دانلود مقاله تبیین مفهوم تمامیت در حوزه آثار موزهای از منظر تعیین مؤلفههای مؤثر بر آن تبیین

بخشی از مقاله

مقدمه
تمامیت، یکی از بنیادیترین وجوه اخالقی و فلسفی در

مؤلفههایتعیینمنظراز درتمامیتمفهومتبیین حفاظت و مرمت میراث فرهنگی است. بااینکه در طول تاریخ
چالش دیگری است .)Andrus, 2002:96( همچنین، یکی
بسیار درباره تمامیت بحث شده لیکن همچنان، جامع و مانع
تعریف نشده است. این در حالی است که مبهمبودن و نیز

قابلیت تعابیر متفاوت این مفهوم در حوزههای متعدد نیز، خود

مؤثر حوزه از بزرگترین چالشهای موجود در حوزه حفظ و صیانت از

تبیینآنبر موزهایآثار

مخاطبین و حفظ تمامیتِ ارزشهای نهفته در این آثار است.

تمامیت در میراث فرهنگی، نبود تعادل بین توجه به نیازهای
این مسئله در بسیاری مواقع، حفظ تمامیت را دچار مشکل
نموده که این امر خود، نشاندهنده پیچیدگیهای اجرایی

211 تمامیت در حوزه میراث فرهنگی است. دراین باره میتوان اشاره نمود که زیر بنای مقوله تمامیت را مفاهیم پایداری، ثبات، اعتبار و ضرورتهای مورد نیاز حفاظتگران و مخاطبین این آثار تشکیل میدهند. ازاینرو، درمجموع میتوان گفت مفهوم تمامیت، مفهومی انتزاعی است که شناخت و حفظ آن در هر مرحله از روند حفاظت، ضروری و الزم است که اجرا گردد .)Guntram, 2002:63( در ضرورت و اهمیت این مفهوم، همان بس که تمامیت را یکی از وجوه و ارکان پایهای حفاظت میراث فرهنگی دانسته و آن را در حوزههای متعدد میراث فرهنگی در راستای درک هرچه بهتر و اجراییکردنش به تفکیک تبیین نموده و ارزیابی کردهاند. این در حالی است که تمامیت، در حوزه آثار و مجموعههای موزهای باوجود جایگاه و رسالت واالی آنها در ارتقای فرهنگ و دانش جوامع، هیچگاه تعریف نگردیده و تنها از تعابیر موجود در دیگر حوزههای میراث فرهنگی، از چشماندازهای طبیعی گرفته تا فضاهای روستایی

و شهرهای تاریخی، برای تعریف آن بهره جسته است. این مبحث، به درستی آشکار میسازد که نمیتوان انتظار داشت آنچه تحت عنوان تمامیت براساس مؤلفههای موجود در دیگر حوزهها تاکنون تبیین گردیده است، بتواند در حوزه موزههای ملی و منطقهای سبب ارتقای کیفیت راهبردهای مدیریت حفاظت، افزایش درک و دریافت مخاطبین آثار موزهای و نیز سطح تعامل ایشان در موزهها گردد. براین اساس، نیاز است تا بهرهگیری از مفهوم تمامیت درراستای ارتقای تأثیرات راهبردها در حوزه میراث جهانی، بازخوانی گردد تا امکان درک تفکری که در پس این مفهوم نهفته است و نیز فهم معانی آنها به سهولت میسر و در ارزیابیهای مدیریتی حفاظت مجموعهها

و آثار جهانی به کار گرفته شود .)Stovel, 2007:16( ازاینرو، درراستای رسیدن به این پاسخ که مفهوم تمامیت چگونه در

حوزه آثار موزهای تبیین و تعریف میگردد، چه گسترهای از

مؤلفهها را در بر میگیرد و همچنین، چگونه میتوان با فرض رسیدن به چیستی تمامیت و تبیین آن، این مفهوم را در تدابیر

و رویکردهای مدیریت حفاظت مد نظر قرار داد، نیاز است ضمن ایجاد بستری مناسب به منظور ارتقای ادراک و فهم مخاطبین آثار موزهای و تسهیل در امر خوانش آثار، به موازات آن ویژگیها
و کلیه ارزشهای نهفته در اثر نیز با توجه به قوانین و اصول بنیادین و مبانی نظری علم حفاظت، ارزیابی و حفظ شوند. درنهایت، حفظ، خوانایی و فهم معانیِ اثر که هدف غایی هر رویکرد حفاظتی است و همچنین، تعامل مخاطبین با موزهها در راستای درک هرچه بهتر اثر که هدف نهایی نگرشهای مدیریتی در مجموعههاست، به طور مطلوب به دست آید.

پیشینه پژوهش براساس تعریف ایکروم،1 آثاری که در موزهها نگهداری

میشوند، شامل آثاری میگردند که از اهمیت زیباشناسی، تاریخی، کاربردی و یا معنوی برخوردار باشند. بنابراین، نبایستی موزهها تنها همچون انبار یا مخزن عمل کرده بلکه عملکرد اصلی آنها، باید همانند مرکز آموزشی پویا، ارتقای تجربیات خاطرهانگیز در موزه باشد )شیروانی، .)15 :1379 ازاینرو، مهمترین هدف موزهها پس از گردآوری و حفظ آثار، بهرهبرداری معنوی و ايجاد ارتباط بين آثار و مخاطبین در راستای دستیابی به روح و معنای اثر است )نفيسي،1380 .)3: درنتیجه، هر موزه با بيان خاص خود حقيقتي را ارائه
و جلوهاي از شعور، استعداد، درك و بينش و قدرت خالقه انسان را عرضه مينماید. موزه، مكان فرصتهاي استثنايي تغيير محيط و تغيير نگاه به زندگي است

(Annual Review of the British Museum, 2002: 13).

از دیگر سوی، اشاره گردیده است که درک و فهم آثار موزهای توسط مخاطب، به صورت یکپارچه یا غیر یکپارچه، تأثیر بسزایی در میزان درک و دریافت مخاطبین خود دارد. اما این که یکپارچگی یا تمامیت چیست و چگونه میتوان در عمل بدان دست یافت، امروزه از اهمیت واالیی برخوردار است. ازاینرو، توجه به حفظ تمامیت این آثار در محیطهای موزهای، اهمیت بیشتر و لزوم توجه مضاعفی را میطلبد Ambrose( .)et al., 2000: 3 افزونبر این، درخصوص ضرورت حفظ تمامیت آثار موزهای، اشاره شده موزهها بایستی محتوا و تمامیت فعالیتهای خود را کنترل کرده و این مهم را در فرایندهای ارائه و معرفی اثر و نیز حفاظت و مرمت در مجموعهها محترم بشمرند. این در حالی است که موزهها باوجود رسالت و نقش بسزایی که در جذب مخاطبین دارند، تعامل با اجتماع، حفظ و اعتالی ارزشهای میراثی و کمک به فهم و درک آثار نیز، 1 از بخشهای ضروری نقش آنها به شمار میرود ICOM

ICOM 20thAssembly, ؛ 15thAssembly, 1986:9)

(ICOM 21stAssembly, 2004:5؛.2001:31 مسأله دیگری که بایستی به آن توجه نمود، ارتباط آثار با

مخاطبین خود است. همچنین توجه به این نکته که درک و مشاهده آثار موزهای به گونهای که تمامیت آنها حفظ شده یا آسیب دیده باشد، تأثیر بسزایی در میزان درک و دریافت مخاطبین خود دارد.

تمامیت، مفهومی است که در دو حوزه میراث فرهنگی

و طبیعی از آن استفاده میشود. البته باید یادآوری کرد که این مفهوم تا سال 2005 م. تنها در حوزه میراث فرهنگی به کار میرفت. تمامیت، مرتبط است با کاملبودن یا سالم

و دستنخورده بودن اثر و معرف ویژگیهایی است که مبین ارزشهای جهانشمول است Guidance for World(

.)Heritage Properties, 2010:13 با ارزیابی جایگاه تمامیت در بستر تاریخی حفاظت، آشکار میگردد که مفهوم تمامیت همواره به موازات تحوالت نگرشی در حوزه حفاظت مطرح بوده و به عنوان یکی از بنیانها و اصول حفاظت در دورانهای مختلف شناخته میشده است. از دوران قرون وسطی تا رمانتیک، تمامیت بیشتر مرتبط با حوزه زیباشناختی اثر هنری بود )يوكيلهتو،191 :1387؛ ميرفخرايي، 1387 13:؛ عليزاده،)62 :1386 این در حالی است که در دوره رمانتیک، تأکید بسیاری بر حفظ تمامیت تاریخی اثر شده )Vinas, 2005: 66( و از قرن بیستم میالدی است که به ابعاد مادی و فرامادی در تمامیت اثر و نیز مخاطب و اثر به صورت توأمان، توجه میشود )برندي،13:1387؛ Unesco

Varoli,؛Recommendation of historic areas, 1998: 3

Pendelbery, 2005:269 ؛.)2007:56

از این منظر در پژوهش حاضر، یافتههای به دست آمده در راستای تجزیه و تحلیل نظریات منتشرشده و مطالعه نشستهای برگزارشده درخصوص بررسی سیر تحول مفهومی تمامیت در میراث فرهنگی در نیمه نخست قرن بیستم میالدی، ارزیابی شدهاند. نظر به گستردگی منابع مطالعهشده، نتایج در قالب جدول ارائه شده است )جدول .)1

با نظر به جدول 1، مشاهده میگردد که مفهوم تمامیت در نیمه نخست قرن بیستم میالدی، برابر با کالبد و ظاهر اثر است و گسترهای فراتر از زیبایی و قدمت اثر را در بر نمیگیرد. همچنین با ارزیابی منابع و متون منتشرشده درخصوص تعابیر متفاوت از مفهوم تمامیت در میراث فرهنگی در نیمه دوم قرن بیستم، مشخص میگردد که مفهوم تمامیت در نیمه دوم قرن بیستم میالدی، ابعاد فرافیزیکی و ارزشهای مستتر در اثر را دربرگرفته و به عنوان مفهومی بنیادین در حوزه ثبت

آثار، مدیریت و ارتقای کیفیت حفاظت معرفی میشود که یافتههای آن در جدول 2، ارزیابی میشود.

این در حالی است که نظریات، تعابیر و رویکردهای متعدد منتشرشده درباره مفهوم تمامیت در دوره معاصر، بیانگر این است که در سالهای اخیر، به مفهوم تمامیت مباحث دیگری همچون وجوه نگرشی، مفهومی، سنتی، یادبودی و آئینی افزوده شده است. همچنین، برای نخستین بار در ابتدای قرن بیستم، به انتقال پیام به مخاطبین و درک و دریافت ایشان همراستا با ایجاد تعادل در راستای حفظ اثر، در تبیین مفهوم تمامیت توجه شد. متون مطالعهشده به تفکیک سالهای مورد بررسی، در جدول 3 ارزیابی شدهاند.
روش پژوهش

درراستای دستیافتن به اهداف و پاسخگویی به پرسشهای پژوهش، شیوهای تحلیلی- توصیفی اتخاذ گردید که عبارت از سه بخش متفاوت است. نخست؛ تحلیل و مطالعه متون متعدد در جهت شناخت ضرورتها، رسالت، اهداف و ارزشمندی آثار موزهای و تعامالت مخاطبین با آثار موزهای و نیز ارزیابی کیفیت این ارتباط و تأثیرگذاری عوامل متعدد بر آن. دوم؛ تحلیل منشورها، قوانین و آئیننامههای متعدد درراستای دستیابی به حفاظتِ مبتنیبر تمامیت، معیارهای آن و ارزیابی نظریات و بیانات منتشرشده در این خصوص به ویژه قرن بیستم و بیست و یکم. سوم؛ تجزیه و تحلیل تعاریف موجود درباره مفهوم تمامیت در حوزههای متعدد میراث فرهنگی ازجمله چشماندازهای طبیعی، فضاهای روستایی، شهرهای تاریخی، محوطههای باستانشناسی و ابنیه و بافتهای تاریخی. این بخشبندی برای این است که درنهایت بتوان با تحلیل این سه حوزه متفاوت، معیارها و مؤلفه هایی را به عنوان زیربخشهای معنایی تمامیت در آثار موزهای استخراج و ارائه نمود.

استخراج معیارهای مؤثر بر مفهوم تمامیت

مسئله اساسی برای ارزیابی تمامیت آنجاست که این مهم، نخست تنها در حوزه بناها و بافتهای تاریخی معنا گردیده و تا سال 2005 م. به دیگر حوزههای میراث فرهنگی تعمیم داده شده است. بنابراین، چنانچه بخواهیم بار معنایی این مفهوم را مطالعه نموده و زیربخشهای معنایی آن را استخراج نمائیم، ناگزیر از ارزیابی حوزههایی از دانش حفاظت به نام اصول حفاظت مبتنیبر تمامیت، هستیم. ازآنجا که این موضوع در اسناد منتشرشده مؤسسه گتی در آمریکا،2 یونسکو،3 ایکوموس،4 ایکروم، ایکوم،5 سازمان میراث جهانی6 و میراث انگلستان7 مطالعه شده است، میتوان به اهمیت چنین موضوعی بیش از

ايران معماري و مرمت پژوهشی -علمی دوفصلنامه 1393 زمستان و پائيز هشتم، شماره چهارم، سال

113

مؤلفههای تعیین منظر از در تمامیت مفهوم تبیین
تبیین آن بر مؤثر موزهای آثار حوزه

114

پیش پیبرد )لطفی، .)11: 1387 در این میان، برخی از اسناد،
بااینهمه، به تدریج از منشور ونیز به منشور بورا، توجه اساسی
بیشتر بر جنبههای کالبدی تمامیت تأکید ورزیده و برخی دیگر،
به محیط و حریم اثر گسترش یافته و با تكوين مفهوم حفاظت،
بر جنبههای محتوایی آن نظر داشتهاند )جدول .)4
در سالهای اخیر این بسط یافته و متکامل شده است. درنتیجه،
بنابراین، مشاهده میگردد اصول حفاظت مبتنیبر تمامیت
از اوائل قرن بیست و یکم، حفاظت به معنای فرایند مدیریت
که تا مدتها بر حفظ کالبد و ساختارهای تاریخی اثر تأکید
تغییر فضاهای میراثی و مجموعههای موزهای ارزشمند و
میورزید، در دهههای اخیر با تأکید بر فرایند ارتباطی اثر
بااهمیت است به نحوی که ارزشهای میراثی آن به بهترین
از آن استفاده میشود )English Heritage,2008: 35(
شکل پایدار بماند .)Ibid: 7( برمبنای این رویکرد، به طیف
.براین اساس، در منشورها و توصیهنامههای اولیه، بیشتر بر
وسیعی از ارزشها درخصوص آثار تاریخی توجه و سنجش
حفظ اصالت و ارزشهای تاریخی کالبد اثر تأکید شده است. 1
میشوند. همچون: ارزشهای شهودی، تاریخی، زیباییشناختی

جدول .1 تعابیر متفاوت از مفهوم تمامیت در میراث فرهنگی، نیمه نخست قرن بیستم

تاریخ برداشتها و تعابیر گوناگون از مفهوم تمامیت

از اوایل قرن بیستم تا 1931م. برابر با کالبد و فیزیک اثر است111111 (clavir,1998 :67; Leger,F,1968: 217)

1952-1931م. حفظ زیبایی و تاریخ اثر، متضمن نیل به تمامیت است.11 (Jokilehto,2006: 12)

1963-1953م. تنها تمامیت هر اثری که اصیل دانسته شد، بایستی حفظ گردد
(Stovel, 2008: 9-17; U. S. Department of the Interior, 1997:4)


1979-1964م. حفظ زیبایی و تاریخ اثر و محیط پیرامون آن، متضمن نیل به 1تمامیتاست (Jokilehto,2006:23)

)نگارندگان(
جدول .2 تعابیر متفاوت از مفهوم تمامیت در میراث فرهنگی در نیمه دوم قرن بیستم

تاریخ برداشتها و تعابیر گوناگون از مفهوم تمامیت

1986-1980 برابر با توجه به ابعاد اجتماعی و فرهنگی آثار است
(International Expert Workshop,2007:8; Bomford,D,1994)
1988-1987 مداخالت بیش از حد عامل به مخاطره انداختن تمامیت در میراث فرهنگی است
(Stovel, 2008: 9-17; Giant’s Causeway and et al, 1986:17; Bomford,D, 1994)
1989 توجه به وجه مفهومی تمامیت و ویژگیهای فرافیزیکی اثر و نیز مشخصات فرهنگی و مذهبی است

(SAMUELS,1991; Clavir, 1998: 1-8)

1993-1990 بازتابدهنده ارزشهای میراثی در آثار و مؤثر در کیفیت مدیریتی میراث طبیعی است

(Clavir,2002:35)
1994 برابر با حفظ و ثبات ماهیت حقیقی اثر است
(Keene, 2002:19; The New Zealand Professional Conservators Group Inc, 1991:8-12; Clavir,1998:16)

1995 باید به تمامیت در جوامع سنتی توجه نمود. مؤثر در کیفیت ثبت اثر در میراث جهانی و برابر با کالبد و مواد تشکیلدهنده اثر است

(New Zealand Professional Conservators Group, 1991: 5- 18; International Institute for Conservation
Canadian Group, 1995: 21-28;. U. S. Department of the interior, 1997:42; Ndoro et al ,2009:70)
1997-1996 معیاری به منزله حفظ شاخصههای مهم اثر است. الزم است به طرح، مواد، مهارت و شیوه ساخت، محیط، موقعیت مکانی، ایجاد

احساس و تداعی معانی توجه نمود (U. S. Department of the Interior, 1997:28;. La Vanoise, France, 1996:55)
1998 تمامیت اثر متضمن حفظ ارزشهای جهانشمول و ضروری در حوزه مدیریت محوطهها و مجموعههای تاریخی است

(Jokiletho, 2006:74; Stovel, 2007:83; International Expert Meeting,2012:30;. Oliver et al, 2008:19; World
Heritage Global Strategy Meeting, 1998:112; WHC, 1998:47; Jokilehto et al, 2000:10)
مؤثر در ارتقای کیفیت حفاظت و مدیریت شهرهای تاریخی و برابر با کاملبودن، سالم و دستنخورده بودن، اصالت مواد، نظم

1999 فضایی و فرمی، تداوم عملکرد و تداوم محیطی است
(Stovel, 2007:77; International meeting on Authenticity and Integrity, 2007:16; Yang et al, 2000:35;

Stovel ,2007:19)

)نگارندگان(

و اجتماعی. براساس آنچه در منابع گونانون، اسناد، قوانین از این منظر، براساس ارزیابی و تحلیل منابع موجود،
و منشورها و متون مختلف بدانها اشاره گردیده است، بر
میتوان بر این مسأله تأکید ورزید که دو معیار عمده و دو

مؤلفههایی بیش از سایر معیارها، درراستای تعیین چارچوب
مؤلفه اثرگذار در حوزه حفاظت مبتنیبر تمامیت در میراث

ً فرهنگی: نخست، سرزندگی اثر و دیگری، برجستگی اثر
معنایی حفاظت مبتنیبر تمامیت، تأکید شده و مرتبا در متون

متعدد به اشکال متفاوت تعریف شدهاند. این معیارها و منابع
میراثی است )حناچی و فدایینژاد، .)26 :1390در ادامه،

مرتبط با آنها در جدول 5، ارزیابی و مطالعه شده است.
درراستای فهم هر چه بهتر مفهوم سرزندگی در حوزه آثار

جدول .3 تعابیر متفاوت از مفهوم تمامیت در میراث فرهنگی در قرن بیست و یکم

تاریخ برداشتها و تعابیر گوناگون از مفهوم تمامیت

در میراث جوامع بومی شامل نگرشها، اسطورهها، ارزشها، هنجارهای اجتماعی، سنتها، مشارکت جوامع بومی و ذوق و مهارت

هنری است ُ
2001-2000
(International meeting on Authenticity and Integrity, 2000:32; Operational Guidelines for World Heritage

Convention, 2008:6; WHC, 2000:13)

2002 دربردارنده وجوه فرهنگی، مذهبی و آئینی اثر است
(Shrimpton, 2002:18; Stovel , 2007:98; E.C.C.O. Professional Guidelines,2002:114; Common Responsibility
Associated Workshops, Italy,2002:86)

2003 معیاری پایدار و مطابق با اخالق و شیوههای حفاظت و مؤثر در رویکردهای مدیریت حفاظتی است

(Hando, 2003:152; Scheinman, 2003:102)


2004 معرفی تمامیت یادبودی، مفهومی مرتبط با قابلیت آثار در انتقال ویژگیهای خود و مؤثر در تمامیت ایجاد تمایالت ارتباطی آثار با

مخاطبین خویش است1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 (Mac Lean et al,2003:125)

برابر است با درستي، امانت، راستي، بيعيبيو كمال؛ معیار سنجش شاخصههای آثار در حوزه میراث طبیعی و فرهنگی. تمامیت

2005 ضروری در حفظ ارزشهای جهانشمول و مؤثر در ارزیابی حدود تأثیرات و صدمات گوناگون ناشی از توسعه یا غفلت است

(Stovel , 2007:28; Oliver et al, 2008:49; Nordic-Baltic regional workshop, 2010:16; Operational

Guidelines,2005:95)

2006 الزم است به تمامیت کالبدی، تاریخی، زیباشناختی یا بصری و ساختاری توجه نمود
(Hughes, 2007: 40–42; Jokilehto ,2006:78)


2007 توجه به عامل زمان در تمامیت و توجه به تمامیت اجتماعی که در مکانهای تاریخی، به شناسایی کاربریها و روند تحول و تکامل

اثر در طول زمان، باز میگردد

(International World Heritage Meeting, 2007:216; Stovel, 2007:49; Oliver et al, 2008:31)

2008 الزم است به تداوم اثر در تمامیت محوطههای میراثی، موقعیت مکانی، طراحی، موقعیت، مواد و مصالح، پیشهها و حرفهها،

احساسات در حفظ تمامیت، توجه نمود
(Report of the International Expert Meeting,2012:52; Welch Howe,2008:17; Hughes, 2007: 42)

برابر با حفظ کلیه ویژگیها و شاخصههای برجستهای که محمل ارزشهای جهانشمول در طول تاریخ است و صیانت از این 2009 ارزشها دربرابر مداخالت مرمتی، توسعه یا سهل انگاری شمرده میشود

برابر با توجه به معنا، فرم، کاربری، سنت، تکنیک، روح و احساس اثر به صورت همزمان است

(Ndoro et al.2009:117; Denyer, 2009:27)

دستیافتن به تمامیت سبب ایجاد تعادل بین نیازمندیها و اهداف حفاظتگران میراث فرهنگی با مخاطبین خود میگردد

0102 (Nordic-Baltic regional workshop,2010:17; Alberts et al, 2010:16; Guidance for World Heritage

Properties,2010:83;Scheffler,2010:69)

توجه به نسبت هریک از اجزا با کل اثر در تمامیت؛ برابر با توجه به شاخصههای بصری و یکپارچگی فیزیکی اثر است

(Report of the International Meeting, 2012:6; Canadian Heritage River Monitoring Report, 2011:28; 2011 Schnierer,2011:72)

توجه به حریم اثر درراستای حفظ و شناخت تمامیت و اجراییکردن راهبردها به عنوان مفهومی مؤثر در حفاظت از ارزشهای 2012 جهانشمول الزم است. ابزاری به منظور ارتقای شیوههای حفاظتی است.
(Ferreira,2012:22; Varoli- Piazza,2007:20)

ايران معماري و مرمت پژوهشی -علمی دوفصلنامه 1393 زمستان و پائيز هشتم، شماره چهارم، سال

115

)نگارندگان(

موزهای و قرارگیری آن در زمره معیارهای تمامیت، میتوان
به نظریات مطرحشده درخصوص توسعه پایدار اشاره نمود.

مؤثرمؤلفههایتعیینمنظراز حوزهدرتمامیتمفهومتبیین برمبنای این نظریات، در کلیه بخشهای میراث فرهنگی به

مبنا، مؤلفه توسعه مخاطب در موزه، از متغیرهایی است که
ویژه آثار موزهای، مداخالت درراستای توسعه پایدار در موزهها

تنها به صیانت و حفاظت آثار محدود نمیگردد بلکه شامل

بهرهوری از آثار موجود و درک اثر و توسعه حضور مخاطبین

در موزه نیز میشود . )Macdonald, 2005: 119( بر این

تبیین آن بر موزهای آثار سبب افزایش اعتبار اثر موزهای می گردد و با توجه به تأثیر

بسزایی که در بهرهوری و پویایی موزهها دارد، میتوان آن را

برابر با معیار سرزندگی دانست. چراکه بنابر آرای متعدد در حوزه
ضرورتها و رسالت آثار موزهای و نظر به آنچه ایکوم در منابع

611 خود بدان اشاره داشته، مهمترین هدف موزهها ايجاد ارتباط بين آثار و مخاطبین آنها در جهت دستیابی به روح و معنای اثر است و تنها بدینگونه، حیات اثر حفظ شده و تداوم مییابد. همچنین معیار سرزندگی، مؤلفهای کلیدی و کلی درراستای حفظ تمامیت یک اثر معرفی شده که خود به زیربخشهای دیگری تقسیم میگردد .(EnglishHeritage,2008: 56)

ازاینرو، چنانچه ضرورت حفظ سرزندگی اثری موزهای وجود داشته باشد، صیانت از مفاهیم دیگری همچون بهرهوری اثر موزهای، حفظ سالمت فیزیکی اثر و درنهایت، تداوم محیطی

و اجتماعی آن نیز اجتنابناپذیر خواهد بود. همچنین، به منظور تفسیر و توضیح سرزندگی در آثار موزهای، به نظریه

برندی9 اشاره میگردد. وی بیان میکند ازآنجا که مفهوم اثری میراثی را ذهن مخاطب دریافت میکند و این درک میتواند در زمان حاضر رخ دهد، چنین به دست میآید که اثری میراثی، همواره سر زنده است. این سرزندگی، هنگامی به مخاطره میافتد که نتوان به هر علتی، تداوم اجتماعی پویا بین مخاطب و اثر، برقرار ساخت )آدینه و رازانی،.)11 :13861 افزونبر اینها، براساس نظریه هاوارد كي گيل10 درباره نقش مخاطب در موزه، سرزندگی و حیات اثر هنري تنها به وسيله مخاطب كامل مي شود بلکه از طریق وی اثر بهرهوری و اليههاي پي در پي آن به دنبال راز درونياش، باز گشوده میگردد )نوروزي طلب و دیگران، .)70 :1389 این در حالی است که تداوم محیطی و اجتماعی اثر موزهای، به تعامل اثر با مخاطب از چشمانداز شیوه رویارویی مخاطب توجه نموده و میتوان این مقوله )تعامل اثر با مخاطب( را، مهمترین رسالت یک اثر موزهای دانست. براین اساس، آثار موزهای یا سرزندگی مييابند يا سرزندگی خود را از دست ميدهند. ازاینرو، مخاطب اثر موزهای تنها اثر را مصرف نميكند بلكه مخاطب با مواجهه و درک خود، به اثر موزهای جان ميبخشد و این، همان بهرهوری از اثر و تداوم عملکرد آن است )كوثري، .)10 :1386 بنابراین، به طور کلی، ایجاد بهرهوری و تعامل با اثر موزهای و درک معنای آن، پس از فهم اثر رخ ميدهد که خود مستلزم حفظ سالمت اثر است. ازاینرو، رخداد معنايي يا معنوي پس از مورد فهم قرارگرفتن يا مفهومشدن اثر، تحقق پيدا ميكند.

جدول .4 ارزیابی اسناد منتشرشده، کنوانسیونها، بیانیهها و منشورها در حوزة حفاظت مبتنیبر تمامیت