مقاله در مورد سیلو کردن

بخشی از مقاله

سيلو کردن

مقدمه:
تهيه و تأمين خوراك مرغوب و پر ارزش براي فصل زمسان از مهمترين كارهاي يك دامدار است. همانطوريكه در فصول مساعد سال يك قسمت از گياهان علوفه اي را به صورت تازه و آبدار در اختيار دام قرار مي دهند و يك قسمت ديگر آنرا خشك كرده و براي فصل زمستان ذخيره مي كنند مي توان گياهان علوفه اي را بهمان صورت تازه و آبدار هم انبار كرد زيرا كه نشخوار كنندگان، مخصوصاً «گاوهاي شيري» براي فصل زمستان هم به غذاي آبدار احتياج زيادي دارند.

با سيلو كردن مي توان گياهان علوفه اي را براي مدتي طولاني و به صورت تازه نگاه داشت. سيلو كردن نباتات علوفه اي يك روش تازه نيست. بلكه از قرنها پيش متداول بوده منتهي به صورت بسيار ابتدائي.
امروزه براي پيدا كردن بهترين راه سيلو كردن گياهان علوفه اي، بررسيهاي زيادي انجام شده و روشهاي مختلفي هم آزمايش شده و بر اثر همين فعاليت ها طريقه سيلو كردن نباتات علوفه اي روزبروز بهتر شده.

سيلو:
عبارت است از خندقي كه در زير زمين حفر مي كنند يا بناي محصوري است كه بر روي زمين ساخته مي شود تا ذرت علوفه اي يا علوفه خرد شده را در آن پر و پس از سفت شدن در شرايط محيطي مطلوب بعد از 40 تا 60 روز ماده سيلو شده(سيلاژ)
تخمير شده و بدون فاسد شدن مي تواند براي چندين سال در تغذيه دام استفاده شود.

مواد سيلو شده :
مواد سيلو شده سالهاي زيادي است كه به عنوان خوراك دام به ويژه در نشخوار كنندگان مورد استفاده قرار گرفته است. مواد سيلو شده، توسط تخيمر كنترول شده مواد گياهي پر رطوبت توليد مي شود وقتي چنين موادي تحت شرايط بي هوازي سيلو مي شوند در صورتي كه مقدار موجود كربوهيدرات هاي قابل تخمير كافي باشد، اسيد لاكتيك كافي براي حفظ و تثبيت توده توليد مي شود به طوري كه تخمير متوقف مي‌گردد اگر مواد سيلو شده به هم زده نشود براي مدت نا محدودي نگهداري خواهد شد. روشهاي تناوب يا نوبتي كه اساساً در اروپا مورد استفاده قرار مي گيرند احتياج به افزودن اسيدهاي قوي دارند كه PH را كاهش داده و مانع تخمير مي شوند و يا نيازمند استفاده از فرم اكدئيد تنها يا توأم با اسيدهاي آلي نظير اسيد پروپيونيك هستند اين تركيبات اكثر تخميراتي را كه مفيد نيستند مهار مي كند.

مواد سيلو شده خوب يك فراورده خيلي خوش خوراكي است كه به خوبي مود استفاده قرار مي گيرد و مي تواند نتايج عالي در حيوانات پر توليد مثل گاوهاي شيرده توليد كند علاوه بر مزاياي برداشت يا خواص غذائي، تخميري كه معمولاً اتفاق مي‌افتد شديداً نيترات محتوي را در صورت

وجود، كاهش مي دهد و مقدار ساير مواد سمي امثال اسيد هيدروسيانيك نيز كاهش مي يابد اما بايد به خاطر داشت كه تخمير به انرژي نيازمند است از اين رو سيلو كردن سبب ضايعاتي مي شود بطوري كه كل مواد مغذي در ماده سيلو شده آماده، كمتر از مواد مغذي است كه به داخل سيلو

ريخته مي‌شود اين امر نيز منعكس از داده هاي تجزيه اي معمول مي باشد. اكثر مواد سيلو شده در ايالت متحده امريكا از گياه كامل ذرت (Zea mays) يا از يكي از واريته هاي ذرت خوشه اي، در مناطقي كه بارش براي رشد ذرت ناكافي است تهيه مي گردد گرامينه سيلو شده گرامينه- لگرم سيلو شده و يا لگرم سيلو شده به طور وسيعي مورد استفاده قرار مي گيرند چون تكنولوژي كافي براي توليد مواد سيلو شده بسيار خوبي از اين محصولات، مو

جود است به همين خاطر مواد سيلو شده خوش خوراك و مغذي مي تواند از انواع زيادي از مواد گياهي از جمله علفهاي هرز و مواد گياهي كم رطوبت توليد گردد بعضي از مشخصات غذائي عمده محصولات سيلويي در بخشهاي بعدي بحث خواهند شد.
حال كه فهميديم مواد سيلو شده چيست بهتر است بدانيم سيلوكردن نباتات علوفه‌اي چه فوائدي دارد .

فوائد سيلو :
تهيه سيلو از نباتات علوفه اي چندين حسن دارد كه عبارتند از :
1-با استفاده از نباتات سيلو شده مي توان در فصل زمستان هم از علوفه تازه و آبدار در تغذيه دام ها استفاده نمود .
2-با هزينه كم مي توان مواد خوش خوراك تازه براي فصل زمستان تهيه نمود كه در توليد بيشتر شير و گوشت مؤثرتر است .
3-مي توانيد علفهاي هرزي كه براي خشك كردن خوب نيستند سيلو كنيد و با اين عمل بذر علفهاي هرز را هم از بين ببريد .
4-علوفه زيادي را مي توانيد در فضاي كمي به صورت سيلو ذخيره كنيد ، در صورتيكه علوفه خشك جاي بيشتري را اشغال مي كنند .
5-علوفه خشك اگر مدتي طولاني در انبار بماند مقداري از مواد مغذي خود را از دست مي دهد و از ارزش آن كاسته مي شود . در صورتيكه ميزان خسارت در سيلو كه براي مدتي طولاني نگهداري شده باشد ، بسيار كم است .
6-به هنگام خشكسالي و كمبود علوفه اگر سيلوها از قبل انباشته شده باشند مي‌توان از آنها به خوبي و براي مدتي طولاني استفاده كرد .

طريقه ساختن سيلو :
ساختمان سيلو در مرغوب شدن مواد سيلو شده و نگهداري آن براي مدتي طولاني نقش مهمي بازي مي كند . در مناطقي كه سطح آب زيرزميني پائين است و زمين تا عمق 4 الي 5 متري ، خشك است ، از روش خندقي (شكل شماره 1) استفاده مي شود و براي حفر آن بشرح زير عمل مي كنند : عمق 75/2 تا 3 متر ، عرض كف 90/2 متر و عرض آن در بالا 30/3 متر حفر مي كنند. البته لازم بتذكر است كه طول خندق را بايد بر حسب نوع علوفه اي كه سيلو مي شود و همچنين تعداد دامي كه نگهداري مي شود در نظر گرفت .
در صورت نياز به مواد سيلو شده بيشتر بهتر است بر طول سيلو زياد افزوده نشود زيرا كه افزايش طول سيلو طويل شدن آن اغلب باعث تلف شده و نامرغوبي توده علوفه مي شود . پس بهتر است در امتداد يا در جوار خندق ايجاد شده ، خندق جديد و مستقلي حفر شود . ديواره‌ها و كف سيلو بهتر است با مصالح ساختماني مناسب و ارزان مثل آجر پوشانده و با سيمان بندكشي شود تا از نفوذ آب و هوا به داخل سيلو كاملاً جلوگيري شود .
شكل شماره 1
اگر قرار باشد سيلو را از موادي پر آب مثل تفاله چغندر تاز و يا برگ چغندر و يا ذرت خشك شده كه آب زده مي شود تهيه كنيم بهتر است در كف سيلو كانالي به عرض 20 تا 25 سانتيمتر و عمق 7 تا 10 سانتيمتر احداث كرد و لازم است در مركز سيلو و يا كنار آن نيز چاهي به عمق 1 الي 5/1 متر حفر شود . تا آب اضافي از طريق كانال به چاه و بعد به خارج هدايت شود وگرنه ماندن آب در سيلو ، علوفه ذخيره شده را فاسد خواهد كرد . براي اينكه آب باران و برف به داخل سيلو نفوذ نكند ، و مواد سيلو شده فاسد نشود بايست در سطح زمين اطراف سيلو را هم به عرض يك متر (از لبه سيلو) با شيب ملايم به طرح خارج سيمان كرد . سيلوي خندقي مي بايستي در عرض شمالي و يا جنوبي شيبي ملايم به داخل سيلو داشته باشد تا بتوان اولاً با غلطك و يا تراكتور بر روي توده علوفه رفت و‌آنرا به راحتي فشرده و در ضمن عمل تخليه نيز براحتي انجام شود . در مناطقي كه سطح آب زيرزميني بالا است و امكان حفر خندق وجود ندارد و يا اين كار هزينه زيادي دارد ، بهتر است ساختمان سيلو از نوع سطحي (واني) يا استوانه اي انتخاب شود .

چه نباتاتي را مي توان سيلو كرد ؟
1-نباتات و يا فرآورده هاي نباتي كه به آساني سيلو مي شوند عبارتند از :
ذرت علوفه اي ، ذرت خوشه اي ، برگ چغندر قند ، تفاله چغندر قند ، برگ چغندر علوفه اي و غيره عمل تخمير در سيلوي اين گونه مواد به علت بالا بودن مقدار
مواد قندي به آساني صورت مي گيرد .
2-نباتاتي كه مشكل سيلو مي شوند عبارتند از علوفه هاي چمني و علوفه مرتع مخلوط لگومينوز (نخوديان) گندميان ، شبدر (به تنهائي) و از اواسط گل تا مرحله بعد از گل ، علوفه هاي هرز .
3-نباتاتي كه مشكلتر سيلو مي شوند عبارتند از : شبدر (تا مرحله قبل از گل) علوفه مرتع خيلي جوان‌ ، منداب ،چاودار سبز و يونجه در تمام مراحل رشد .

روش پركردن سيلو :
روشي كه در پر كردن سيلو بكار مي رود بر روي كيفيت

موادي كه سيلو مي‌شوند، اثري بسيار مهم و اساسي دارد و بايست در اين امر دقت زيادي بكار رود . براي اينكه به نحوه پر كردن سيلو آشنا شويم يك نمونه از آن را كه بيشتر مورد استفاده شده توضيح مي دهيم و آن روش سيلو كردن ذرت علوفه ايست كه كشت آن در ايران متداول است و بشرح زير عمل مي شود : در مورد ذرت علوفه اي بايد بوته ها را به كمك دستگاه خردكن به اندازه يك بند انگشت خورد نمود بعد آنها را بداخل سيلو ريخت و سپس توده را در تمام كف سيلو بطور يكنواخت پهن مي كنند وقتي ارتفاع مواد پهن شده به 25 سانتيمتر رسيد به كمك يك قلطك سنگين و يا تراكتور آنرا در تمام قسمت ها خوب مي ك

وبند و اين عمل تا پر شدن كامل سيلو ادامه پيدا مي كند روي سيلوي پر شده را مي بايستي به فرم گرده ماهي با شيب كافي در آورد تا از جمع
شدن آب باران و بعد نفوذ آن به داخل سيلو جلوگيري شود .
براي اينكار بهترين راه اينست كه سطح خارجي را با كاه و كلش كافي به قطر 10 سانت پوشانده و بعد هم روي آن به مقدار كافي خاك و سنگ ريخت ، اين خاك و سنگ چون سنگين است به فشرده شدن بيشتر محتويات سيلو كمك لازم را خواهد كرد .

(شكل شماره 2)
روش ديگري كه بيشتر در مناطق مختلف ايران خصوصاً در مناطقي كه كشت بقولات مانند نخود ، لوبيا ، ماش و غيره انجام مي شود متداول است آنستكه بر روي قطعه زمين صاف و تميزي توده گياهي را مخروطي شكل انباشت بعد با پشت بيل و سپس با قلطكي سبك آنرا كوبيد ، بعد آنرا با نايلون خوب پوشاند و سپس خاك و سنگ بر روي آن ريخت . بعد از 10 هفته توده علوفه سيلو شده كه پرارزش و ارزان است قابل مصرف مي باشد .
در صورت تهيه سيلو از تفاله چغندرتر (آبدار) بهتر است بعد از هر وجب از آن 5 سانتيمتر كاه و كلش ريخت و بعد آنرا كوبيد . در مورد ساير نباتات علوفه اي آبدار و
يا فرآورده هاي گياهي آبدار هم اين موضوع بايد رعايت شود .
در سيلوهاي روي زميني (واني) مي بايستي به كمك ديواره اي چوبي دو قسمت انتهائي سيلو را درنهايت دقت پوشاند و يا بترتيبي كه در مورد سيلوي خندقي گفته شده ، در مورد پر كردن سيلوي واني نيز عمل شود .

روش برداشت مواد سيلوشده :
قبل از برداشت مواد از سيلو بايست نسبت به‌آماده بودن آنها مطمئن شد . نباتات علوفه‌اي سبز مانند ذرت علوفه اي كه سيلو شده‌اند ، بايستي داراي رنگ سبز زيتوني مايل به قهوه اي روشن باشند . سياه بودن رنگ توده سيلو شده دليل بر فاسد شدن‌ آن است .
بوي علوفه سبز سيلو شده ، بايد ترش مطبوع (زننده نباشد) همراه با بوئي شبيه بوي الكل باشد . توده سيلو شده نبايستي لزج و چسبنده باشد . اگر

ماده‌اي خوب سيلو شده باشد مي تواند براي حداقل 10 الي 12 سال به همان صورت كاملاً پوشيده شده و دست نخورده باقي بماند .
اگر توده سيلو شده بوي كره فاسد شده را بدهد ، دليل بر خراب شدن آن است و به هيچ وجه نبايستي از آن در تغذيه دامها ، بخصوص ماده گاو شيري استفاده كرد .
ذرت علوفه اي معمولاً بعد از 45 الي 50 روز و با پايان گرفتن فعاليتهاي تخميري، آماده مصرف است منتهي برداشت مواد بايد با دقت كامل انجام گيرد تا از هدر رفتن و فساد مابقي آنها جلوگيري شود . براي اين منظور توصيه مي شود به نكات زير توجه شود :
1-به هنگام برداشت ابتداء مي بايستي پوشش خارجي

را به اندازه‌اي كه براي 2 تا 3 روز لازم مي شود كنار زد . معمولاً در طبقه اي از مواد سيلو شده كه در زير پوشش خارجي قرار گرفته اغلب آثار كپك زدگي ديده مي شود ، بهتر است آن قسمت را با دقت برداشت و دور ريخت و از دادن آن به دامها خودداري كرد .
2-عمل برداشت سيلو به جهت جلوگيري از نفوذ هوا و فاسد نشدن نقاط ديگر بطور عمودي انجام گيرد .
3-قسمتي كه پس از برداشت بازمانده و در مجاورت هوا قرار گرفته ، بايد با نايلون پوشانده شود تا فاسد نشود .
4-اگر در حين برداشت در لايه اي آثار فساد ديده شد . بايستي قسمت فاسد شده را فوراً از سيلو خارج كرد زيرا امكان گسترش آن وجود دارد .

استفاده از سيلو در تغذيه دام :
موادي كه خوب سيلو شده باشند ، مطلوب تمام حيوانات است ، ولي بطور كلي نباتات علوفه اي سبز سيلو شده يك ماده خوراكي ايده‌آل براي نشخواركنندگان بخصوص ماده گاوهاي شيري است .
ولي مسئله اصلي در تغذيه مواد سيلوشده به گاوهاي شيري ، بوي نامساعدي است كه اين گونه مواد بر روي شير مي گذارند .
بنابراين بهتر است كه اين گونه مواد را هميشه بعد از دوشيدن به ماده گاو داد .
سيلوي نباتات علوفه اي را مي توان به عنوان يك ماده غذايي كه از لحاظ هضم خوب و از نظر مواد مغذي و مواد مؤثر غني است به گوساله‌ها نيز داد . علوفه هاي سيلوشده از خانواده گندميان و نخوديان و همچنين سيلوي ذرت دانه دار و سيلوي ارزن را مي توان به گوساله هاي جوان به مقدار كم داد و آنها مي توانند به خوبي از آن استفاده كنند . از دادن سيلوي برگ چغندر به گوساله هاي جوان بهتر است اجتناب كرد .
مواد سيلو شده را نبايست به تنهائي به حيوانات جوان داد زيرا نتيجه خوبي ندارد اما اگر مخلوط با علوفه خشبي و يا كاه باشد بسيار مطلوب است .
مواد سيلو شده را مي توان به گاوهاي پرواري در مقادير زياد داد . ولي پيشنهاد مي شود بيشتر از سيلوي ذرت كه از نظر انرژي قوي است داده شود ، ولي بهر جهت بايستي توام با مواد خشبي نيز باشد . دادن مواد سيلو شده به تنهائي ، افزايش وزن موردنظر را در اكثر موارد حاصل نمي كند .
در تغذيه گوسفند هم مي توان از علوفه هاي سيلو شده به خوبي و در هر سني استفاده كرد . اگر مواد سيلو شده از نباتات علوفه اي جوان باشد ، حيوان مي تواند به خوبي از آن استفاده كرده و به آن هم سريع عادت مي كند . مواد سيلو شده را مي توان به تنهائي به گوسفند داد ولي اگر همراه با مواد خشبي تغذيه شود ، خيلي بهتر است . براي قوچها روزانه 1 تا 5/1 كيلوگرم ذرت سيلو شده و يا گندميان سيلو شده پيشنهاد مي شود . ميش ها به تنهائي قادرند روزانه تا 6 كيلوگرم از اين نوع مواد را بخورند .
در مورد دادن مواد سيلو شده به بره‌ها بايد رعايت احتياط را

كرد چون آنها نسبت به فساد مواد سيلو شده حتي به مقدار كم حساسيت زياد نشان مي دهند ولي مي توانند روزانه بين نيم تا يك كيلوگرم از مواد سيلوشده تغذيه كنند .
تغييرات شيميائي در طي تخمير: تغييرات شيميائي در طي تخمير مواد سيلو شده خيلي پيچيده است تغييرات شيميائي در نتيجه فعاليت آنزيم هاي گياهي و عمل ميكروبهاي موجود روي مواد گياهي يا آنهايي كه از مسيرهاي ديگر وارد آن مي شوند صورت مي گيرد آنزيمهاي گياهي براي چند روز اول بعد از برداشت تا زماني كه اكسيژن قابل دسترس است به فعاليت خود ادامه مي دهند و منجر به متابوليسم مقداري از كربوهيدراتهاي محلول به و آب و توليد گرما مي شوند. درجه حرارتهاي مطلوب در زمان تخمير بين 80 و 100 درجه فارنهاي

ت ذكر مي شوند حرارت بيش از حد نامناسب مي باشد ولي اگر سيلو به خوبي براي خارج كردن بيشتر هوا فشرده شود وجود درجه حرارت بيش از حد محتمل نخواهد بود.
پروتئين هاي گياهي بطور جزئي بوسيله آنزيم هاي سلولي شكسته شده و در نتيجه تركيبات ازت غير پروتئيني همچون اسيدهاي آمينه افزايش مي يابد. ميكرو ارگانيسم‌هاي بي هوازي سريعاً تكثير شده و قندها و نشاسته ها را به عنوان منابع انرژي مورد استفاده قرار مي دهند و عمدتاً اسيد لاكتيك با مقادير كمتري از اسيد اسيتيك و مقادير جزئي از ساير اسيدها مثل فرميك، پروپيونيك و يوتيريك توليد مي‌كنند، در مواد سيلو شده خوب اسيد بوتيريك كمتري وجود دارد. روي تركيبات ازت دار براي بيشتر كردن محلوليت و توليد آمونياك و ساير تركيبات ازت دار غير پروتئين فعاليت پيوسته صورت مي گيرد. سطح اسيد لاكتيك در ذرت يا ذرت خوشه اي سيلو شده، خوب نگهداري شده بالا رفته و نهايتاً به سطوح 7 تا 8 درصد مي سد و PH به حدود 4 سقوط مي كند كه بستگي به ظرفيت بافري(تامپوني) و ماده خشك محصول مورد نظر دارد. گراينه هاي سيلو شده معمولاً يك PH بالاتري (در حدود 5/4) دارند اگر ماده سيلو شده رطوبت زيادي داشته و يا كربو هيدراتهاي محلول آن خيلي پايين باشد PH آن به اين اندازه پايين نخواهد رسيد و گونه هاي باكترياي كلستريديا اجازه رشد مي يابند مقادير نسبتاً زيادي از اسيد بوتيريك توليد شده و تركيبات ازت غير پروتئيني بيشتر تخمير مي شوند در نتيجه آمين هايي نظير تريپتامين، هيستامين و نظاير آنها توليد ي شوند. اين

آمين ها بو و طعم نا مطلوب (يعني فاصد شده) داشته و ممكن است سمي باشند از طرف ديگر اگر توده خيلي خشك بوده يا به خوبي فشرده نشود و ممكن است توده بيش از حد گرم شود و كپكها ممكن است توسعه يافته باعث بد خوراكي و بعضي اوقات باعث سمي شدن مواد سيلو شده شوند. براي اكثر محصولات،