بخشی از مقاله
چکیده:
اکوتوریسم یک رویکرد مدیریتی است که با توجه به هدف های ارزشی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، با همکاری و همیاری مسئولان و مردم جامعه از طریق وضع قوانین و مقررات مناسب واعمال موثر آنها به طور مستقیم و غیر مستقیم به حفظ طبیعت می انجامد. جامعه آماری پژوهش مورد نظر 300 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران در 5 گروه کشاورزی،فنی و مهندسی،علوم پزشکی،علوم انسانی و علوم پایه و در سه مقطع کارشناسی،کارشناسیارشد و دکترا میباشند.که در هر مقطع، دانشجویان دختر و پسر به تعداد مساوی مورد پرسش قرار گرفتند. نتایج نشان میدهد در میان 5 گروه تحصیلی،دانشجویان رشته کشاورزی بیشترین علاقهمندی به اکوتوریسم را دارا هستند در حالی که کمترین میزان علاقهمندی متعلق به گروه علوم پزشکی است.همچنین نتایج نشان داد که ارتقای مقطع تحصیلی، میزان علاقهمندی دانشجویان به اکوتوریسم را افزایش میدهد.مطابق نتایج دانشجویان دختر در مقایسه با دانشجویان پسر تمایل بیشتری به اکوتوریسم دارند.با توجه به مزایای اقتصادی،اجتماعی و زیستمحیطی اکوتوریسم و نیز اهمیت اکوتوریسم در توسعه پایدار و همچنین با توجه به اینکه %82 از پرسششوندگان تمایل به شرکت در برنامههای طبیعتگردی دارند ضروری است تا برنامهریزیها و سرمایهگذاریهای لازم در این زمینه صورت پذیرد.
واژگان کلیدی: اکوتوریسم،آموزش عالی،توسعه پایدار،محیطزیست.
-1مقدمه:
پذیرش مفهوم توسعه پایدار و ارزش میراث طبیعی در بیشتر کشورها در مباحث گردشگری منجر به پیدایش اکوتوریسم شده است .این واژه متشکل از دو لغت بومشناسی و گردشگری میباشد و در واقع محصول چالشهای زیاد بین طرفداران افراطی بهرهگیری بدون حد و مرز از طبیعت و طرفداران استفاده معقول در حد ظرفیت طبیعی با دیدگاههای حفاظتی و بهرهگیری پایدار از این منابع طبیعی بوده است - رهبر،. - 1379این نوع گردشگری در تعامل تنگاتنگ با جوامع محلی است و استفاده بهینه و در حد معقول از آن میتواند منجر به پایداری منابع طبیعی و ایجاد معیشت پایدار شود - بار، - 1996 امروزه به دنبال افزایش جمعیت در جهان، مسائل مهمی از قبیل کاهش بیش از اندازه منابع طبیعی،افزایش آلودگیها و نارسایی توزیع نامتعادل منابع بروز کرده است.
به علاوه تهدیدات زیست محیطی نیز به این مشکلات دامن میزند بنابراین لزوم توجه به مبحث اکوتوریسم بر همگان و به خصوص متفکران و اندیشمندان بیش از بیش آشکار میشود تا ضمن استفاده و بهرهوری از منابعطبیعی و مواهب الهی برای استفاده نسلهای بعدی چیزی را تحویل آنها دهیم که پایداری خودش را از دست نداده باشد - همایون،. - 1378اکوتوریسم در ایران نیز که به عنوان یکی از 15 کشور برخوردار از بیشترین تنوع اقلیمی در جهان و یکی از ذخیرهگاههای متنوع زیستی کره زمین است از مزیت نسبی افزونتری نسبت به دیگر شاخههای توریسم برخوردار است - باترا،. - 1995
کمبل - - 1999 بیان میکند که اکوتوریسم به توسعه مشاغل کوچک بومی کمک میکند، درآمد و اقتصاد چندگانه را افزایش میدهد و افراد منطقه را به تداوم شیوه زندگی سنتی و فرهنگ بومی تشویق میکند و در نهایت به ارزشهای جامعه احترام میگذارد. اشتری مهرجردی - - 1382 بیان داشته که امروزه کشورهایی که بیشتر به توسعه اقتصادی خود میاندیشند به صنعت گردشگری به عنوان یک ضرورت مهم مینگرند و از آنجا که اکوتوریسم از شاخههای مهم گردشگری است به آن توجه جدی مینمایند .همچنین اسماعیلینیا - 1382 - بیان نموده که در کشور ما به دلیل نبود مدیریت درست از میراثهای فرهنگی و طبیعی گسترده، بهرهوری نمیشود و فرآیند تبدیل این پتانسیل بالا از قوه به فعل دچار نقصان میشود و در نتیجه آن جزء کشورهای عقب افتاده محسوب و باعث شده که در قعر جدول آمار سازمان جهانی جهانگردی قرار گیریم. در سالهای اخیر طبیعت گردی یا اکوتوریسم از نظر مفهومی در جوامع مختلف سیاستگذاری و همچنین در نهادهای عمومی وتشکلهای زیست محیطی و توسعه پایدار و ایجاد درآمدهای ارزی و ریالی در تولید ناخالص ملی از رشد قابل توجهی برخوردار شده است - توانگر،. - 1389
در سالهای اخیر صنعت توریسم و بازتابهای اقتصادی مربوط به آن در شرایط گستردهتری از جهانیسازی دنیای اقتصادی رخ داده است - سوگییارتو و همکاران،. - 2003ضرورت افزایش درآمدهای عمومی کشور و کاهش وابستگی اقتصاد کشور به درآمد حاصل از فروش نفت، ایجاب می کند که استفاده از ظرفیتهای زیستی کشور، حفظ منابع طبیعی و صنعت جهانگردی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. ارزش مصرفی تنوع زیستی به صورت مستقیم از طریق توریسم انگیزه مهمی را برای حفاظت از تنوع زیستی به خصوص در کشورهای در حال توسعه ایجاد نموده است. اکوتوریسم یک رویکرد مدیریتی است که با توجه به هدف های ارزشی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، با همکاری و همیاری مسئولان و مردم جامعه از طریق وضع قوانین و مقررات مناسب واعمال موثر آنها به طور مستقیم و غیر مستقیم به حفظ طبیعت می انجامد - زاهدی، - 1382
-2 مواد و روشها:
در این پژوهش ابتدا دانشجویان در 5 گروه کشاورزی،فنی و مهندسی،علوم پزشکی،علوم انسانی و علوم پایه طبقهبندی شدند.همچنین در تمام گروهها به استثنا علوم پزشکی،دانشجویان در 3 مقطع کارشناسی،کارشناسی ارشد و دکتری مورد پرسش قرار گرفتند.همچنین در تمام گروهها تعداد دانشجویان دختر و پسر برابر میباشد.لذا پس از طرح پرسشنامه باز - آزاد - ، به مصاحبه مستقیم و رودررو با 300 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران پرداخته شد.
-3 نتایج:
پس از جمعآوری پرسشنامهها،دادهها را در نرمافزار Excel مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و نمودارهای مربوطه به تفکیک رشته تحصیلی - کشاورزی،فنی و مهندسی،علوم پزشکی،علوم انسانی و علوم پایه - ، مقطع تحصیلی - کارشناسی،کارشناسی ارشد و دکتری - و جنسیت - دختر،پسر - ترسیم شد.
4 بحث و نتیجهگیری:
نتایج نشان میدهد در میان 5 گروه تحصیلی،دانشجویان رشته کشاورزی بیشترین علاقهمندی به اکوتوریسم را دارا هستند در حالی که کمترین میزان علاقهمندی متعلق به گروه علوم پزشکی است.علت این امر را میتوان تفاوت ماهیت آموزشی رشتههای دانشگاهی دانست چرا که دانشجویان کشاورزی در محیطی طبیعت محور تحصیل میکنند.همچنین نتایج نشان داد که ارتقای مقطع تحصیلی، میزان علاقهمندی دانشجویان به طبیعت و اکوتوریسم را افزایش میدهد.بدیهی است که با افزایش سن،فرد احساس نیاز بیشتری به اوقات فراغت داشته باشد.مطابق نتایج دانشجویان دختر در مقایسه با دانشجویان پسر تمایل بیشتری به اکوتوریسم دارند.با توجه به مزایای اقتصادی،اجتماعی و زیستمحیطی اکوتوریسم و نیز اهمیت اکوتوریسم در توسعه پایدار و همچنین با توجه به اینکه%82 از پرسششوندگان تمایل به شرکت در برنامههای طبیعتگردی دارند ضروری است تا برنامهریزیها و سرمایهگذاریهای لازم در این زمینه صورت پذیرد.
