بخشی از مقاله
چکیده این پژوهش به منظور اثر اوره و ملاس برروی ترکیبات شیمیایی و قابلیت هضم سیلاژ علوفه اویارسلام علف اویارسلام - Cyperus rotundus - در منطقه سیستان انجام گرفت. بدین منظور علوفه اویارسلام پس از جمعآوری با 2/5 درصد اوره و 10 درصد ملاس در قالب 4 تیمار درون سطل های پلاستیکی سیلو گردیدند. بعد از 27 روز در دمای آزمایشگاه سیلو ها باز شده و بلافاصله pH تعیین گردید. ترکیبات شیمیایی شامل ماده خشک، ماده آلی، خاکستر، دیواره سلولی، دیواره سلولی بدون همی سلولز، پروتئین خام و کربوهیدرات های محلول در آب طبق روش های استاندارد اندازه گیری شد. نتایج حاصله نشان داد که تیمار 2 که شامل علوفه اویارسلام 2/5 + درصد اوره بیشترین و تیمار 1 که شامل علوفه اویارسلام بدون مواد افزودنی کمترین پروتئین خام را دارد .
تیمار 4 که شامل علوفه اویارسلام 2/5 + درصد اوره 10+ درصد ملاس از لحاظ ترکیبات دیواره سلولی و دیواره سلولی بدون همی سلولز کمترین میزان را نسبت به سایر تیمارها به خود اختصاص داده است. نتایج حاصل از حجم گاز تولید شده نشان داد که تیمار 4 از لحاظ گاز تولیدی در اکثر زمانهای انکوباسیون بیشترین گاز تولیدی را داشته است. تفاوت معنیدار بینتیمار 4 و دیگر تیمارهای آزمایشی از لحاظ تولید گاز، قابلیت هضم ماده آلی، قابلیت هضم ماده آلی در ماده خشک و انرژی متابولیسمی - p<0/05 - وجود دارد.
مقدمه
تهیه و تولید مواد خوراکی ارزان قیمت موجود در منطقه و مدیریت صحیح در امر تغذیه درست آن به دامها، یکی از راههای تأمین کافی احتیاجات غذایی دام ها با در نظر گرفتن جنبه های اقتصادی آن است. از طرفی با توجه به تولید ناکافی علوفه و خوراک دام در کشور مخصوصاً در مناطق خشک و نیمه خشک، شناسایی منابع خوراکی منطقهای که امکان استفاده از آنها در تغذیه دام وجود دارد، از اهمیت زیادی برخوردار میباشد.
اویارسلام گیاهی است یکساله از خانواده Cypraceae که بدلیل تراکم بالا، علوفه بسیار زیادی در واحد سطح تولید می نماید. بطوریکه میزان تولید علوفه خشک در هکتار به سه تن می رسد و به راحتی مورد چرای دام قرار میگیرد - شکل . - 3 - - 1 گونه اویار سلام در حاشیه دریاچه هامون رشد کرده و مناطق وسعیی ازمراتع اطراف دریاچه هامون را در بر می گیرد. گیاه فوق کاملا آبدوست و جوانه زایی آن در داخل آب و برگهای آن به صورت غوطه ور و یا شناور می باشد واز لحاظ فرم بیولوژیکی، علفی آبزی بوده و بنام اشک شناخته می شود.
ازمیان 28 گونه گیاهی جمع آوری شده از تالاب هامون دارای فراوانی14/8 درصد است که بعد از نی دارای بیشترین فراوانی میباشد و از لحاظ کلاس خوشخوراکی در ردیف اول قرار دارد . - 6 - معمولا این مراتع بعد از غقب نشینی آب از حاشیه دریاچه در زمان بلوغ آن در اواخر تیر ماه برداشت و انبار میگردد و به صورت خشک شده در فصول پاییز و زمستان جهت مصرف دام دامداران سیستان قرار میگیرد . - 5 -
مواد و روشها
به منظور تعیین ترکیبات شیمیایی و قابلیت هضم علف اویارسلام - - Cyperus rotundus سیلو شده در منطقه سیستان با استفاده از مواد افزودنی ملاس و اوره، نمونههای گیاهی تازه از مراتع حاشیههای دریاچه هامون جمعآوری و مورد مطالعه قرار گرفتند. نمونهبرداری از قسمتهای هوایی گیاه در طی مرحله فنولوژیکی بذردهی به شیوه تصادفی - سیستماتیک در اواخر خرداد سال 1388 انجام شد. پس از اتمام عمل نمونهگیری، نمونههای گیاهی به قطعات 3- 5 سانتی متری خرد شدند و عمل سیلوسازی با استفاده از مواد افزودنی ملاس و اوره در سطوح مختلف به مدت 27 روز درون سطلهای پلاستیکی با گنجایش 5 لیتر انجام گرفت.
برای تعیین ترکیبات شیمیایی که شامل - NDF، ADF، CP، OM، - DM از روش - 8 - AOAC استفاده شد و تولید گاز بر طبق روش توصیف شده توسط منکه و استینگاس - - 13 انجام شد. برای تهیه مایع شکمبه از دو گوساله نر فیستوله دار، که به مدت یک هفته با سیلوی علوفه اویارسلام تغذیه شده بودند استفاده گردید.400 میلی گرم از نمونه آسیاب شده به داخل سرنگ های 100 میلی لیتری انتقال داده شد و به این سرنگ ها 30 میلی لیتر محلول مایع شکمبه صاف شده حاوی بافر اضافه گردید. میزان تولید گاز برای هر یک از سیلوها در زمان های 2، 4، 8، 12، 16، 24، 48، 72، 96 ساعت اندازه گیری و ثبت شد.
نتایج و بحث
مقایسه میانگین درصد ترکیبات شیمیایی و نتایج تجزیه واریانس گیاه اویارسلام سیلو شده با سطوح مختلف اوره و ملاس در جدول شماره 1 آمده است. همانگونه که مشخص است، که افزودن ملاس به سیلاژ علوفه اویارسلام منجر به افزایش ماده خشک می گردد. که این افزایش ماده خشک به دلیل افزودن ملاس به سیلو علوفه اویارسلام می باشد، همچنین محققان به این نتیجه رسیدند که افزودن ملاس باعث افزایش ماده خشک سیلاژ میگردد .
- 9 - بین تیمارهای مختلف از لحاظ ماده آلی تفاوت معنی داری - - p<0/05 وجود دارد که بیشترین مقدار مربوط به تیمار 2 که شامل علوفه اویارسلام2/5 + درصد اوره میباشد. همچنین محققین بیان کردند که میزان ماده آلی علوفه اویارسلام سیلو شده با اوره بیشتر از علوفه اویارسلام با ملاس است - - 1 و مشاهده شد بیشترین مقدار خاکستر مربوط به تیمار 3 که شامل علوفه اویارسلام 10 + درصد ملاس میباشد. به علاوه محققان اظهار داشتند که افزودن ملاس به سیلو سورگوم باعث افزایش خاکستر و کاهش ماده آلی میشود .
- 12 - افزودن ملاس به سیلوی علوفه اویارسلام منجر به افزایش کربوهیدرات های محلول در آب می گردد که علت این افزایش آن است که ملاس خود منبع کربوهیدراتی میباشد. دلیل افزایش میزان پروتئین در تیمار 2 وجود اوره در این تیمار می باشد زیرا اوره خود منبع پروتینی است - . - 2 نتایج بدست آمده نشان میدهد که افزودن اوره و ملاس به سیلو علوفه اویارسلام باعث کاهش دیواره سلولی - - NDF و دیواره سلولی بدون همی سلولز - - ADF میشود. همچنین، محققان در مطالعهای به این نتیجه رسیدهاند که مکمل کردن اوره با ملاس باعث کاهش ADF و NDF سیلاژ سورگوم گردیده است . - 10 -
میزان حجم گاز تولید شده در ساعتهای مختلف انکوباسیون در - جدول- - 2 آمده است همانطوری که در جدول 2 مشاهده می شود تیمار4 بیشترین گاز تولیدی و تیمار - 1 شاهد - کمترین گاز تولیدی را داشته است که دلیل آن را می توان پایین بودن میزان NDF و ADF تیمار ذکر شده و بالا بودن مقادیر NDF و ADF در تیمار شاهد است . - 7 - با افزایش زمان انکوباسیون تا 96 ساعت، روند تولید گاز برای تمام تیمارهای مورد مطالعه به صورت افزایشی بوده که مطابق با سایر مطالعات میباشد .
- 4 - میانگین گاز تولید شده در 96 ساعت انکوباسیون توسط تیمارهای مختلف به ترتیب 36/01 - ، 40/30، 44/48، - 47/49 میباشد که بترتیب بیشترین گاز تولید شده، تیمار<4تیمار <3 تیمار <2 تیمار1 میباشد. تولید گاز در تیمارهای مورد مطالعه در ساعات مختلف انکوباسیون مخصوصاً در 96 ساعت معنی دار می باشد . - P < 0/05 - نمودار شماره 1 حجم گاز تولیدی تیمارهای آزمایشی در زمان های مختلف انکوباسیون را نشان می دهد و. مشاهده می شود که با افزایش زمان انکوباسیون حجم گاز تولیدی افزایش می یابد.
جدول شماره 3 میزان قابلیت هضم ماده آلی، ماده آلی در ماده خشک و انرژی متابولیسمی در تیمارهای مختلف نشان می دهد. بیشترین قابلیت هضم ماده آلی در تیمار چهارم دیده می شود. بالا بودن OMD در تیمار 4 به دلیل بالا بودن مقدار پروتئین و کربوهیدرات در این تیمار میباشد که میتواند سوبسترای مناسبی برای رشد میکروارگانیسم های شکمبه در نظر گرفته شود و همچنین، کمتر بودن مقدار NDF و لیگنین در گیاهان میتواند باعث افزایش OMD شود - . - 14 پائین بودن میزان NDF منجر به بالا رفتن قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی میگردد .
- 11 - همچنین مشخص شده است که قابلیت هضم ماده آلی در ماده خشک در تیمارهای مختلف متفاوت بوده و پائین بودن میزان دیواره سلولی منجر به افزایش قابلیت هضم ماده آلی در ماده خشک میگردد. بیشترین میزان انرژی قابل متابولیسم مربوط به تیمار 4 میباشد که دلیل آن نیز افزایش قابلیت هضم ماده آلی، کاهش دیواره سلولی و افزایش میزان پروتئین در این تیمار بوده است. در مجموع با توجه به اطلاعات و نتایج به دست آمده از ترکیبات شیمیایی و قابلیت هضم سیلوی علف اویارسلام میتوان نتیجه گرفت که سیلوی علف اویارسلام با استفاده از اوره و ملاس اثر مطلوبی در بهبود ترکیبات شیمیایی، قابلیت هضم ماده آلی و خشک این گیاه دارا می باشد.
