بخشی از مقاله
چکیده
فعالیت های صنعتی بصورت بالقوه محیط زیست را آلوده می کنند. چنانچه به آثار سوء صنایع بر محیط زیست توجه نشود، خسارات زیادی به بار می آورد که برای رفع آن هزینه های زیادی باید صرف شود. پیشگیری و کنترل این آلودگی ها بسیار مقرون به صرفه تر و چه بسا سودآور تر است و دستیابی به بازار های جهانی که به تازگی نسبت به محیط زیست بسیار حساس شده اند کمک می کند.
اگر بهره وری را به زیر مجموعه هایی همچون اثر بخشی، کارایی، سود آوری، کیفیت و نو آوری تقسیم کنیم به نظر می رسد زنجیره تامین سبز بتواند نقش موثری بر هریک از این مولفه ها ایفا کند، در این تحقیق به بررسی وجود یا عدم وجود ارتباط بین زنجیره تامین سبز و بهره وری سازمان پرداخته می شود.
شرکت ایران خودرو بزرگترین شرکت خودروسازی کشور می باشد که تا به حال افتخارات زیادی در زمینه ی رعایت مسائل زیست محیطی کسب نموده است، و از آنجا که تحقیق حاضر به بررسی ارتباط زنجیره تامین سبز بر بهره وری پرداخته است، این شرکت گزینه ی مناسبی برای تحقیق این موضوع می باشد.
قلمرو موضوعی این تحقیق عبارت است از بررسی ارتباط زنجیره تامین سبز بر بهره وری سازمان .این تحقیق در زمستان 1395 و در شرکت ایران خودرو یکی از تولید کننده های خودروی ایران است، انجام می گیرد.
روش پژوهشی تحقیق بنیادی از نوع توصیفی است و در قسمت تجزیه و تحلیل داده ها از روش آمار استنباطی جهت آزمون فرضیه ها استفاده می شود که ابزار تجزیه و تحلیل داده ها بر حسب روش آزمون فرضیه ی آماری جهت تعیین رابطه به صورت روشT_STUDENT می باشد.
ابزار های گردآوری داده ها بصورت پرسش نامه، مشاهدات و تحقیق کتابخانه ای می باشد.
جامعه آماری این تحقیق مدیران و سرپرستان شرکت ایران خودرو و تعداد آن 40 نفر می باشد. از آنجا که جامعه آماری مورد بررسی از تعداد محدودی برخوردار بود، نمونه گیری بصورت سرشماری از یک جامعه آماری می باشد. . در پایان به این نتیجه می رسیم که رابطه معناداری بین زنجیره تامین سبز و بهره وری وجود دارد.
مقدمه و بیان مسئله
در گذشته چرخه ی عمر محصول شامل فرآیندها از فاز طراحی تا محصول بود، اما رویکرد مدیریت محیط زیست موجب گردید که این مفهوم تبدیل به فرآیندهایی شود که شامل تهیه مواد اولیه، طراحی، ساخت، استفاده و بازیافت و مصرف مجدد و تشکیل یک حلقه بسته از جریان مواد برای کاهش مصرف منابع و کاهش اثرات مخرب زیست محیطی شود.
اساس زنجیره تامین سبز بر یکپارچگی مدیریت محیط زیست و مدیریت زنجیره تامین برای کنترل اثرات زیست محیطی در چرخه عمر محصول به وسیله ی تسهیم اطلاعات و هماهنگی و همکاری تمام اعضای زنجیره تامین است. و سه مفهوم کلی طراحی سبز - محصول - ، تولید سبز - فرآیند - و بازیافت محصول، را پایه گذاری کرده است.
مدیریت زنجیره تامین سبز، یکپارچه کننده مدیریت زنجیره تامین با الزامات زیست محیطی در تمام مراحل طراحی محصول، انتخاب و تامین مواد اولیه، تولید و ساخت، فرآیند های توزیع و انتقال، تحویل به مشتری و در آخر پس از مصرف، مدیریت بازیافت و مصرف مجدد به منظور بیشینه کردن میزان بهره وری مصرف انرژی و منابع همراه بهبود عملکرد کل زنجیره تامین است. سوال اصلی در این تحقیق عبارت است از اینکه آیا زنجیره تامین سبز بر روی بهره وری شرکت اثری دارد.
اهمیت موضوع و انگیزه انتخاب
امروزه در صنعت به دلیل کوتاه شدن دوره عمر آنها و متنوع شدن محصولات، تصمیم گیری در مدیریت زنجیره تامین از حساسیت خاصی برخوردار است. پرداختن به زنجیره تامین سبز از دیدگاه های زیر دارای اهمیت است
• ایجاد مطلوبیت و رضایت مندی از نظر زیست محیطی در سراسر زنجیره تامین و دستیابی به بازار جدید از طریق عرضه محصولات سازگار با محیط زیست
• کاهش هزینه ها از طریق صرفه جویی در منابع، هزینه سوخت، تعداد ساعات کاری کارگران، حذف ضایعات و بهبود بهره وری
• بهره مندی از مزایای رقابتی از طریق خلق و ارائه ارزش برای مشتریان و رضایت مندی و وفاداری مشتریان نسبت به محصولات و نهایتا افزایش سودآوری بنگاه. - چینی فروش، شیخ زاده، - 1389 بهره وری فراتر از یک معیار، به عنوان یک فرهنگ و نگرش به کار و زندگی مطرح شده است و بهبود آن منشا اصلی توسعه
اقتصادی است. از آنجایی که زنجیره تامین سبز اهدافی چون کاهش ضایعات و پرهیز از اتلاف منابع و انرژی را پیگیری می کند و چنین اهدافی با بهره وری شرکت ارتطباطی مستقیم دارد، لذا ضرورت بررسی ارتباط بین این مفاهیم ضروری بنظر می رسد. APO - ، - 1376
اهداف تحقیق
-1 آشنایی با مفاهیم، چارچوب و اجزای زنجیره تامین سبز -2 میزان ارتباط بین زنجیره تامین سبز و میزان بهره وری شرکت
فرضیه های تحقیق
فرضیه اصلی رابطه ی معنی داری بین زنجیره تامین سبز و بهره وری سازمان وجود دارد فرضیه های فرعی
-1 رابطه معنی داری بین طراحی سبز و بهره وری سازمان وجود دارد -2 رابطه معنی داری بین بازاریابی سبز و بهره وری وجود دارد -3 رابطه معنی داری بین تولید سبز و بهره وری وجود دارد -4 رابطه معنی داری بین خرید سبز و بهره وری وجود دارد
-5 رابطه معنی داری بین بسته بندی و حمل و نقل سبز و بهره وری وجود دارد -6 رابطه معنی داری بین بازیافت سبز و بهره وری وجود دارد
قلمرو تحقیق و روش شناسی
قلمرو موضوعی این تحقیق عبارت است از بررسی ارتباط زنجیره تامین سبز بر بهره وری سازمان این تحقیق در زمستان 1395 و در شرکت پارس خودرو یکی از تولید کننده های خودروی ایران است، انجام می گیرد.
روش پژوهشی تحقیق بنیادی از نوع توصیفی است و در قسمت تجزیه و تحلیل داده ها از روش آمار استنباطی جهت آزمون فرضیه ها استفاده می شود که ابزار تجزیه و تحلیل داده ها بر حسب روش آزمون فرضیه ی آماری جهت تعیین رابطه به صورت روشT_STUDENT می باشد.
ابزار های گردآوری داده ها بصورت پرسش نامه، مشاهدات و تحقیق کتابخانه ای می باشد.
جامعه آماری این تحقیق مدیران و سرپرستان شرکت پارس خودرو و تعداد آن 40 نفر می باشد. از آنجا که جامعه آماری مورد بررسی از تعداد محدودی برخوردار بود، نمونه گیری بصورت سرشماری از یک جامعه آماری می باشد.
تعریف مدیریت زنجیره تامین مدیریت زنجیره تامین، تعاریف متنوعی دارد که در زیر برخی از آنها وارد شده است
• هدف SCM تبادل اطلاعات مربوط به نیازمندی های بازار، توسعه محصولات جدید، کاهش تعداد تامین کننده برای سازندگان
و نیز فعال سازی و آزاد سازی منابع مدیریتی در جهت توسعه روابط بلند مدت و با اهمیتی است، که از ابتدا براساس اعتماد اعضا شکل می گیرد . - Berrv1994 -
• شامل مجموعه عناصر تامین کنندگان، تهیه کنندگان سرویس لجستیک، سازندگان، توزیع کنندگان و فروشندگان است که جریان های مربوط به مواد خام، محصولات و جریان اطلاعاتی در بین این عناصر وجود دارد - . - Kopezak, 1997
• یک زنجیره خارجی از کل زنجیره تبادلات از مبدا تامین مواد خام تا درون شرکت های گوناگون است که درگیر در استخراج و پردازش بر روی مواد خام، ساخت، مونتاژ، توزیع و در نهایت فروش به مشتری نهایی است - Saunders,1995 -
• یک شبکه از شرکت های در تبادل با هم می باشند که در نهایت محصول یا خدمت را به مشتری ارائه می کنند و ارتباط دهی را از گردش جریان مواد خام تا تحویل نهایی را در بر می گیرد - - Ellram, 1991
• زنجیره تامین عبارت است از شبکه ای از سازمان ها که با ارتباط بالا دستی به پایین دستی در فرآیندها و فعالیت هایی درگیرند و به صورت محصولات و خدمات ارائه شده به مشتری نهایی تولید ارزش می کنند. - Lysons, 2000 - و - Christopher, 1998 -
• زنجیره تامین مجموعه ای از نگرش ها و تفکرات است که وظیفه آن ایجاد هم افزایی در عملکرد نهایی شرکت است - Janak, 2003 -
• زنجیره تامین یک شبکه از زیر ساخت ها است که وظایف خرید مواد، تبدیل این مواد به محصولات واسطه ای و نهایی و توزیع این محصولات نهایی به مشتریان را شامل می شود که هم در سازمان های تولیدی و هم خدماتی وجود دارد - Kiahara,
2003 -
زنجیره تامین سبز چیست؟
براساس مطالعات انجام شده، زنجیره تامین سبز به شرکت های خریداری شده که به سطوح معینی از مسئولیت های زیست محیطی در فعالیت های تجاری اصلی مربوط به تامین کنندگان و فروشندگان خود نیاز دارند اطلاق می گردد. - 1998، . - Walton
بسیاری از شرکت ها دارای استانداردهای داخلی، خط مشی ها و سیستم های مدیریت زیست محیطی - EMS - می باشند که عملکرد های زیست محیطی و همچنین کارایی آنها را کنترل می کند. امروزه برای سازمان ها تبلیغ استاندارد های خود برای بازاریابی امری کاملا عادی شده است.
اما اگر تامین کنندگان آن ها به این مسائل آگاه نباشند یا همین استاندارد ها را دنبال نکنند، شرکت های خریدار از محصولاتی استفاده خواهند کرد که استاندارد های مدنظر آن ها را نداشته و در برخی از موارد متهم به تبلیغات گمراه کننده می شوند. با وقوع مسایل محیطی در تامین کنندگان ردیف دوم و سوم یک زنجیره می تواند پیچیده باشد.
مفهوم زنجیره تامین سبز، اداره اثرات محیطی وقوع آن می باشد و اگر حالت کمال مطلوب را در نظر بگیریم اداره اثرات محیطی قبل از رخداد آنها می باشد. همانطور که در شکل نشان داده شده است، زنجیره تامین سبز اثرات نا متناسب محیطی مربوط به فرآیندهای زنجیره تامین را در سازمان تشخیص داده و مسائل برخاسته از هر دو طرف را در جهت ایجاد رضایت در ذینفعان متعادل می سازد، در زنجیره تامین سبز ذینفعان تنها خریداران و تامین کنندگان نیستند بلکه می تواند دولت، نهاد های نظارتی، سازمان های غیر انتفاعی و تمام مصرف کنندگان باشند.
