، اولین چیزي که از خداوند براي ساکنان آینده آن سرزمین تقاضا کرد نعمت امنیت بودر:اجب - علْبهذالَداًءامناًارواَهزقْلَهمنَالثﱠمرت - ؛ »پروردگارا! این سرزمین را شهر امنی قرار بده و اهل آن را، از ثمرات گوناگون روزي ده - «بقره، - 126لذا مکه "البلد الامین" نامیده شده و مقررات امنیتی شدید شرعی براي آن وضع شده است که بیانگر احساس امنیت مطلق همه موجودات در آن است.
از منظر قرآن در جامعه اسلامی باید امنیت کامل حاکم باشد و همه از نظر اجتماعی و اقتصادي و جانی و حتی زبانی و فکري در امنیت کامل باشند. و این امنیتی است در بالاترین سطح، که جز در یک جامعه مومن امکان پذیر نیست. در آیه 35 سوره ابراهیم ، حضرت ابراهیم در خواست امنیت براي شهر مکه را با عطف به نگاه داشتن فرزندانش از بت پرستی از خدا می کند که بیانگر اولا اهمیت امنیت است براي یک جامعه سالم دینی و ثانیا ارتباط امنیت و دین داري و اینکه یکی از مولفه هاي امنیت، امنیت دینی، روحی و روانی است.
همچنین حضرت یوسف در بدو ورود آل یعقوب به مصر، موضوع وجود امنیت در مصر را بیان می کند که این نیز بیانگر اهمیت امنیت از دیدگاه قرآناستفَلَمد .» خَلُواْاع لَیوسی فء أَباوهإِلَی ىویوهادقَالَخُلُواْمصرَإِنشَĤء اللﱠهءامنینَ«پس چون - پدر و مادر و برادران - بر یوسف وارد شدند، پدر و مادرش را در کنار خویش جاي داد و گفت: به خواست خدا با امن و امان داخل مصر شوید. - یوسف، - 99 یوسف از میان تمام مواهب و نعمت هاى مصر، انگشت روي مساله امنیت گذاشت و به پدر و مادر و برادران گفت : وارد مصر شوید که انشاء االله در امنیت خواهید بود و این نشان می دهد که نعمت امنیت ریشه همه نعمتها است ، و حقا چنین است زیرا هرگاه امنیت از میان برود، سایر مسائل رفاهی و مواهب مادي و معنوي نیز به خطر خواهد افتاد، در یک محیط ناامن، نه اطاعت خدا مقدور است و نه زندگی توأم با سر بلندي و آسودگی فکر، و نه تلاش و کوشش و جهاد براي
پیشبرد هدف هاى اجتماعی. - مکارم شیرازي،1374، . - 84 /10
بنابر این آیه در انتخاب محل سکونت، یکی از مهم ترین مسائل، توجه به میزان تأمین امنیت است. باز در آیه 55سور نور بیان میکند که خداوند وعده می دهد مبنی بر تبدیل اضطراب به امنیت، که این نیز بیانگر اهمیت امنیت می باشدوع.» داللﱠهالﱠذینَامءنُواْنکُمومعلَیمالصسلُواتَخْلحتفَنﱠهالْأَرمفیضِکَماستَخْالَفالﱠذقَبینَملنهِم ولَی مکﱢنَنﱠلَهینَهمدمالﱠذاروىتلَضَییلَهبدملَنﱠهخَوبممعندفیهِمعأَمبناًد ونَنیشْرِکُونَیلَابِیشَیئاًوکَفَرَمنبعد فَأُوذَلک لَئک الْفَسه مقُونَ« علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می نویسد: این آیه وعده جمیل و زیبایی است براي مؤمنین که عمل صالح هم دارند، به آنان وعده می دهد که به زودي جامعه صالحی مخصوص به خودشان
