بخشی از مقاله
آشنایی با وسایل آزمایشگاه
بورت
بورت لوله شیشه‌ای مدرج و طویلی است که در انتهای آن یک شیر جهت کنترل خروج محلول از آن نصب شده است. چون از بورت برای برداشتن حجمهای مختلفی از محلولهای مخصوص تیتراسیون استفاده می‌شود، لذا به قسمتهای کوچکی درجه بندی شده است. در تیتراسیونهای معمولی از بورتی که دقت آن 0.1 میلی لیتر است استفاده می‌شود.
معمولا این بورتها گنجایش 50 تا 100 میلی لیتر را دارند.در تیتراسیون
های حساس از بورتهای 10 میلی لیتری که تا 0.01 یا 0.02 میلی لیتر مدرج استفاده شده می‌شود.زمانیکه نیاز به تکرار مداوم تیتراسیون باشداز بورتهای اتوماتیک استفاده می‌شود. در این حالت محلول در ظرف پائینی بورت اتوماتیک ریخته شده و توسط کیسه هوایی که به آن وصل شده است بورت مرتبا پر می‌شود.
ارلن ماير
ظرفي است براي حرارت دادن و يا انجام بعضي از واکنشهاي شيميايي استفاده مي شود و در برابر حرارت مقاوم است. درجاتي که روي ارلن و بشر نوشته شده تقريبي هستندو حجم تقريبي محلول را نشان مي دهند و قابل اطمينان نيستند.
آبفشان
براي شستشوي ظروف آزمايشگاهي و براي به حجم رساندن محلولها در بالن ژوژه و يا ريختن آب مقطر در ظرف واکنش بکار مي رود.
بوته چيني
بوته چيني (كروزه چيني): بوته آزمايشگاهي ظرف مخروطي (مخروط ناقص) شبيه انگشتانه است كه ليه هاي آن كاملاً صاف و جداره هاي داخلي و خارجي آن صاف و صيقلي است. اگرچه بوته آزمايشگاهي را از جنس فلز (بويژه از نيكل). گرافيت و سفال (بوته گلي يا سفالي) نيز مي سازند اما اين بوته ها عمدتاً از جنس چيني تهيه مي شود و معمولاً داراي سرپوش است .
شيشه ساعت
شيشه ساعت: شيشه ساعت ابزاري است و همان طور كه از نامش پيداست شبيه شيشه ساعت است و در اندازه هاي مختلف ساخته مي شود.
كاربرد: از شيشه ساعت براي تبخير سريع مايع ها و محلول ها استفاده مي شود.
قيف شيشه اي
قيف شيشه اي: ابزار مخروطي شكل است كه در قسمت پايين آن لوله باريك و بلندي قرار دارد. نوك اين لوله مورب است. شيشه بدنه قيف معمولاً 60 درجه است.
كاربرد: از قيف براي انتقال محلول از ظرفي به ظرف ديگر استفاده مي شود
قطره چگان
قطره چكان: وسيله اي شيشه اي يا پلاستيكي است كه يك طرف آن داراي حباب لاستيكي قابل ارتجاع و طرف ديگر آن يك ميله شيشه اي (يا پلاستيكي) با نوك بسيار باريك است طول لوله قطره چكان با ارتفاع دهانه ظرف محتواي مايع مورد استفاده متناسب مي باشد و از چند سانتي متر تجاوز نمي كند.
بالن حجمي: ظرفي شيشه اي با گردن باريك و دراز است كه بر روي آن خطّ نشانه حلقوي وجود دارد. گنجايش بالن حجمي با عددي كه بر روي آن نوشته شده است مشخص مي شود كه حدّ آن همان خط نشانه است.
استوانه مدرج
استوانه مدرج: لوله شيشه اي استوانه اي شكل، مشابه لوله آزمايش است كه در پايه اي از جنس پلاستيك جاي مي گيرد و يا عموماً داراي پايه پهن شيشه اي است كه مي تواند آن را روي ميز به طور قائم نگهدارد. لبه آن مانند بشر، برگشتگي شيارمانندي براي خالي كردن محلول دارد. تفاوت درجه بندي آن با بورت و پيپت در اين است كه درجه هاي كوچكتر آن در پايين قرار دارد.
بشر: بشر يا ليوان آزمايشگاهي وسيله استوانه اي شكل است كه در اندازه هاي مختلف از شيشه و يا پلاستيك ساخته مي شود.
اسپاتول
اسپاتول: ابزار چيني يا فلزي است كه داراي 2 قسمت مي باشد، يكي دسته و ديگري تيغه. كه كمي پهنتر است. از اسپاتول براي نرم كردن مواد جامد و برداشتن آن استفاده مي شود. لازم است يادآوري كنيم كه مواد شيميايي را نبايد با دست برداشت. براي برداشتن مواد ابزاري مانند: اسپاتول، انواع قاشق هاي چيني و پلاستيكي و يا فلزي را بايد به كار برد
استرليزاسيون :روشها و دستگاه ها
شركت بين‌المللي راسم
مرحله آخر از سيكل مزبور، استريليزاسيون است، روشهاي مختلفي براي استريليزاسيون وجود دارد:
- روش استفاده از بخار (گرماي مرطوب)،
- روش استفاده از هواي خشك (گرماي خشك)،
- اتيلن اكسايد،
- روش پلاسما و ديگر روش هاي غير رسمي
روش استفاده از بخار (اتوكلاو) قابل كنترل، آسان، بدون باقيمانده، سريع، قابل انبار، معتبر، داراي نشانگر (indicator ) است و از آنجا كه در مقايسه با ساير روشها به ابزارآلات آسيب كمتري مي‌رساند، به عنوان بهترين روش استريل در نظر گرفته شده است.
با توجه به نوع ابزارآلات، اتوكلاوها به سه كلاسN.S و B طبقه‌بندي مي‌شوند. اين طبقه‌بندي به منظور صحت عملكرد استريليزاسيون با توجه به نوع وسايل صورت مي‌گيرد.
كلاس N:
بر اساس استاندارد اين اتوكلاو قادر است ابزار آلات جامد بدون
پوشش را استريل نمايد. بدين ترتيب تضميني براي استريل وسايل پوشش‌دار (اعم از پارچه يا كاغذ هاي مديكال ) و نيز وسايل حفره دار وجود ندارد. اين سيستم فاقد پمپ Vacuum ميباشد.اما در طراحي بعضي از كارخانه‌هاي سازنده در اين نوع اتوكلاو سيستم خشك كن و نيز امكان استريل وسايل بسته‌بندي شده در كاغذ هاي مديكال وجود دارد، بنابراين در خريد اين نوع اتوكلاو بسيار دقت نماييد.
كلاس S:
وسايلي كه در اين نوع اتوكلاو مي‌توان استريل نمود توسط كارخانه سازنده مشخص مي‌شود. اين اتوكلاو مي‌تواند ابزار آلات بدون پوشش جامد يا پوشش دار جامد، مواد نساجي مثل پارچه، گاز تك لايه و وسايل سوراخ دار B را استريل نمايد.
يك اتو كلاو كلاس S مي‌تواند با پمپ وكيوم يا بدون آن تجهيز شود و قطعاً داراي سيكل خشك‌كن است.
كلاس B:
اين اتوكلاو مي‌تواند تمام انواع اينتسترومنتها براي مثال پوشش دار جامد و بدون پوشش، مواد نساجي و اينسترومنتهاي سوراخ دار مدل B و مدل A را استريل نمايد. اتوكلاوهاي داراي پمپ وكيوم قدرتمندي است كه مي‌تواند تا حدود 9/0- بار خلاًً ايجاد كند.
دما و فشار در اتوكلاو مطابق استانداردهاي بين‌المللي توسط كارخانه سازنده تنظيم مي‌شود. بر اساس استاندارد در دماي 0c 121 و فشار bar
2/1 ابزارآلات بايد حداقل به مدت 15 دقيقه، تحت فرآيند استريليزاسيون قرار گيرند و در دماي 0c 134 و فشار bar 1/2 مدت زمان استريليزاسيون حداقل 3 دقيقه است.
اتوكلاو 3 دقيقه اي ، يك اصطلاح نادرست
در اتاق‌هاي عمل، كلينيك‌ها و مراكز دندانپزشكي به منظور انجام عمليات استريليزاسيون، استفاده از اتوكلاوهاي سريع (fast ) و در نتيجه با حجم كم توصيه مي‌شود. اتوكلاوهاي سريع (fast ) يا به اصطلاح نادرست 3 دقيقه‌اي، مطابق استاندارد بايد د
اراي حداقل زمان استريليزاسيون مطابق با دما باشد. اين حداقل زمان همان‌طور كه گفته شد، در دماي 134 درجه سانتي گراد ( 3 دقيقه) و در دماي 121 درجه سانتي گراد (15 دقيقه)، تعيين شده است اما كل مدت زمان كار دستگاه اتوكلاو از فشار دادن دكمه start (شروع كار) تا پايان كار سيستم، مجموع سه زمان : Preheating Time (زمان اوليه) ، Sterilization Time (زمان استريليزاسيون) و Drying Time (زمان خشك شدن) است.
در مورد زمان استريليزاسيون توضيح داده شد، زمان خشك كردن در اتوكلاو مجهز به سيستم خشك‌كن نيز توسط كمپاني سازنده تعيين مي‌شود و مقدار آن ثابت است. ليكن زمان Preheating (زمان اوليه) وابسته به پارامترهاي ديگري است. چنانچه اتوكلاو مجهز به پمپ وكيوم باشد "زمان اوليه" وابسته به تعداد دفعات وكيوم و نوع دستگاه، متفاوت خواهد بود. ضمناً عواملي همچون دماي محيط اطراف و دماي اوليه چمبر و نيز نوسانات برق شهر در تعيين زمان اوليه (Preheating) نقش بسزايي دارد.پس اصطلاح اتوكلاوهاي 3 دقيقه اي بدون شك غلط و فاقد اعتبار است.
بررسي اهميت وكيوم در اتوكلاو:
زمانيكه درب اتوكلاو را بسته و دكمه شروع (start ) فشرده مي‌شود، عمليات دستگاه آغاز مي‌گردد. در اين لحظه در داخل چمبر اتوكلاو بسته‌هاي هوايي وجود دارد. اين بسته‌هاي هوايي به علت اختلاف الاستيسيته فيزيكي با بخار تركيب نمي شود و سرد باقي مي‌مانند و در نتيجه از استريليزاسيون جلوگيري مي‌كنند. ضمناً وجود بسته‌هاي هوايي در ابزارآلات حفره‌دار انكارناپذير است. بنابراين لازم است راه حل مناسبي براي از بين بردن اين بسته‌هاي هوايي ارائه شود.
پمپ وكيوم؛ تضمين استريليزاسيون مناسب
اكثر اتوكلاوها به سيستم وكيوم ترموديناميك مجهز هستند، اما اين سيستم صرفاً موجب از بين رفتن بسته‌هاي هوايي داخل چمبر خواهد شد، بدين‌ترتيب بسته‌هاي هوايي داخل ابزارآلات حفره‌دار همچنان سرد و غير استريل باقي خواهند ماند. به منظور استريل نمودن ابزارآلات حفره دارد (مانند توربين در دندانپزشكي) نياز به پمپ وكيوم مجزا است. وجود پمپ دو مزيت اصلي دارد:
1-آنكه قبل از شروع سيكل استريل جهت خارج كردن بسته‌هاي هوايي (prevacuum )
2- در پايان عمليات دستگاه به منظور خشك كردن ابزارآلات وارد عمل خواهد شد.
نكات كلي كه در خريد دستگاه اتوكلاو بايد به آن دقت نمود:
- با توجه به فشاري كه دستگاه در آن كار مي‌كند، لازم است در اتوكلاو مجهز به سيستم قفل مكانيكي و نيز الكترومگنتيك باشد و تا زمانيكه فشار دستگاه به صفر نرسد، درب دستگاه باز نشود،
- جنس چمبر حتي المقدور از جنس فولاد ضد زنگ (stainless steel ) بوده و المنت دور تا دور چمبر قرار گرفته باشد تا گرما كاملاً به طور يكنواخت توزيع گردد،
- چاپگر به منظور مستندسازي عمليات استريليزاسيون، گزينه مناسبي در دستگاههاي اتوكلاو است،
- جديدترين نوع اتوكلاوها مجهز به سيستم Water Clean است، بدين ترتيب دستگاه به‌طور مستقيم به لوله كشي آب شهر متصل شده و نياز به آب مقطر از ميان مي‌رود و
- اتوكلاوهاي سريع (fast ) با كاهش زمان خشك‌كردن، سرعت عمليات دستگاه را به مراتب افزايش مي‌دهند. سيكل flash در كنار سيكلهاي 121 درجه سانتي‌گراد (بدون پوشش و با پوشش) و سيكل 134 درجه سانتي‌گراد (بدون پوشش و با پوشش) موجب افزايش سرعت دستگاه مي‌شود
