مقاله در مورد کمبود پتاسیم در مرکبات

بخشی از مقاله

کمبود پتاسیم در مرکبات

کودهای حاوی پتاسیم برای مرکبات
كود ميكرو كلات 30-10 جنوبگان حاوي :
10% ازت
30% پتاسيم
1/5% آهن
1% روي
0/7% منگنز
0/2% مس
0/004% موليبدن

بوده و مهم ترين ويژگي آن دارا بودن مقادير بالاي پتاسيم به همراه عناصر ريزمغذي مهم مورد نياز گياه است . مقدار جذب پتاسيم توسط گياه از جذب هرعنصر مغذي ديگري به غير از ازت بيشتر بوده و در بعضي از گياهان حتي از جذب ازت نيز بيشتر مي باشد . پتاسيم بر خلاف ازت و فسفر ، نقش ساختماني در گياه ندارد ولي با توجه به نقشهاي آنزيمي و كوانزيمي در گياه ، عنصر بسيار

حساس و مهمي در گياه بشمار مي رود بطوريكه حداقل 50 آنزيم گياهي بطور كامل و يا مقدار زيادي از فعاليتشان به پتاسيم بستگي دارد . پتاسيم با تنظيم فشار اسمزي سلولهاي روزنه برگ ، گياه را در برابر خشكي مقاوم مي سازد . پتاسيم سبب انتقال قندها در آوند آبكش شده و با انتقال آن به ساير اندامها ، رشد آنها را تضمين مي نمايد . پتاسيم تحمل گياه را نسبت به امراض ، سرما و خشكي افزايش داده و استحكام گياه را موجب مي شود . با وجود آنكه ميزان كلسيم قابل جذب در خاكهاي مختلف معمولا" حدود 10 برابر ميزان پتاسيم قابل جذب در خاك است اما برعكس

مقدار پتاسيم گياه معمولا" 10 برابر كلسيم مي باشد و اين مطلب نشاندهنده قدرت انتخابي شديد گياه نسبت به عنصر پتاسيم و ميزان نياز بالاي گياه به اين عنصر مي باشد . گياهاني كه مواد قندي و نشاسته اي توليد مي كنند مانند چغندر قند ، نيشكر و سيب زميني نياز بيشتري به عنصر پتاسيم دارند همچنين گياهاني مانند كرفس و گوجه فرنگي و يونجه نيز به پتاسيم زيادي نياز

دارند . بطوركلي پتاسيم در فعال شدن آنزيمها ، متابوليسم مواد هيدروكربن ، ساختن پروتئين ، فتوسنتز ، تنظيم فشار اسمزي ، بزرگ شدن سلولها ، تقسيم سلولي و رشد ، باز و بسته شدن روزنه ها ، انتقال مواد در آوندهاي آبكش ، موازنه آنيونها و كاتيونها ، افزايش كارايي مصرف آب ، افزايش مقاومت به سرما زدگي و خشكي و شوري و آفات و بيماريها نقش اساسي و مهمي بعهده دارد . پتاسيم بركيفيت محصولات كشاورزي بويژه در مورد ميوه هاي گوشتي و غده اي مانند گوجه فرنگي و سيب زميني اثرگذار مي باشد . پتاسيم در بهبود رنگ ميوه كه يكي از مهمترين عوامل تعيين كننده كيفيت و بازار پسندي ميوه است بخصوص در محصولاتي نظير سيب و هلو و

مركبات موثر مي باشد . پتاسيم موجب بزرگتر شدن اندازه ميوه ها بخصوص در مركبات مي شود و اگر گياه در محدوده كمبود پتاسيم باشد ، افزايش پتاسيم موجب افزايش خاصيت انباري آن مي گردد . علاوه بر پتاسيم بالا ، كود ميكرو كلات 30-10 جنوبگان حاوي عناصر ريز مغذي آهن ، روي، منگنز ، مس و موليبدن بصورت كلات شده نيز مي باشد كه قابليت جذب بسيار بالايي توسط گياه داشته وتحت تاثير PH قليايي شيره گياهي نيز قرار نگرفته و رسوب نمي نمايند .
اين كود كاملا" قابل حل در آب بوده و جهت محلولپاشي برگي گياهان و يا همراه با آب آبياري قابل مصرف مي باشد مقدار مصرف آن بصورت محلولپاشي ، 2 كيلو در 1000ليترآب و همراه با آب آبياري

، 10 كيلو در هكتار بوده و براي تمامي محصولات باغي و زراعي كاربرد دارد . تعداد دفعات مصرف آن ، 3 نوبت در طي فصل رشد مي باشد .
برهمكنش سديم و پتاسيم در سه پايه مركبات تحت تنش شوري
مركبات يكي از محصولات مهم باغباني است كه نسبت به شوري حساس مي باشد. به منظور بررسي اثر شوري در تجمع و توازن يون هاي مختلف و همچنين بررسي اثرهاي احتمالي سديم بر ميزان جذب و تجمع پتاسيم در پايه هاي مختلف مركبات آزمايشي آماري در قالب طرح كاملا تصادفي با چهار تكرار طي سال هاي 81-1380 در دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز انجام شد. پايه هاي مورد استفاده در اين آزمايش عبارت بودند از: نارنج (Citrus aurantium L.)، تايوانيكا (Citrus taiwanica L.) و ليموي آب ((Citrus limon L. كه با چهار سطح شوري 0، 20، 40 و 60 ميلي مول بر ليتر شوري آب آبياري به مدت سه ماه در شرايط گلخانه تيمار گرديدند. ميزان تجمع سديم و پتاسيم در ريشه، برگ و شاخساره پايه هاي مختلف با استفاده از روش شعله سنجي اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه با افزايش سطح شوري ميزان تجمع سديم در اندام هاي مختلف گياه افزايش يافت اما ميزان پتاسيم كاهش يافت. روند تجمع سديم و پتاسيم در اندام هاي مختلف پايه هاي مورد آزمايش متفاوت بود بدين ترتيب كه در پايه نارنج ميزان سديم جذب شده در ريشه بيشتر از پايه هاي تايوانيكا و ليموي آب بود ولي در شاخساره پايه نارنج ميزان تجمع يون سديم كمتر از دو پايه ديگر بود. بر عكس ميزان جذب و تجمع پتاسيم در ريشه نارنج كمتر ولي در شاخساره بيشتر از دو پايه ديگر بود و بدين ترتيب يكي از اثرهاي شوري كه بر هم زدن تعادل يون ها و محدود كردن جذب بعضي از عناصر غذايي است كاملا آشکار بود. جذب بيشتر سديم در بعضي از اندام ها باعث كاهش جذب پتاسيم شد. از آنجا كه پتاسيم يكي از عناصر غذايي ضروري در تغذيه گياه مي باشد كه در باز و بسته شدن روزنه ها و فعل و انفعالات آنزيمي درگير است، بنابر اين كمبود آن در گياه فتوسنتز را محدود كرده و سر انجام كاهش انتقال مواد فتوسنتزي به ريشه و به دنبال آن كاهش رشد را به همراه خواهد داشت.

پتاسيم (Potassium )
- پتاسيم در گياه پرتحرك است و در غلظتهاي بالا مورد نياز ا ست.
- تعديل و بالانس اسيدهاي ارگانيك در محيط داخلي سلول و ديگر آنيونهاي با بار منفي مانند سولفات، كلرايد و نيترات
- فعال كننده چندين آنزيم و كنترل كننده مكانيسم تعرق از طريق اثر بر روي سلولهاي روزنه در سطح برگها

علائم كمبود پتاسيم

- توقف رشد در حالت عمومي
- كوتاه شدن ميانگره ها و كوچك ماندن برگ ها
- کلروز میان گره ها و سبز ماندن رگبرگ ها

- ميوه ها نوك كشيده شده و عدم تکامل در قسمت دم ميوه
اصلاح كمبود پتاسيم
كوتاهترين و مطمئن ترين راه جلوگيري از كمبود پتاسيم.
تأمين منابع كافي پتاسيم در خاك در هنگام كاشت مي باشد( روش آزمون خاک). به طور مثال مصرف پتاسيم به ميزان 80 گرم در مترمربع يا از طريق آب آبياري به صورت تزريق در سيستم آبياري.
به طور مثال مصرف 300 تا 500 ميلي گرم در ليترنيترات پتاسيم (KNO3) بطور کلی در درمان کمبود موثر لست.
براي درمان عاجل ، معمولاً محصول بايستي تغذيه برگي شود. در اين هنگام از كودهاي محلول در آب مثل نيترات پتاسيم با غلظت 2 در هزار انجام مي گيرد. اگر چه تأمين كل نياز به پتاسيم از طريق برگ امكان پذير نمي باشد
تاثیر عناصر مختلف بر انگور و علایم کمبود آنها:
ازت(N): باعث افزایش رشد شده و علائم کمبود آن تا زمانی که خیلی شدید نباشد به آسانی قابل تشخیص نیست . ولی در کمبودهای شدید برگها کم رنگ و مایل به زرد شده ورشد شاخه ها کاهش می یابد .
فسفر(P): در تبدیل قند به نشاسته نقش داشته ولی کمبود آن در تاکستانها شایع نیست .علائم کمبود بستگی به واریته آن دارد(شکل1و4).

پتاسیم(K): باعث بهبود کیفیت انگور شده از نرم شدگی و لهیدگی و ریزش پیش از موعد حبه ها جلوگیری نموده و مانع رسیدگی ناهماهنگ آنها می گردد .علائم کمبود آن در قسمت میانی ساقه ها دیده می شود . حاشیه برگها کلروز شده حبه ها ریز می ماند و قسمت پایین خوشه متلاشی و خشک می گردد و حبه ها کشمش مانند می شوند .(شکل2)
روی(Zn):از ریزش حبه ها چلوگیری نموده و به ساخت هورمون اکسین کمک می کند در صورت کمبود. محل اتصال دمبرگ به پهنک توسعه نیافته و باریک می ماند. گیاه دچار کمبود کمبود معمولا تا سه هفته پس از گلدهی ظاهر شده و این علائم با زرد شدن بین رگبرگها آغاز می گردد و اغلب در برگهای جوان دیده می شود.(شکل3)
بر(B): این عناصر در فعالیتهای حیاتی گیاه نقش عمده ای داشته. باعث ساخت پکتین شده و مقاومت گیاه را نسبت به سرما و بیماریها افزایش میدهد و به رشد ریشه نیز کمک می کند. در صورت کمبود اختلالاتی در رشد و نمو دانه گرده به وجود می آید که میزان محصول را به شدت کاهش می دهد. علائم کمبود بر در انگور به آسانی قابل تشخیص است. به طوری که بوته های با کمبود شدید. میوه نداشته و برخی از خوشه ها سوخته و خشک می شوند و فقط ساقه خوشه همراه با چند حبه باقی می ماند.
كود مخصوص مركبات جنوبگان كه در دو نوع مركبات شمال و براي مركبات جنوب توليد مي گردد ، گزينه مناسبي جهت تغذيه تكميلي درختان مركبات از طريق محلولپاشي برگي بوده و موجب ارتقاء كمي و كيفي محصول درختان مركبات مي گردد . نتايج تحقيقات در يك دوره 16 ساله توسط انستيتو تحقيقاتي مركبات و ميوه هاي نيمه گرمسيري در تائيد استفاده از كودهاي مايع و محلولپاشي برگي نشان داده كه كاربرد كودهاي مذكور براي مثال ميانگين محصول ساليانه پرتقال والنسيا را از 118 كيلوگرم به 272 كيلوگرم در هر درخت افزايش داده است . كود مخصوص مركبات شمال بعلت شيوع كمبود منيزيم در باغات شمال كشور كه موجب تشديد عواملي همچون سال آوري ، كاهش مقاومت در برابر سرما ، كاهش خواص انبارداري و بالاخره ريزش برگ و خشكيدگي سرشاخه ها مي گردد و همچنين كمبود بر نسبت به كود مخصوص مركبات جنوب داراي عناصر منيزيم و بر نيز مي باشد . مقدار مصرف اين كود به ميزان 4 ليتر در 1000 آب بوده و زمان مصرف آن يك نوبت قبل از گلدهي و 2 نوبت بفاصله 20 روز از يكديگر بعد از گلدهي مي باشد . درجه حرارت

اپتيمم براي رشد مطلوب درختان مركبات 20-16 درجه سانتي گراد است و اگر درختان به مدت چندين ساعت در معرض درجه حرارت 3 درجه سانتي گراد قرارگيرند صدمه ديده و اگر درجه حرارت به 8- تا 9- درجه سانتي گراد برسد ، شاخه ها خشك شده و در 10- درجه سانتي گراد ممكن است تمامي درخت از بين برود . درختان هميشه سبز مانند مركبات جهت توسعه ريشه ، تنه ، شاخه ها ، برگها ، جوانه ها و گلها و همچنين براي دستيابي به برداشت منظم محصول با كيفيت

مناسب به مواد غذايي فراوان نياز دارند . در مقام مقايسه با ساير درختان ميوه ، تعادل تغذيه براي مركبات از اهميت بيشتري برخوردار مي باشد زيرا مركبات عكس العمل شديد در مقابل كمبود يا زيادي مواد غذايي از خود نشان مي دهند . كمبود ازت در مركبات موجب اخلال در رشد رويشي گياه ، زردي برگها ، خشكيدگي سرشاخه ها و توقف گلدهي و تشكيل ميوه مي شود و در مقابل

زيادي ازت موجب كاهش اندازه ميوه و درصد آب ميوه ، افزايش ضخامت پوست ميوه ، كاهش ويتامين c در آب ميوه ، طولاني تر شدن زمان براي تغيير رنگ و لكه دار شدن پوست در ارقام ناول مي گردد . در كمبود فسفر ، برگهاي مسن به رنگ سبز مايل به قهو ه اي در آمده و نقاط نكروتيك قهو ه اي در لبه ها و يا نوك برگها مشاهده مي شود با افزايش سطح فسفر برگ ضخامت پوست كاهش يافته درصد آب ميوه افزايش يافته ، ويتامين c و املاح و اسيد در آب ميوه كاهش يافته همچنين زمان مورد نياز جهت رسيدن ميوه كاهش مي يابد . مشخص ترين و ثابت ترين علامت كمبود پتاسيم در مركبات ، توليد ميوه هاي ريز است . پتاسيم زياد موجب درشتي ميوه ولي زبري و پوست كلفتي و نامرغوبي كيفيت خوراكي ميوه مي گردد . پتاسيم مهمترين نقش را دركاهش

چروك شدن و چين خوردن پوست ميوه دارد . كمبود كلسيم در مركبات موجب ريزش زياد ميوه و بدشكلي ميوه همراه با سرشاخه هاي كم پشت مي گردد . كمبود منيزيم باعث ظهور لكه هاي نامنظم زرد رنگ در اطراف رگبرگ اصلي و سپس بهم پيوستن اين لكه ها و ايجاد يك نوار نامنظم كلروزي در طرفين رگبرگ اصلي مي شود . عارضه سال آوري و حساسيت به سرما در درختان مركبات داراي كمبود منيزيم به چشم مي خورد همچنين ميوه هاي آنها از نظر درصد مواد جامد ، اسيديته كل و ويتامين c فقير هستند. در كمبود آهن ، شبكه اي از رگبرگهاي سبز در متن سبز

روشن برگ در شاخه هاي انتهايي بوجود مي آيد كه با پيشرفت كمبود برگها كاملا" زرد مي شوند . در كمبود منگنز ، رگبرگهاي اصلي و فرعي بصورت نواري پهن به رنگ سبز در متن سبز روشن و يا زرد در مي آيند و كمبود روي موجب كم شدن فاصله ميان گره ها و ريزبرگي و جاروئي شدن انتهاي سرشاخه ها مي شود . كمبود بر باعث سفت شدن و سنگي شدن ميوه و بروز لكه هاي قهوه اي تيره در داخل ميوه مي شود . علائم كمبود مس عبارتند از وجود برگهاي درشت و غير طبيعي با رنگ سبز تيره برروي شاخه هاي نرم و طويل و زاويه دار ، برآمدگي ميوه و زائده دار شدن ميوه و بروز لكه هاي صمغي شكل در پوست ميوه .


تاثير عناصر مختلف بر مركبات تو علايم كمبود آنها :
ازت (N) : باعث تسريع ظهور گلها و شكوفه دادن درختان در برابر شده و نقش مهمي در باز شدن جوانه هاي برگي و بارور شدن تخمدان دارد ، در صورت كمبود برگها سبز روشن شده و پس از مدتي شروع به ريختن كرده و شاخه ها كوتاه مي شوند . ميوه ها كوچك و رنگ پريده باقي مي مانند .

فسفر (p) : ضخامت پوسته را كاهش مي دهد ، باعث شيرينتر شدن ميوه و افزايش بازار پسندي آن مي گردد . اگر گياه با كمبود فسفر مواجه شود ، برگهاي پير سبز تيره شده و سرشاخه ها خشك مي گردد ، تعداد شكوفه ها و ميوه ها نيز كاهش مي يابد و پوست ميوه ها ضخيم مي شود
.
پتاسيم (K) : عمدتاً بر رنگ يموه اثر داشته و باعث نارنجي شدن آن مي گردد . مقدار ويتامين C را افزايش داده و ريزيش ميوه ها را از درخت كاهش مي دهد و اگرگياه كمبود پتاسيم داشته باشد ، نقاط صمغي روي برگ ظاهر مي شود كه به تدريج بزرگ شده و سياه يا قهوه اي مي گردد . و ميوه ها خشن ، بدرنگ و كم آب مي شود.

منگنز (Mn) :در واكنشهاي آنزيمي گياه نقش داشته و به فتوسنتز نيز كمك مي كند . در صورت كمبود كمبود منگنز حاشيه برگهاي جوان سبز روشن شده و اطراف رگبرگها سبز تيره باقي مي ماند . با شديدتر شدن علايم كمبود نواحي سبز كم رنگ روي برگ گسترش يافته و لكه هاي سفيد رنگي روي آنها پديد مي آيد .

بر (B) :به عنوان تنظيم كننده عمل مي كند ، اثرات ناشي از كمبود كلسيم را به تاخير مي اندازد ولي نمي تواند جايگزين آن شود . اگر گياه با كمبود بر مواجه شود لكه هاي آبگز روي برگهاي جوان ظاهر مي شود كه بعداً قهوا اي يا خشك مي شود . رگبرگها ضخيم و شكافدار ،‌ميوه ها كوچك و چروكيده شده و ماده صمغ مانندي داخل آن جمع مي شود.

روي (zn) : بر رشد شاخه هاي جوان تاثير داشته و جوانه هاي برگ و گل را افزايش مي دهد . در صورت كمبود روي جوانه هاي برگي باد كرده ولي باز نمي شوند ، برگها باريك ، نازك و روشن تا سفيد هستند . اين مجموعه به شاخه ها حالت مشعلي و لختي خاصي مي دهد كه اصطلاحاً به آن كچلي درخت گفته مي شود پوست ميوه ها كلفت ، سفيد ، ضخيم و ميوه غير قابل فروش مي شود .