بخشی از مقاله
خودرو
خودرو فقط يك كالا يا محصول صنعتي نيست، بلكه به تنهايي يك فرهنگ است. شمول آن بر حوزه هاي متنوع و گسترده علومئ و ئفنون، تجارب و مهارتهاي انساني، شيوه هاي گوناگون مديريت و انجام كارها، تأثير آن بر شئون مختلف زندگي اجتماعي و آرايش شهرها و از همه مهمتر حضور روزافزون و غيرقابل اجتناب ديدگاههاي زيبائي شناسانه و ... از آن چيزي فراتر از يك كالاي صنعتي معمولي ساخته است.
مانند هر عرصه صنعتي ديگر، رقابت در اين عرصه نيز مبتني است بر توليد هر روز كاملتر، كاراتر، ايمن تر و زيباتر آن. بر همين اساس، شاخصهاي كيفي محصول كه تا چند دهه پيش اتنتظار مي رفت با تاكيد بر كنترل ويژگيهاي خو
د محصول توليدي حاصل آيد امروزه با استقرار نظامهاي كيفيت مديريت تضمين مي شوند.
نظامهاي كيفيت را مي توان تلاش براي ارتقا فرهعنگ توليد و مناسبات داخلي آن دانست با اين فرض منطقي كه كيفيت پديده اي تصادفي نبوده و براي تحقق آن بايستي به فرايند توليد رويكرداي سيستمي داشت.
براي صنعت خودروسازي ما كه چند دهه قدمت دارد هم اكنون كيفيت به چالشي سرنوشت ساز تبديل شده است. به نحوي كه بدون تحقق آن نه در بازارهاي جهاني خودرو جايي خواهيم داشت و نه در بازار قطعات آن. بر اين اساس است كه بايستي نهضت كيفيت را با نهايت درايت و هوشمندي سازماندهي كرده و توسعه داده و پيش برانيم، توفيق در اين كار بزرگ نه تنها شايستگي ها و قابليتهاي صنعت گران ماست بلكه بسياري از معضلات اقتصادي كشور را نيز مي تواند پاسخگو باشد.
پذيرش نظام مديريت كيفيت بايستي يك تصميم راهبردي سازمان باشد. طراحي و اجراي نظام مديريت كيفيت در سازمان تحت تأثير نيازهاي در حال تغيير، اهداف ويژه آنه، محصولات، فرايندهاي بكارگرفته شده، اندازه و ساختار سازمان قرار مي گيرد.
نظامهاي مختلف مديريت در قالب استانداردها توسط طرفهاي درون و برون سازماني و از جمله سازمانهاي گواهي دهنده جهت ارزيابي توانايي سازمان در برآورده كردن خواسته هاي مشتري الزامات مربوط به قوانين و الزامات خود سازمان مورد استفاده قرار مي گيرند كه از جمله معروفترين آنها مي توان به استانداردهاي سري ISO9000 اشاره نمود.
همگام با گسترش اهميت استفاده از نظامهاي مديريت كيفيت، استانداردهاي موجود در اين زمينه نيز كاملتر و متنوع تر گرديدند بطوريكه امروزه اكثر صنايع مهم از قبيل صنايع خودرو، صنايع نفت و گاز، صنايع هوا و فضا و ... استانداردهاي مديريت كيفيت خاص خود را دارا مي باشند.
در تدوين استانداردهاي خاص صنايع مختلف سعي شده است نيازمنديهاي و الزامات خاص آن صنايع در نظر گرفته شود. بنابراين استانداردهاي نوين نگاه موشكافانه تري نسبت به مسايل تكنيكي، سيستمي و مديريتي سازمانهاي فعال در آن صنعت و در جهت برآورده نمودن مقتضيات خاص آن صنعت دارد.
از جمله اين استانداردها مي توان استاندارد ISO TS16949 را نام برد كه خاص صنايع خودروسازي مي باشد. اين استاندارد در حال حاضر مي رود تا بطور گسترده اي در ميان تامين كنندگان قطعاتع خودرو در ايران رواج يابد. به كارگيري اين سيستم تا حد زيادي پاسخگوي نيازهاي مشتريان اين شركتها از جمله شركت ساپكو و سازه گستر سايپا مي باشد.
تا قبل از تدوين گسترش استانداردهاي ISO TS16949 شركتهاي ساپكو و سازه گستر الزامات و استانداردهاي خاص خود را به منظور ارزيابي سيستم مديريت كيفيت شركتهاي قطعه ساز به كار مي گرفتند و از اين طريق به رتبه بندي و با پيش وضعيت كيفي تامين كنندگان خود مي پرداختند. در حال حاضر با استفاده از استانداردهاي ISO TS16949 تا حد زيادي نيازمنديهاي شركت ساپكو و سازه گستر برآورده مي گردد ولي با اين وجود اجراي اين استاندارد به طور كامل پاسخگوي توقعات اين شركتها نمي باشد. به همين منظور در كنار اين استاندارد هر يك از شركتهاي فوق تأمين
كنندگانشان را ملزم به مد نظر قرار دادن نيازهاي خاص تكنيكي، مديريتي، كيفي و سيستمي خود نموده اند. اين نيازمنديها در قالب الزامات خاص شركتهيا ساپكو و سازه گستر تدوين شده و در شركتهاي قطعه ساز توسعه يافته است. يكي از شاخص ترين اين الزامات خاص فرايند تكوين محصول مي باشد.
فرايند تكوين محصول در حقيقت زيرسيستمي از سيستم تضمين كيفيت سازندگان است كه به چگونگي تكوين محصولي با كيفيت در همان مرتبه اول مي پردازد. در اين زيرسيستم با بكارگيري روشهاي سيستماتيك و ابزارهاي كيفيت تلاش مي شود با اتخاذا ادقامات مؤثر در سرچشمه ها و بالا بردن كيفيت فرايندها از كيفيت مطلوب محصول اطمينان حاصل شود. اين فرايند يك روش قاعده مند براي كسب اطمينان از تعريف، تعيين و اجراي اقدامات لازم در مراحل تكوين محصول است و شامل سه بخش مي باشد.
1-درك و تحليل نياز
2-امكان سنجي، برنامه ريزي و عقد قرارداد
3-طراحي كنترل و تصديق فرايند ساخت
از ميان بخش سوم اين فرايند كه شامل فعاليتهاي طراحي ساخت ابزار، توليد نمونه اوليه و آماده كردن سازمان جهت توليد انبوه است از اهميت ويژه اي برخوردار مي باشد. هدف اين مرحله كسب اطمينان از تكوين يك سيستم توليد است كه همه جوانب آن ديده شده و قادر به برآورده ساختن انتظارات، نيازها و خواسته هاي خودروساز باشد. بخشي از اقداماتي كه در اين مرحله بايستي انجام گرفته و مدارك آن تهيه و نگهداري گردند عبارتند از:
1-تهيه نقشه هاي اجزا توسط سازنده و تحت كنترل درآوردن آن نقشه ها توسط مشتري
2-تهيه DEMEA اجزاء توسط سازنده (اين فعاليت الزامي نبوده ولي توصيه مي شود)
3-تهيه طرح جانمايي
4-تهيه برنامه كنترل توسط سازنده
5-آناليز حالات خرابي بالقوه ساخت و آثار آن (PEMEA) توسط سازنده
6-بررسي و تائيد برنامه كنترل و PFMEA توسط مشتري
7-تصويق توليد آزمايشي كه اين بند خود پنج مرحله به شرح زير مي باشد.
1-7-پيش مميزي توسط سازنده و مميزي آمادگي براي توليد نمونه اوليه توسط تيم پروژه مشتري
2-7-موافقت با توليد نمونه هاي اوليه و صدور تأئيديه موقت
3-7-پيش مميزي توسط سازنده و مميزي قبل از توليد يكروز خط توليد پروژه مشتري
4-7-موافقت با توليد محموله يك روز خط و صدور مجوز توليد انبوه
5-7-صدور تائيد نهايي
با وجود تمامي اين تمهيدات و الزامات و حتي در صورت رعايت و اجراي همه اين نيامنديها باز هم در مواردي خاص قطعه ساز ملزم به رعايت و اجراي دستورالعملها و روشهاي ديگري نيز مي باشد.
يكي از اين شرايط خاص در رابطه با توليد قطعات خودروي پژو 206 مطرح مي باشد. با توجه به اينكه اين خودرو به طور همزمان در ايران و فرانسه در حال توليد مي باشد سخت گيريهاي كيفي بسيار شديدي در رابطه با ساخت داخل قطعات آن در نظر گرفته شده است.
به گونه اي كه فرايند تكوين محصول در رابطه با قطعات خودرو پژو 206 بايستي بر اساس الزامات شركت پژو سيتروئن فرانسه (PSA) و زير نظر كارشناسان و نمايندگان PSA در ايران و كارشناسان شركت ساپكو صورت گرفته و در صورت تائيد مجوز توليد قطعات از طرف شركت PSA فرانسهن صادر مي گردد.
در رابطه با تهيه مدارك فني و مستندات نيز الزامات مورد نظر شركت PSA فرانسه تفاوتهايي با الزامات شركت ساپكو دارد و مستندات و مداترك فني مورد نياز ارزيابان و كارشناسان شركت PSA اصطلاحاٌ Servey Plan ناميده مي شود كه بايستي همزمان با آماده بودن خط توليد براي مميزي ايشان به آنها ارائه گردد.
Servay Plan بر اساس الزامات شركت PSA شامل بخشهاي زير مي باشد.
1-معرفي محصول و تامين كننده
1-Introduction page supplier and product
در اين بخش سوابق و تواناييهاي شركت سازنده و مشخصات كل قطعه مورد نظر بايستي به اختصار شرح داده شود.
3-فهرست مطالب
Summery Content of Survey Plan
در اين قسمت بايستي كليه بخشهاي تشكيل دهنده Survey Plan ليست شده و شماره صفحه مربوطه مشخص گردد.
3-ليست تغييرات
Survey Plan Modification List
در اين بخشد بايستي كليه تغييرات اعمال شده بر Survey Plan با ذكر تاريخ و شماره ويرايش، نوع و علت تغيير ثبت گردد.
4-ليست مكاتبات
List of Correspondents
در اين بخش بايستي فهرستي از نام آدرس و شماره تلفن نام تمامي مسئولان شركت مرتبط با محصول مورد نظر از جمله مديريت كيفيت، مدير تأمين، مدير بازرگاني، مدير توليد، مدير برنامه ريزي، مدير فني و مدير پروژه، تهيه گردد.
5-نقشه هاي PSA's Drawing , IKCo'S Drawing, Suppller's Drawings
تمامي نقشه هاي مرجع محصول ارائه شده توسط PSA، ايران خودرو و نقشه هاي تهيه شده توسط مشتري بايستي در اين قسمت ضميمه گردند.
6-فهرست ويژگيهاي تكنيكي و عملكردي محصول
List of Essential Functional and Technical Characteristics (CTFE)
مشخصات و ويژگيهاي مهمخ محصول كه بايستي حد نظر قرار گيرند. در اين بخش آورده مي شود و روشهاي اندازه گيري مشخصه روشن نمونه داري و مسئول اندازه گيري در آن مشخص مي گردد.
7-PFMEA
در اين بخش بايستي يك PFMEA پس از تهيه برنامه كنترل اوليه و قبل از آغاز توليد نمونه هاي اوليه تهيه شود. PFMEA يك دسته فعاليتهاي سيستماتيك است براي:
الف: شناسايي و ارزيابي خرابيهاي بالقوه فرايند ساخت و آثار آن
ب:اولويت بندي فرايندهايي كه نياز به انجام اقداماتي جهت كاهش ريسك خطا (RPN) دارند
ج:شناسايي اقداماتي كه يم تواند احتمال وقوع خرابيها را كاهش داده يا از ميان بردارد
د:مستند ساختن تغييرات فرايند ساخت و تأثير آنها
