بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش به منظور مقایسه عملکرد علوفه، ترکیب شیمیایی و قابلیت هضم آزمایشگاهی سیلاژ گیاه کامل آفتابگردان و ذرت در شرایط یکسان، تحت کشت بهاره در خوزستان اجرا گردید. از طرح آماری بلوک کامل تصادفی با 3 تیمار و 4 تکرار استفاده شد.
نتایج آزمایش نشان داد که، عملکرد علوفه خشک، درصد پروتئین خام علوفه و درصد خاکستر، پروتئین خام و pH سیلاژ در گیاه آفتابگردان بیشتر از ذرت بود . - p<0/05 - از طرف دیگر، کل قندهای محلول در آب و نشاسته علوفه در ذرت به طور معنیداری بیشتر بود. بین تیمارها از نظر فیبر خام و قابلیت هضم ماده آلی اختلاف معنیداری وجود نداشت، در حالی که قابلیت هضم ماده خشک ذرت و آفتابگردان قبل از تشکیل دانه در طبق به طور معنیداری بیشتر از آفتابگردان حاوی دانه بود. در مجموع علوفه مناسبی را از نظر کمی و کیفی میتوان از آفتابگردان قبل از تشکیل دانه در طبق تهیه نمود.
مقدمه
گیاه آفتابگردان در مدت زمان نسبتا کوتاهی می رسد و در مقایسه با ذرت در برابر خشکی و سرما مقاوم تر است . - 5 - مطالعات پیشین نشان می دهد که، سیلاژ آفتابگردان دو-سوم کل مواد غذایی قابل هضم سیلاژ ذرت را دارد - 5 - ، و ارزش غذایی آن 80 درصد ذرت می باشد .
همچنین ارزش غذایی سیلاژ آفتابگردان 80 تا %90 ارزش غذایی سیلاژ ذرت برای گاوهای شیری و 90-60 درصد در افزایش وزن گوساله های اخته شده بیان شده است 9 - - ،و کیفیت مواد مغذی آن به طور معمول برای گاوهای خشک، گوساله های نر اخته شده و دام های شیرده کم تولید، مناسب شناخته شده است . بنابراین این پژوهش به منظور بررسی عملکرد علوفه و کیفیت سیلاژ آفتابگردان در مقایسه با ذرت به اجرا درآمد.
مواد و روش ها
این نحقیق در سال زراعی 1386-87 در مزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی شهید چمران اهواز اجرا شد. رقم ذرت مورد استفاده در این آزمایش دابل کراس 370 و رقم آفتابگردان، هیبرید سینگل کراس Euroflor بود. در هفتم اسفندماه گیاه ذرت با تراکم 80000 بوته در هکتار و آفتابگردان در دو تاریخ هفتم و بیست و دوم اسفندماه با تراکم 130000 بوته در هکتار کشت گردید. عمق کاشت برای هر دو گیاه 3 سانتیمتر بود و کاشت بذر به صورت خشکه کاری و با دست انجام شد. هر کرت شامل 10 ردیف به فواصل 0/75 متر و طول 3 متر بود.
4 خط میانی هر کرت برای محاسبه عملکرد علوفه و تأمین مواد گیاهی جهت عملیات سیلو کردن لحاظ گردید. در مرحله شیری- خمیری دانه های ذرت، گیاه ذرت و نیزآفتابگردان با دست برداشت و بلافاصله جهت محاسبه عملکرد علوفه توزین گردیدند. همچنین از کرت های مختلف نمونه برداری و پس از خرد کردن، به جهت رطوبت بالای آفتابگردان، آنها را مدتی در هوای آزاد قرار داده و در نهایت درون ظروف پلاستیکی دو کیلویی سیلو شدند. مدت نگهداری سیلوها 45 روز در شرایط آزمایشگاه بود. آزمایش بر اساس طرح آماری بلوک کامل تصادفی در 4 تکرار انجام گرفت.
تیمارها شامل ذرت - C - ، آفتابگردان قبل از تشکیل دانه در طبق - S1 - و آفتابگردان در مرحله شیری خمیری دانه - S2 - بود. ترکیب شیمیایی براساس روش تجزیه تقریبی و قابلیت هضم به روش آزمایشگاهی دو مرحله ای انجام شد.همچنین برای اندازه گیری قندهای محلول و نشاسته از روش شلیگل - فنل و اسید سولفوریک - استفاده گردید.
نتایج و بحث
بیشترین و کمترین عملکرد علوفه خشک به ترتیب مربوط به گیاه آفتابگردان - بعد از تشکیل دانه در طبق - و ذرت بود
هاشمی دزفولی و همکاران، در آزمایش تأثیر نسبت اختلاط و تاریخ کاشت بر روی عملکرد کمی و کیفی علوفه و دانه در کشت مخلوط ذرت و آفتابگردان در منطقه اهواز، عملکرد علوفه خشک ذرت و آفتابگردان را به ترتیب 18/505 و 14/196، تن در هکتار به دست آوردند، لازم به ذکر است که گیاهان با تراکم 70000 بوته در هکتار کشت شده و در مرحله شیری-خمیری دانه ذرت برداشت شده بودند
البته بیشتر بودن عملکرد علوفه آفتابگردان نسبت به ذرت در تحقیق حاضر می تواند به دلیل تراکم بیشتر آفتابگردان و رقم زودرس ذرت جهت کشت بهاره باشد. از طرف دیگرگزارش هایی نیز بیانگر عملکرد ماده خشک بیشتر آفتابگردان سیلویی نسبت به ذرت سیلویی است
درصد پروتئین خام سیلاژ ذرت به طور معنی داری کمتر از آفتابگردان بود - جدول - 2، که با نتایج بسیاری از محققین مطابقت داشت
سیلاژ گیاهان ذرت و آفتابگردان از نظر فیبر خام اختلاف معنی داری نداشتند - جدول . - 2 آزمایش های متعددی درصد دیواره سلولی کمتر را برای سیلاژ آفتابگردان نسبت به ذرت اعلام نموده اند
همچنین نتایج تحقیق والدز و همکاران، میزان همی سلولز و سلولز را در سیلاژ آفتابگردان کمتر از ذرت
نشان داد . - 10 - درصد خاکستر در گیاه ذرت به طور معنی داری کمتر از آفتابگردان بود - جدول - 2، که با نتایج گزارش های دیگر مطابقت داشت
ملو و همکاران نیز میانگین درصد ماده آلی در سیلاژ ذرت را به طور معنی داری بیشتر از آفتابگردان به دست آوردند . - 7 - میزان pH در سیلاژ ذرت به طور معنی داری کمتر از آفتابگردان بود - جدول - 2، که با نتایج به دست آمده از دیگر آزمایش ها مطابقت داشت
همچنین ماده خشک بیشتر آفتابگردان قبل از تشکیل دانه در طبق باعث افزایش معنی دار pH در این تیمار گردید. قابلیت هضم ماده خشک در آفتابگردان دارای دانه به طور معنی داری کمتر از ذرت و آفتابگردان فاقد دانه در طبق بود، بیشترین میزان قابلیت هضم ماده آلی مربوط به گیاه ذرت بوده، هر چند که گیاهان مورد بررسی از نظر این صفت اختلاف معنی داری نداشتند
گزارشات گوناگونی نشان می دهد که، میزان لیگنین در سیلاژ گیاه آفتابگردان بیشتر از ذرت است 5 - ، . - 10 والدز و همکاران، در تحقیقی که بر روی قابلیت هضم سیلاژ ذرت، آفتابگردان و مخلوط آنها به روش in vivo انجام دادند، کاهش معنی دار قابلیت هضم ماده خشک سیلاژ خالص آفتابگردان را نسبت به سیلاز ذرت و مخلوط ذرت + آفتابگردان در نتیجه چربی خام بیشتر آفتابگردان اعلام نمودند
ملو و همکاران نیز قابلیت هضم ماده آلی و ماده خشک سیلاژ آفتابگردان را به روش in vitro کمتر از ذرت - معنی دار در سطح - %5 به دست آوردند . - 7 - میزان نشاسته و دیواره سلولی خوراک ها تاثیر فراوانی بر قابلیت هضم دارد - 6 - ، به طوری که، با افزایش میزان نشاسته و کاهش دیواره سلولی خوراک ها، ارزش غذایی آنها افزایش می یابد
بنابراین بیشتر بودن قابلیت هضم ذرت نسبت به آفتابگردان می تواند ناشی از نشاسته بیشتر و لیگنین کمتر ذرت و چربی خام بیشتر آفتابگردان باشد. در مجموع، گیاه آفتابگردان شرایط مناسب را برای تهیه سیلاژ قابل قبول دارد و نسبت به سیلاژ ذرت دارای درصد پروتئین و مواد معدنی بیشتری است، اما به دلیل قابلیت هضم، قندهای محلول، خاکستر و پروتئین بیشتر بهتر است با وجود عملکرد ماده خشک کمتر عملیات برداشت علوفه را قبل از تشکیل دانه در طبق انجام داد.
