مقاله در مورد ‌‌ جزوه بهداشت و ایمنی کار

بخشی از مقاله

1. بعد جسمانی 2. بعد روانی 3. بعد اجتماعی
این سه بعد در یکدیگر تاثیر می گذارد. گاه یک بعد تسلط و نفوذ بیشتری در ابعاد دیگر دارد و گاه نیز امکان دارد دو بعد یا هر سه بعد نسبت به یکدیگر تاثیر متقابل داشته باشند.
ارتباط ابعاد جسمی،روانی،اجتماعی

بعد اجتماعی - بعد روانی – بعد جسمانی
بهداشت : علم و هنر دستیابی به سلامت را بهداشت می گویند.
برای تامین سلامتی در یک جامعه باید بهداشت را هم بصورت فردی و هم بصورت عمومی رعایت نمود و هر گامی که در این راستا برداشته شود،گامی در مسیر عبادت و جلب رضای خدا و عدم نیاز به بیگانگان و در نهایت باعث توسعه اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی خواهد گردید.
تعریف بیماری: بیماری حالتی است ناخوشایند دارای نشانه ها و خصوصیات مشخص که ممکن است همه یا قسمتی از بدن را فرا گیرد.
طیف تندرستی و بیماری:
مردم را همیشه نمی توان به دو دسته کلی بیمار و سالم تقسیم کرد افراد جامعه را می توان بر حسب حالت تندرستی یا شدت بیماری در گروهای زیر قرار داد.
- افرادی که از تندرستی کامل برخور دارند.
- افرادی که دارای بیماری غیر آشکار هستند.
- افرادی که دارای بیماری خفیف هستند.
- افرادی که بیماری با علائم و شدت متوسط در آنها وجود دارد.
- افرادی که دارای بیماری شدید هستند.
- افرادی که مبتلا به بیماری کشنده هستند.
- افرادی که به عللی نظیر ضعف و پیری،ناتوانی و بیماری،فوت می کنند.

نمودار طیف تندرستی و بیماری
تندرستی بیماری غیر بیمار بیمار بیماری بیماری مرگ
کامل آشکار ضعیف متوسط شدید کشنده

دلائل الویت بهداشت بر درمان :
عوارض ناشی از بیماری، از دست رفتن وقت نیروی کار، هزینه مصرف دارو و درمان،آثار نا مناسب دارو بر روی انسان و بعضی از مسائل دیگر که اولویت بهداشت بر درمان را آشکار می نماید.

تعریف بهداشت فردی: پیروی افراد از یک سلسله دستورات و عادتهای خوب و دوری جستن از رفتارهای غلط مجموعاً باعث جلوگیری از بروز و اشاعه بیماریها می گردد که به آن رعایت بهداشت فردی گویند.

اصول و نکات بهداشت فردی:اندامهای مختلف بدن،استراحت طبیعی،نظافت ، خواب مناسب، رژیم غذایی مناسب،ورزش،پوشاک و استحمام و رعایت عادات مناسب و مورد پسند.
حفظ سلامت و بهداشت چشم :
1. نظافت چشم رعایت شود و از دست زدن دستهای آلوده و یا دستمال آلوده به چشمها خود داری کرد.
2. از خستگی چشم پرهیز کرد خستگی چشم می تواند به دلائل مختلف اتفاق بیفتد مانند مطالعه زیاد و کمی روشنایی و تماشای زیاد تلوزیون.
3. از خطراتی که باعث آسیب می گردد دوری شود مانند ضربه.
4. از تماس چشم با گرد و غبار،بخارات ،گاز ها خودداری شود.
5. از تشعشعات مادون قرمز،ماورای بنفش چشمها را محافظت نمود.
6. از تشعشعات مادون قرمز،ماورای بنفش چشمها را محافظت نمود.

حفظ سلامت و بهداشت گوش:
1.نظافت گوش را رعایت کرد.
2. از ورود اجسام نوک تیز و آلوده به گوش جلوگیری کرد.
3. از تماس با صدای زیاد خود داری کرد.
4. به محض بروز هر گونه بیماری و اشکال و اختلال د رشنوایی و تعادل بدن به پزشک مرجعه نمود.
بهداشت دهان و دندان:
1. از نظافت عمومی دهان و دندان ها را با شستشو رعایت نمود.

2. از پوسیدگی دندانها جلوگیری نمود(از قبیل مسواک زدن و ...)
3. از بروز هر گونه زخم در داخل دهان، زبان و لثه ها جلوگیری نمود.
4. غذای مناسب بخصوص در دوران کودکی مصرف نمود.
شیوه های صحیح مسواک زدن و پاک کردن دندان ها :
1. برای پاک کردن فاصله داندانها باید از نخ داندان استفاده کرد.

2. خمیر داندان به مقدار کافی مورد مسواک قرار دهیم.
3. مسواک را در فک بالا از بالا به پایین و در فک پایین از پایین به بالا می کشیم و این عمل را چندین بار انجام می دهیم.
4. بهتر است عمل مسواک کردن دندانها کمتر از 5 دقیقه طول نکشد.
5. سطوح جونده دندانها را نیز کاملا مسواک بزنیم.

بهداشت قلب و عروق (دستگاه گردش خون):
گردش خون در بدن شامل دو مدار کوچک و بزرگ است:
الف). مدار کوچک : خون را از قلب به ریه ها می برد و از ریه ها به قلب باز می گرداند.
ب). مدار بزرگ: خون قسمتهای فوقانی بدن و اعضا تحتانی و کلیه اندامها را تامین می کند.
عواملی که در ایجاد بیماریهای قلب و عروق نقش دارند:
1. بدی تغذیه شامل پر خوری،کافی نبودن مواد غذایی ، کمبود ویتامینها و مواد معدنی.
2. ابتلای به بیماریهای عفونی از قبیل گلو درد چرکی.
3. مصرف دخانیات:به منظور سالم نگه داشتن قلب و سلامتی جسمی و روانی انسان از استعمال دخانیات باید جدا خودداری نمود.
4. نپرداختن به ورزش.
5. ابتلا به بیماریهای قند و چربی خون ، بیماری فشار خون ، ناراحتیهای عصبی و روانی .
بهداشت دستگاه تنفس انسان:
نظافت بینی را رعایت نمود.

از قرار گرفتن در محیطهای آلوده به گرد و غبار و گازهای سمی خودداری کرد.
از تماس با بیماران سرما خورده و واگیردار ریوی اجتناب کرد.
از کشیدن سیگار جدا خود داری کرد.
به محض مشاهده تغییر در ترشحات طبیعی بینی و خلط فورا به پزشک مراجعه نمود.
بهداشت پوست :
پست به منزله پوشش محافظتی است که سراسر سطح بدن را می پوشاند و با وظایفی که بعهده دارد از ورود عوامل بیماریزا به داخل بدن جلوگیری کرده و با عمل عرق کردن باعث کنترل و ثابت نگهداشتن دمای بدن می گردد.همچنین مقداری از مواد زاید بدن از طریق پوست دفع می گردد و با جذب اشعه ماورای بنفش نور خورشید در ساختن ویتامین D نقش دارد لذا پوست باید همیشه پاک و پاکیزه باشد.
پوشاک مناسب و نقش آن در حفظ سلامتی بدن:
1. همیشه از لباسهای تمیز استفاده کنیم.
2. لباسهای زیر را در هفته چندین بار تعویض نماییم.
3. از پوشیدن لباسهای مرطوب خودداری کرد.
4. از پئشیدن لباسهای تنگ و یا خیلی گشاد خودداری کرد.
5. جورابها را باید روزانه تعویض و شستشو کرد.
6. لباس مناسب هر فصل را بمیزان مورد لزوم پوشید.
خواب :
انواع فعالیت های انسان و حیوانات مختلف در طول شبانه روز بطور تناوبی تغییر می کند که به آن (ریتم بیولوژیک ) یا (سرکادین) می گویند. مهمترین وظیفه ای که در اثر این ریتم تغییر می کند خواب می باشد بطور متوسط هر فرد بالغ به 8 ساعت خواب نیاز دارد مدت و عمق خواب به عوامل مختلی از جمله سن ، شغل و محیط خواب بستگی دارد.
استراحت و تفریح :
انسان پس از فعالیتهای روزانه جهت باز سازی جسمی،کسب آمادگی،داشتن آرامش

روانی احتیاج به استراحت دارد و انسانی که استراحت نداشته باشد دچار فرسودگی گشته و احساس رخوت و سنگینی دارد و آمادگی لازم جهت تلاش ذهنی و فیزیکی ندارد لذا در یک شبانه روز انسان به حداقل 8 ساعت استراحت و تفریح نیز دارد.
ورزش :
ورزش مقوله ایست که انجام آن را برای سلامتی خویش و همسالان ضروری می دانیم پرداختن به ورزشهای مناسب و مستمر موجب می شود تا از بروز بیماریها و مخصوصا بیماریهای قلبی جلوگیری شده و عامل باز یافتن و حفظ سلامتی و شادابی و نشاط فرد و جامعه شود زیرا:
1. با ورزش توکل به خدا و تسلیم در برای او و توسل به ائمه اطهار(ص) به اوج رسیده و بهمین دلیل ورزشکاران کشورمان حضرت علی(ع) را مقتدای خویش می دانند.
2. ورزش موجب اعتماد به نفس و مقاومت و تعادل روحی شده و نگرانی را از بین می برد.
3. چربیهای خون را به مصرف رسانده و مقدار آنها را به حد مطلوب و تعادل می رساند.
4. میزان فشار خون ،قند خون، اسید اوریک را در حد تعادل نگهداری می کند.
5. روحیه تعاون و همکاری و هماهنگی در کار گروهی تقویت می شود.
بهداشت عمومی:
جامعه سالم را انسانهای سالم می سازند و سلامت هر جامعه در گرو رعایت موارد و نکات بهداشتی است. قرار گرفتن انسان د رمحیطهای آلوده تنفس هوای ناپاک ،آشامیدن آب آلوده ،تماس با خاک آلوده و ... همگی زمینه را برای سرایت انواع بیماریها از محیط به انسان فراهم می نمایند.
بهداشت محیط و مفهوم آن:
تعریف محیط زیست : محیط زیست مجموعه ای متشکل از آب،خاک،هوا ، موجودات زنده و انرژی می باشد.

محیط زیست مجموعه ای از عوامل، شرایط و تاثیرات متقابلی است که زندگی موجودات زنده به ویژه انسان را تحت تاثیر قرار میدهد.
تعریف بهداشت محیط :

بهداشت محیط کنترل عواملی است که به صورتهای مختلف بر حفظ محیط زیست و بر سلامت انسان و افراد جامعه تاثیر میگذارد.
اهمیت حفظ بهداشت محیط زیست
مهمترین تاثیرآلودگی محیط بر زنگی انسان بروز انواع بیماریهاست که اثرات آن در کوتاه مدت و یا در دراز مدت می تواند ظاهر گردد منشا این بیماریها انواع مختلف آلایندهای محیط زیست هستند که از طریق آب ، هوا یا ماد غذایی آلوده وارد بدن انسان می شود.
در علم بهداشت محیط آلایندها در سه گروه زیر تقسیم می شوند:
1-آلاینده های میکروبی
2. آلاینده های شیمیایی
3. آلاینده های فیزیکی
آلاینده های میکروبی:عوامل این گروه را گونه های متعدد و مختلف میکروارگانیسمها تشکیل میدهند همه میکروارگانیسمها در بدن انسان موجب بیماری نمی شوند و حتی حضور برخی از آنها برای انجام فعالیتهای زیستی ضروری است.
میکروارگانیسمهایی که سبب ایجاد بیماری در بدن انسان می شود اصطلاحا (میکروارگانیسمهای بیماریزا)می نامند.
آلاینده های شیمیایی:عواملی هستند که بهداشت و سلامت انسان ها را دچار مخاطره می سازند بالا بودن غلظت عناصر و ترکیبات شیمیایی در آب منجر به ورود و تجمع این عناصر و ترکیبات در سلولها گشته و زمینه بروز بیماریهای گوناگون را فراهم می سازد مانند عوامل آنیونها(نیترات)کاتیونها (سرب)و ترکیبات آلی مختلف مانند بنزن اشاره نمود.
آلاینده های فیزیکی :عواملی مانند حرارت،نور،سرو صدا ماهیت فیزیکی دارند و به ویژه در محیطهای صنعتی می توانند اختلالاتی را برای افرادی که در این گونه محیط ها قرار میگیرند ایجاد نمایند.
زباله و خطرات بهداشتی آن

تعریف زباله: بخشی از ضایعات حاصل از فعالیتهای روزمره انسان به شکل جامد به محیط زیست برگشت داده می شوند که اصطلاحا به آن مواد زائد جامد و یا زباله(solidwastes)گویند زباله ها را عموما در سه گروه:
 زباله های شهری
 زباله های صنعتی
 زباله های بیمارستانی
تقسیم بندی می کنند.
مسئله توجه شود مشروط بر اینکه امکان دریافت و استفاده مجدد از آنها توسط شهرداریها فراهم شده باشد .
روشهای دفع زباله : عبارتست از دفن بهداشتی ، کودسازی از زباله و سوزاندن زباله .
1- دفن بهداشتی : دفن زباله در خاک قدیمی ترین روش دفع است در دفن بهداشتی زباله به نحوی در دل خاک مدفون می شود که لایه بندی و پوشش مناسب داشته باشد و این امر هیچگونه زیانی به محیط زیست وارد ننماید یکی از مهمترین نکات در این روش انتخاب محل مناسب برای دفن زباله ها است معمولا فاصله محل دفن زباله تا شهر 20-10 کیلومتر برآورد می شود . همچنین وجود جاده های ارتباطی جهت دسترسی به محل دفن اهمیت دارد .
2- کود سازی از زباله : پس مانده های غذایی موجود در زباله ها چنانچه به طریق صحیح ، بهداشتی و اقتصادی باز یافت شوند ، می توانند به عنوان یک کود مناسب برای تغذیه گیاهان مصرف شوند که اصطلاحا آن را کود کمپوست می نامند .
تولید کود کمپوست : فرایند تجزیه بیولوژیکی است که طی آن مواد آلی موجود در زباله در شرایط ویژه ای توسط باکتریها ، تک یاخته ها و سایر میکروارگانیسمهای موجود در زباله تجزیه شده و به مواد پایداری تبدیل می گردند که ترکیب آنها برای تقویت خاک بسیار مناسب است زباله های شهری پس از حمل به کارخانجات تولید کود کمپوست جداسازی شده و تنها بخش فساد پذیر و قابل تجزیه آنها مورد استفاده قرار می گیرد .

3- سوزاندن زباله : عملیات سوزاندن زباله در کوره های زباله سوز انجام می شود . در مورد زباله های بیمارستانی توصیه می گردد مشروط بر اینکه مازاد بخارهای حاصل از احتراق زباله نیز به روشهای مهندسی کنترل شود .
فاضلابها و اثرات آنها در آلوده سازی محیط
ضایعات مایع حاصل از فعالیتهای انسانی را فاضلاب می نامند . فاضلابها بر اساس کیفیت به سه دسته تقسیم بندی می شود .
فاضلابهای خانگی و شهری
فاضلابهای صنعتی
فاضلابهای کشاورزی
فاضلابها در زمره آلوده ساز ترین عوامل محیط زیست محسوب میگردند زیرا حاوی آلاینده های مختلف بویژه از نوع میکروبی وشیمیایی هستند شدت آلودگی میکروبی بیشتر در فاضلابهای خانگی وشهری مشاهده می شود اما آلودگی فاضلابهای صنعتی بیشتر از نوع شیمیایی است بویژه انواع فلزات سمی و موادآلی در ترکیب بسیاری از فاضلابهای صنایع مختلف فلزی ، شیمیایی ، نفتی و سلولزی مشاهده می شوند پسابهای کشاورزی عمدتا حاوی بقایای کود و سموم دفع آفات نباتی می باشندکه در کشاورزی مصرف می شوند و باتوجه به بالا بودن غلظت نیترات وفسفات و نیز سموم موجب آلودگی خاک ومنابع آب زیر زمینی میگردند .
جمع آوری وتصفیه فاضلابها
در مناطق شهری فاضلاب منازل و مکانهای تجاری باید به روش صحیح جمع آوری و به خارج از شهر انتقال داده شود تا در آنجا مورد تصفیه قرار گیرد در کشور ما ایران روش مرسوم برای دفع فاضلاب های خانگی به محیط استفاده از چاه های جذبی است . در روشهای صحیح و متداول در دنیا شبکه جمع آوری فاضلاب در مناطق شهری احداث می گردد که فاضلاب منازل ، مغازه ها ، کارگاههای درون شهر ی و همچنین آبهای سطحی ناشی از بارندگیها و ریزشهای جوی را جمع آوری نموده ، از طریق لوله و کانال به منطقه مناسبی در خارج از شهر منتقل می ساز

د. فاضلابها جمع آوری شده ، سپس به تصفیه خانه هدایت می گردند . امروزه همچنین مسئله استفاده مجدد از فاضلابهای تصفیه شده بویژه در امر کشاورزی و آبیاری مزارع و فضای سبز اهمیت زیادی یافته است در شکل زیر مراحل اصلی در یک تصفیه خانه فاضلاب نشان داده شده است .
آب سالم و ویژگیهای بهداشتی آن
مهمترین نقش در تامین سلامت انسان را آب آشامیدنی به عهده دارد به طور متوسط بیش از 70% وزن بدن افراد را آب تشکیل می دهد بنابراین نیاز به آب از جمله نیازهای اساسی است .

منابع طبیعی تامین آب شیرین ، رودخانه ها و آب های زیرزمینی هستند که متاسفانه به دلیل رشد جمعیت و آلودگیهای ناشی از تخلیه فاضلاب به طور مستقیم برای انسان قابل استفاده نیست شاید تا یکی دو دهه گذشته بشر می توانست از آبهای طبیعی به صورت مستقیم استفاده نماید لکن بروز بیماریهای گوناگون توسط آب آلوده آگاهی بیشتری به انسان داده است که مراقب کافی از نظر سلامت وبهداشت آب مصرفی به عمل آورد .
عملیات تصفیه آب در یک واحد صنعتی به نام تصفیه خانه آب انجام می گیرد پیچیدگی این واحد صنعتی تابع میزان ونوع آلودگی آب خام ورودی است.
معمولی ترین روش گند زدایی آبهای آشامیدنی استفاده از مواد گندزدایی مناسب و بویژه کلر ومشتقات آن است که ازنظر قدرت گند زدایی وقیمت در شرایط مطلوبی قرار دارد .
در کشور ما حدود 70 تصفیه خانه آب در شهرهای مختلف در دست بهره برداری هستند وآب آشامیدنی مردم را تامین می نمایند .
در صنایع آب به صورت مختلف مصرف می شود
آب مصرفی تولید ( مانند کارخانجات مواد غذایی ، دارویی و شیمیایی )
آب مورد نیاز برای تولید بخار سیستمهای حرارتی
آب مورد نیاز برای شستشو
آب آشامیدنی کارکنان کارخانه
در برخی کارخانجات واحد مشخصی برای تولید وتصفیه آب صنعتی احداث می گردد و فرایند های خاصی طراحی و اجرا می شوند تا آب را به کیفیت مورد نیاز برای مصرف خاص برسانند .
فصل سوم
بهداشت حرفه ای
مقدمه :

درجامعه امروزی کار نه تنها امنیت اقتصادی فرد و خانواده وی را فراهم می کند بلکه موجب مقام ، شهرت و اعتبار در جامعه نیز شده همچنین موجب احترام ،موقعیت اجتماعی و احساس مفید بودن می شود . عمر کاری دو سوم عمر زندگی معمولی را تشکیل داده و بدین جهت سلامت جسمانی و روانی را تواما تحت تاثیر قرار می دهد .
کلیات بهداشت حرفه ای و تاریخچه آن

بهداشت حرفه ای از دوران بسیار قدیم شناخته شده است تاریخ دقیق شروع شناسایی بشر بر عوامل زیان آور محیط کار به دقت معلوم نیست ولی آنچه از شواهد پیداست این است که بشر از ابتدای شناسایی بیماریها به تدریج به بعضی از عوارض و بیماریهای ناشی از کار در حرفه های زیان آور و عوامل ایجاد کننده آن بیماریها توجه نموده است .
در گذشته بهداشت حرفه ای را تنها شامل حفظ سلامتی افراد در کارخانجات صنعتی و معادن میدانستند و بیشتر به جنبه های پزشکی آن توجه داشته اند در حالی که ا

مروزه نه تنها بهداشت حرفه ای کارکنان کلیه موسسات صنعتی ، معدنی ، بازرگانی ، جنگلبانی ، کشاورزی و پیشه وری را در بر می گیرد بلکه علاوه بر جنبه های پزشکی شامل جنبه های وسیع بهداشت محیط کار و کنترل عوامل زیان آور و بیماری زا در محیط کار نیز می گردد .
تعریف بهداشت حرفه ای
بهداشت کار یا بهداشت حرفه ای علمی از بهداشت است که با مسائل پزشکی ( بهداشتی و درمانی ) افرادی که به کار گمارده می شوند سرو کار دارند .
اهداف بهداشت حرفه ای
اهداف بهداشت حرفه ای را کمیته مشترک کارشناسان بهداشت جهانی وسازمان بین المللی کار چنین بیان کرده است .
ارتقا وتامین عالیترین درجه ممکن وضع جسمی روانی واجتماعی کارکنان همه مشاغل
جلوگیری از بیماری ها وحوادث شغلی
انتخاب کارگر یا کارمند برای محیط وشغلی که از لحاظ جسمی و روانی قدرت انجام آن را دارد .
رابطه سلامتی با افزایش بهره وری در کار
حوادث شغلی به هر صورت ودرجه ای که باشند برای شاغلین ، کارفرما وجامعه زیان های اقتصادی در بر دارد این زیانها به طور مستقیم وغیر مستقیم می باشند در زیانهای مستقیم می توان از خسارات ناشی از وقفه کار به علت حادثه ، هزینه های درمانی و بالاخره خسارات پرداختی در مورد از کار افتادگی موقت دائم ویا فوت کارگر بحث نمود

.
در زیانهای غیر مستقیم که همیشه بیشتر از زیانهای مستقیم است بایستی ضرر وزیانهای ناشی از وقفه کار بحث و گفتگو در مورد علت وقوع حادثه به هم ریختن نظام کار وغیره مورد توجه قرار گیرد .
بنابراین :
با ایجاد محیط کار سالم ، سلامتی کارکنان را حفظ کرده وبه افزایش بهره وری در کار کمک نمایید .
عوامل زیان آور محیط کار عبارتند از :
1- فیزیکی 2- شیمیایی 3- بیولوژی 4- مکانیکی 5- روانی

عوامل زیان آور شیمیایی سبب آلودگی هوای محیط کار شده و خود به دو گروه آلودگی هوای محیط کار وشناسایی واندازه گیری مواد شیمیایی مضر وارده به بدن که علم سم شناسی را به وجود آورده است تقسیم می شود .
عوامل زیان آور فیزیکی یا آلودگی های فیزیکی در محیط کار
آلودگی های فیزیکی درمحیطهای نامناسب ومختلف کار عبارتند از
صدا
گرما ، سرما ، رطوبت
روشنایی نامناسب
پرتوها
آلودگی صدا
آلودگی صدا تعاریف متعددی دارد . صدای نابهنجار را معمولا صدای نامطلوب ، ناخوشایند و بالاخره صدای ناخواسته در مکانی نابجا وزمانی نادرست تعریف می کند ولی تعریف آلودگی صدا در صنایع وحرف مختلف را می توان محصول ناخواسته تبدیل انرژی های مختلف در طول یک فرایند کاری دانست .
آلودگی صدا جزء عوامل زیان آور فیزیکی در محیطهای مختلف کاری است زیرا منشا آن انرژی است .
درحقیقت صدا انتشار انرژی صوتی در محیطهای مادی اعم از گاز ، جامدات ، مایعات است .
در صورتی که محیط انتشار صدا هوا باشد آن را صدای هوا برد و هنگامی که محیط انتشار صدا جامدات باشد مثل فولاد ، چوب ، شیشه وغیره آن را صدای پیکری

می نامند . امواج صوتی با کمیتهای بسامد ( تواتر ) طول موج وسرعت انتشار مشخص می شوند بسامد : تعداد دفعاتی که تراکم وانبساط هوا در واحد زمان روی دهد بسامد ( تواتر ) تعریف می شود واحد بسامد هرتز است برای مثال اگر تراکم وانبساط هوا 1000 بار در ثانیه روی دهد بسامد صدا 1000 هرتز است گستره تقریبی بسامد برای شنوایی یک جوان سالم بین 20 تا 20000 هرتز است و آن را ردیف شنوایی می نامند با افزایش سن و به علت پدیده طبیعی سنگینی گوش قدرت شنوایی کاهش می یابد .

آلودگی صدا به مقیاس دسی بل ( db ) بیان می شود . آستانه شنوایی انسان را معادل
( صفر ) دسی بل ( db ) قرار داده اندو مقدار صدایی که انسان از شنیدن آن در گوش خود احساس درد می کند 120 دسی بل ( db ) می باشد . مقدار مجاز صدا 85
دسی بل بازای 8 ساعت کار در محیط پر صدا است . در صورتی که زمان کار کردن در محیط پرصدا نصف شود یعنی 4 ساعت مقدار مجاز صدا 88 ذسی بل خواهد بود .
مثال : صدای منتشره از منابع مختلف عبارتند از : از زمین بلند شدن جت 140
( db ) آژیر در فاصله 3 متری 120 ( db ) به هم خورن برگها ( 30 db ) .
اصول و شیوه های پیشگیری از آلودگی صدا
کاهش آلودگی صدا شامل چند بخش می شود :
1- کاهش تولید صدا در منبع یا انتخاب مناسب ونصب صحیح وسائل .
2- کاهش انتقال صدا از نقطه ای به نقطه دیگر با ، انتخاب مناسب مواد ساختمانی وروشهای صحیح ساخت آنها .
3- کاهش صدا در محل دریافت توسط با استفاده از وسایل حفاظت فردی مانند گوشی های حفاظتی .
برای جذب صدا از مواد خاصی استفاده می شود به نام جاذب صدا – جنبش این مواد به نوعی است که انرژی صوتی را جذب کرده وآن را به انرژی حرارتی تبدیل می کند .
برای جلوگیری از انتقال آلودگی صدا به محیطهای مجاور از موادی استفاده می شود به نام موانع صوتی یا عایق های صوتی این مواد میتواند دارای جرم زیاد باشند تا از عبور صدا جلوگیری کنند .
یکی دیگر از روش های کاهش آلودگی صدا استفاده از گوشیهای حفاظتی است گوشیهای حفاظتی مانند مانعی در برابر صدا عمل می کند وفردی که در محیط پر صدا کار می کند در مقابل اثرات سوء ناشی از صدا حفظ می شود .
گرما ، سرما و رطوبت

درشرایط طبیعی دمای بدن انسان درحد 37 درجه سلسیوس ( 6/98 درجه فارنهایت ) ثابت نگه داشته می شود عواملی وجود دارند که می تواند باعث کاهش یا افزایش دمای بدن شده از این طریق ثبات حرارتی بدن را برهم زنند . از جمله این عوامل می توان فعالیت ، بیماری و دمای محیط را نام برد برای مثال افرادی که در محیطهای گرم نظیر نانواییها کار می کنند یا افرادی که در شیرینی پزیها در جلوی فر کار میکنند چون در این گونه کارگاهها دمای محیط کار بیشتر از دمای بدن آنهاست گرمای محیط را دریافت می کنند .
درصورتی که انسان قادر نباشد دمای بدنش را درحد مطلوب تنظیم نماید ممکن اس

ت بیماریهایی نظیر کم آبی بدن ، گرفتگی حرارتی ، ضعف گرمایی وغش گرمایی در شرایط حاد حتی مرگ رخ دهد .
گرما از سه راه از بدن انسان دفع می شود : راههای دفع گرما از بدن عبارتند از :
پوست
ریه ها
دفع مواد از بدن ( نظیر ادرار ، عرق )
که پوست بیشترین نقش را در دفع گرما بر عهده دارد .
راههای تبادل حرارتی میان انسان ومحیط
الف ) تابش :
زمانی که دمای بدن بیش از دمای اشیای اطراف مثل دیوار واساسیه باشد گرما از راه تابش از بدن دفع می شود و هنگامی که اشیای خارجی گرمتر از بدن باشند گرما از راه تابش دریافت می شود مثل نانوایی ها
ب ) جابجایی :
زمانی که دمای بدن بیش از دمای هوای اطراف باشد گرما از راه جابجایی از پوست به خارج انتقال می یابد و در نتیجه هوای اطراف گرم می شود وهنگامی که دمای هوا از دمای بدن بیشتر است گرما از طریق جابجایی به بدن می رسد .
ج ) تبخیر :
یکی از راه های دفع گرما از بدن تبخیر عرق است برای آنکه تبخیر انجام شود باید عرق از سطح بدن به بخار آب تبدیل شود برای اینکه این تبدیل صورت گیرد نیاز به انرژی است انرژی لازم برای تبدیل عرق به بخارآب به شکل انرژی گرمایی از بدن جذب می شود . برای تبخیر هر لیتر عرق تقریبا 580 کیلو کالری انرژی گرمایی از بدن گرفته می شود و به خارج انتقال می یابد .
د ) هدایت :

هنگامی که پوست در تماس مستقیم با اشیایی که دمای کمتری دارند قرار گیرد گرما از دست می دهد چون همیشه گرما از جسم گرمتر به جسم سردتر هدایت می گردد . اگر جسم خارجی گرمتر از بدن انسان باشد گرما از راه هدایت بدن انسان می رسد .
تعریق :
زمانی که دمای محیط بیش از دمای پوست است بدن از راههای جابجایی تابش و جابجایی گرما را دریافت می کند در نتیجه در این شرایط تنها راه از دست دادن گرما تبخیر عرق است . تعریق یک مکانیسم موثر در خنک شدن بدن است در پوست حدود 5/2 میلیون غده عرق وجود دارد برای آنکه تعریق مکانیسم موثری در خنک شدن بدن باشد باید عرق در سطح پوست تبخیر شود . میزان تبخیر به اختلاف میان فشار بخار آب در سطح پوست وهوا بستگی دارد .
هوای گرم – مرطوب
افرادی که در محیط کار خود با گرما ورطوبت نسبی بالایی مواجه هستند می توانند در مدت کوتاهی تا 4 لیتر در ساعت عرق کنند . در محیطهای گرما فشار زیادی بر سیستم قلبی عروقی و مکانیسم تبخیر عرق وارد می شود .
در محیطهای گرم و مرطوب ، ضربان قلب از حالت طبیعی تندتر می زند زیرا مقدار جریان خون در پوست افزایش یافته واز اکسیژن اشباع می شود .
بنابراین می توان نتیجه گرفت که :
دما ورطوبت بالا بر دستگاه گردش خون ومکانیسم تعریق فشار زیادی وارد کرده می تواند در بازده کار افراد تاثیر زیان آوری بر جای گذارد .
هوای گرم – خشک
در محیط گرم وخشک چون فشار بخار آب در هوا کم است قبل از آن که هوا از بخار آب اشباع شود مقدار قابل توجهی از رطوبت پوست را جذب می کند . مکانیسم تاثیر گرمای خشک بر بدن مشابه آن چیزی است که درورد هوای گرم مرطوب گفته شد .
اثرات حاصل از کار در محیطهای گرم
افرادی که درمحیط های با گرمای شدید کار می کنند می توانند در ساعت 2 لیتر یا بیشتر از مایعات بدن را به مدت 5 ساعت بیشتر از دست بدهند کاهش مایعات بدن به ویژه از خون جدیترین شکل تعریق می باشد و میتواند به کم آبی بدن منجر شود .

از دست رفتن مایعات بدن به علت تعریق زیاد نه تنها باعث کم آبی بدن می گردد بلکه سبب می شود که تعادل املاح دربدن نیز بهم بخورد و در صورتی که املاح از دست رفته جبران نشوند ممکن است خستگی ، تهوع و گرفتگی حرارتی رخ دهد .
علاوه بر کم آبی و گرفتگی حرارتی ، کار در محیطهای گرم ممکن است باعث ضعف گرمایی و غش گرمایی شود .
ضعف گرمایی : در این حالت سیستم قلبی و عروق دچار ضعف می شود پایین بودن فشار خون ونبض ضعیف و سریع ، نشانه ضعف در عملکرد سیستم قلبی و عروقی است . نشانه های فوق ممکن است منجر به گیجی یا سنکوب ( غش ) شود .

غش گرمایی: غش گرمایی به علت آسیب در مغز به وجود می آید وبدین دلیل شدیدترین شکل آسیب حاصل از مواجهه با گرما و کار در محیطهای گرم است . این مشکل عمدتا در محیطهای گرم که رطوبت بالایی دارند پیش می آید زیرا در محیطهای گرم و مرطوب میزان اتلاف گرما از راه تابش و تبخیر محدود شده تنظیم دمای بدن صورت نمی گیرد . نشانه های غش گرمایی عبارتند از :
توقف تعریق و افزایش سریع دمای بدن ، ضربان نبض و فشار خون معمولا بیشتر از حد طبیعی می شود .
روشهای پیشگیری از عوارض ناشی از گرما
به منظور پیشگیری از عوارض ناشی گرما توصیه هایی ارائه شده است که ذیلا به طور خلاصه بحث شده است .
1- تامین آب و نمک کافی : توصیه می شود که کمبود آب و املاح جبران گردد که میزان آب ونمک لازم به نوع کار وفعالیت ودر نتیجه میزان تعریق آنها بستگی دارد . افرادی که دارای ناراحتی کلیوی هستند نباید برای کار در محیطهای گرم انتخاب شوند در صورت اشتغال این گونه افراد در محیط گرم باید از آنها مراقبتهای ویژه به عمل آید .
2- تهویه : تهویه عمومی کارگاهها در کاهش دمای هوا تاثیر فراوانی می گذارد که در این مورد اغلب از تهویه موضعی استفاده می شود .

3- لباس کار ونقش آن در تبادلات حرارتی : لباس حد فاصل بین پوست بدن ومحیط اطراف است بنابراین مقاومت آن در مقابل انتقال حرارت سبب گردیده است که لباس عامل مهمی در تبادلات حرارتی میان انسان ومحیط محسوب می گردد .
4- عایق بندی : عایق نمودن منابع گرما یکی از راههای مهم کنترل گرماست از جمله می توان به عایق بندی لوله های بخار با موادی نظیر پشم شیشه اشاره کرد که باعث کاهش انتقال گرما از طریق جابجایی وتابش به محیط می شود .
5- معاینات قبل از استخدام : چون سیستم قلبی عروقی و پوست در تنظیم دمای بدن اهمیت زیادی دارند لازم است از اشتغال افرادی که دچار بیماری قلبی عروقی ونیز اختلالات پوستی هستند در محیطهای گرم جلوگیری نمود .
6- معاینات دوره ای : لازم است کلیه کارکنان محیطهای گرم با توجه به نوع کارشان در فواصل معین زمانی تحت مراقبتهای پزشکی قرار گیرند .
7- استراحت : افرادی که در محیطهای گرم ار می کنند در طول فعالیت به زمانهای استراحت کافی نیاز دارند .
8- سازش : مواجهه مداوم با گرما باعث می شود در انسان تنظیم تدریجی یا سازش با گرما به وجود آید مثلا افرادی که در جنوب کشور نظیر اهواز و آبادان زندگی می کنند بطور طبیعی با گرما سازش پیدا می کنند سازش سبب افزایش ظرفیت کار و کاهش اختلالات ناشی از گرما می شود پس افرادی که برای کار در محیطهای گرم استخدام می شوند ابتدا مراحل کسب سازش را بگذرانند و سپس به کار اصلی گمارده شوند .
دمای مناسب بستگی به نوع محیط کار وفعالیت افراد دارد . به طور مثال دمای مناسب برای دفاتر کار 20 ، سالن ورزش 18-13 ، کارگاهها با کارسبک 18-16 ، کارگاهها با کار سنگین 16-10 ، انبار 18 ، سالن غذاخوری 20-18 ، سینما و رستوران 20 و آشپ

زخانه 18 درجه سانتیگراد توصیه شده است .
روشنایی
بینایی مهمترین راه ارتباطی انسان و محیط اطراف اوست بنابراین نور شرط لازم برای دیدن است . نور مناسب فرد را قادر می سازد که دقیق تر ، راحت تر و مطمئنتر تشخیص دهد و درمسیر افزایش فرآورده بهره وری صنعتی و همچنین راحتی و آسایش گام بردارد .
منبع اصلی نور روز خورشید است که از آن مقدار فراوانی اشعه حرارتی توام با نور دریافت می شود .
واحد ها و اصطلاحات
شدت منبع نورانی : با واحد شمع اندازه گیری می شود و عبارتست از شدت نور جسم سیاه رنگی که نور را بطور یکنواخت منتشر می کند .
لومن LUMENS : واحد اندازه گیری جریان نور می باشد . یک لومن عبارت است از جریان نور تابیده از یک نقطه نورانی به شدت یک شمع در واحد زاویه فضایی.
روشنایی : برحسب مقدار جریان نوری که بر روی واحد سطح می افتد اندازه گیری می شود یعنی لومن بر متر مربع که همان لوکس ( LUX ) است و واحد روشنایی نام دارد .