بخشی از مقاله
ايمني فني و بهداشت كار
مبحث اول ـ كليات
ماده 85ـ براي صيانت نيروي انساني و منابع مادي كشور رعايت دستورالعملهايي كه از طريق شورايعالي حفاظت فني (جهت تأمين حفاظت فني) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي (جهت جلوگيري از بيماريهاي حرفه‌اي و تأمين بهداشت كار و كارگر و محيط كار) تدوين مي‌شود، براي كليه كارگاهها، كارفرمايان، كارگران و كارآموزان الزامي است.
تبصره‌ـ كارگاههاي خانوادگي نيز مشمول مقررات اين فصل بوده و مكلف به رعايت اصول فني و بهداشت كار مي‌باشند.
ماده 86ـ شورايعالي حفاظت فني مسؤول تهيه موازين و آئين‌نامه‌هاي حفاظت فني مي‌باشد و از اعضا ذيل تشكيل مي‌گردد:
1ـ وزير كار و امور اجتماعي يا معاون او كه رئيس شورا خواهد بود
2ـ معاون وزارت صنايع
3ـ معاون وزارت صنايع سنگين
4ـ معاون وزارت كشاورزي
5ـ معاون وزارت نفت
6ـ معاون وزارت معادن و فلزات
7ـ معاون وزارت جهاد سازندگي
8ـ رئيس سازمان حفاظت محيط‌زيست
9ـ دو نفر از استادان با تجربه دانشگاه در رشته‌هاي فني
10ـ دو نفر از مديران صنايع
11ـ دو نفر از نمايندگان كارگران
12ـ مدير كل بازرسي كار وزارت كار و امور اجتماعي كه دبير شورا خواهد بود.
تبصره 1ـ پيشنهادات شورا به تصويب وزير كار و امور اجتماعي رسيده و شورا در صورت لزوم مي‌تواند براي تهيه طرح آئين‌نامه‌هاي مربوط به حفاظت فني كارگران در محيط كار و انجام ساير وظايف مربوط به شورا، كميته‌هاي تخصصي مركب از كارشناسان تشكيل دهد.
تبصره 2ـ آئين‌نامه داخلي شورا با پيشنهاد شورايعالي حفاظت فني به تصويب وزير كار و امور اجتماعي خواهد رسيد.
تبصره 3ـ انتخاب اساتيد دانشگاه، نمايندگان كارگران و نمايندگان مديران صنايع مطابق دستورالعملي خواهد بود كه توسط شورايعالي حفاظت فني تهيه و به تصويب وزير كار و امور اجتماعي خواهد رسيد.
ماده 87ـ اشخاص حقيقي و حقوقي كه بخواهند كارگاه جديدي احداث نمايند و يا كارگاههاي موجود را توسعه دهند، مكلفند بدواً برنامه كار و نقشه‌هاي ساختماني و طرحهاي مورد نظر را از لحاظ پيش‌بيني در امر حفاظت فني و بهداشت كار، براي اظهارنظر و تأييد به وزارت كار و امور اجتماعي ارسال دارند. وزارت كار و امور اجتماعي موظف است نظرات خود را ظرف مدت يك‌ماه اعلام نمايد. بهره‌برداري از كارگاههاي مزبور منوط به رعايت مقررات حفاظتي و بهداشتي خواهد بود.
ماده 88ـ اشخاص حقيقي يا حقوقي كه به ساخت يا ورود و عرضه ماشين مي‌پردازند مكلف به رعايت موارد ايمني و حفاظتي مناسب مي‌باشند.
ماده 89ـ كارفرمايان مكلفند پيش از بهره‌برداري از ماشينها، دستگاهها، ابزار و لوازمي كه آزمايش آنها مطابق آئين‌نامه‌هاي مصوب شورايعالي حفاظت فني ضروري شناخته شده است آزمايشهاي لازم را توسط آزمايشگاهها و مراكز مورد تأييد شورايعالي حفاظت فني انجام داده و مدارك مربوطه را حفظ و يك نسخه از آنها را براي اطلاع به وزارت كار و امور اجتماعي ارسال نمايند.
ماده 90ـ كليه اشخاص حقيقي يا حقوقي كه بخواهند لوازم حفاظت فني و بهداشتي را وارد يا توليد كنند، بايد مشخصات وسايل را حسب مورد همراه با نمونه‌هاي آن به وزارت كار و امور اجتماعي و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي ارسال دارند و پس از تأييد، به ساخت يا وارد كردن اين وسايل اقدام نمايند.
ماده 91ـ كارفرمايان و مسوولان كليه واحدهاي موضوع ماده 85 اين قانون مكلفند براساس مصوبات شوراي عالي حفاظت فني براي تأمين حفاظت و سلامت و بهداشت كارگران در محيط كار، وسايل و امكانات لازم را تهيه و در اختيار آنان قرار داده و چگونگي كاربرد وسايل فوقالذكر را به آنان بياموزند و در خصوص رعايت مقررات حفاظتي و بهداشتي نظارت نمايند. افراد مذكور نيز ملزم به استفاده و نگهداري از وسايل حفاظتي و بهداشتي فردي و اجراي دستورالعملهاي مربوط كارگاه مي‌باشند.
ماده 92ـ كليه واحدهاي موضوع ماده 85 اين قانون كه شاغلين در آنها به اقتضاي نوع كار در معرض بروز بيماريهاي ناشي از كار قرار دارند بايد براي همه افراد مذكور پرونده پزشكي تشكيل دهند و حداقل سالي يك‌بار توسط مراكز بهداشتي درماني از آنها معاينه و آزمايشهاي لازم را به‌عمل آورند و نتيجه را در پرونده مربوط ضبط نمايند.
تبصره 1ـ چنانچه با تشخيص شوراي پزشكي نظر داده شود كه فرد معاينه شده به بيماري ناشي از كار مبتلا يا در معرض ابتلا باشد كارفرما و مسؤولين مربوطه مكلفند كار او را براساس نظريه شوراي پزشكي مذكور بدون كاهش حق‌السعي، در قسمت مناسب ديگري تعيين نمايند.
تبصره 2ـ در صورت مشاهده چنين بيماراني، وزارت كار و امور اجتماعي مكلف به بازديد و تأييد مجدد شرايط فني و بهداشت وايمني محيط كار خواهد بود.
ماده 93ـ به‌منظور جلب مشاركت كارگران و نظارت بر حسن اجراي مقررات حفاظتي و بهداشتي در محيط كار و پيشگيري از حوادث وبيماريها، در كارگاههايي كه وزارت كار و امور اجتماعي و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي ضروري تشخيص دهند كميتة حفاظت فني و بهداشت كار تشكيل خواهد شد.
تبصره 1ـ كميته مذكور از افراد متخصص در زمينه حفاظت فني و بهداشت حرفه‌اي و امور فني كارگاه تشكيل مي‌شود و از بين اعضا، دو نفر شخص واجد شرايطي كه مورد تأييد وزارتخانه‌هاي كار و امور اجتماعي و بهداشت، درمان و آموزش پزشكي باشند تعيين مي‌گردند كه وظيفه‌شان برقراري ارتباط ميان كميته مذكور با كارفرما و وزارت كار و امور اجتماعي و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مي‌باشد.
تبصره 2ـ نحوه تشكيل و تركيب اعضا براساس دستورالعملهايي خواهد بود كه توسط وزارت كار و امور اجتماعي و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي تهيه و ابلاغ خواهد شد.
ماده 94ـ در مواردي كه يك يا چند نفر از كارگران يا كاركنان واحدهاي موضوع ماده 85 اين قانون امكان وقوع حادثه يا بيماري ناشي از كار را در كارگاه يا واحد مربوطه پيش‌بيني نمايند مي‌توانند مراتب را به كميته حفاظت فني و بهداشت كار يا مسؤول حفاظت فني و بهداشت كار اطلاع دهند و اين امر نيز بايستي توسط فرد مطلع‌شده در دفتري كه به همين منظور نگهداري مي‌شود ثبت گردد.
تبصره‌ـ چنانچه كارفرما يا مسؤول واحد، وقوع حادثه يا بيماري ناشي از كار را محقق نداند موظف است در اسرع‌وقت موضوع را همراه با دلايل و نظرات خود به نزديكترين اداره كار و امور اجتماعي محل اعلام نمايد. اداره كار و امور اجتماعي مذكور موظف است در اسرع وقت توسط بازرسين كار به موضوع رسيدگي و اقدام لازم را معمول نمايد.
ماده 95ـ مسؤوليت اجراي مقررات و ضوابط فني و بهداشت كار برعهده كارفرما يا مسؤولين واحدهاي موضوع ذكر شده در ماده 85 اين قانون خواهد بود. هرگاه‌بر اثر عدم رعايت مقررات مذكور از سوي كارفرما يا مسؤولين واحد، حادثه‌اي رخ دهد، شخص كارفرما يا مسؤول مذكور از نظر كيفري و حقوقي و نيز مجازاتهاي مندرج در اين قانون مسؤول است.
تبصره 1ـ كارفرما يا مسؤولان واحدهاي موضوع ماده 85 اين قانون موظفند كليه حوادث ناشي از كار را در دفتر ويژه‌اي كه فرم آن از طريق وزارت كار و امور اجتماعي اعلام مي‌گردد ثبت و مراتب را سريعاً به‌صورت كتبي به اطلاع اداره كار و امور اجتماعي محل برسانند.
تبصره 2ـ چنانچه كارفرما يا مديران واحدهاي موضوع ماده 85 اين قانون براي حفاظت فني و بهداشت كار، وسايل و امكانات لازم را در اختيار كارگر قرار داده باشند و كارگر با وجود آموزشهاي لازم و تذكرات قبلي بدون توجه به دستورالعمل و مقررات موجود از آنها استفاده ننمايد كارفرما مسئوليتي نخواهد داشت. در صورت بروز اختلاف، رأي هيأت حل اختلاف نافذ خواهد بود.
مبحث دوم ـ بازرسي كار
ماده 96ـ به‌منظور اجراي صحيح اين قانون و ضوابط حفاظت فني، اداره كل بازرسي وزارت كار و امور اجتماعي با وظايف ذيل تشكيل مي‌شود:
الف‌ـ نظارت بر اجراي مقررات ناظر به شرايط كار به ويژه مقررات حمايتي مربوط به كارهاي سخت و زيان‌آور و خطرناك، مدت كار، مزد، رفاه كارگر، اشتغال زنان و كارگران نوجوان
ب‌ـ نظارت بر اجراي صحيح مقررات قانون كار و آئين‌نامه‌ها و دستورالعملهاي مربوط به حفاظت فني
ج‌ـ آموزش مسائل مربوط به حفاظت فني و راهنمايي كارگران، كارفرمايان و كليه افرادي كه در معرض صدمات و ضايعات ناشي از حوادث و خطرات ناشي از كار قرار دارند.
دـ بررسي و تحقيق پيرامون اشكالات ناشي از اجراي مقررات حفاظت فني و تهيه پيشنهاد لازم جهت اصلاح ميزان‌ها و دستورالعملهاي مربوط به موارد مذكور، مناسب با تحولات و پيشرفتهاي تكنولوژي
ه‌ـ رسيدگي به حوادث ناشي از كار در كارگاههاي مشمول و تجزيه و تحليل عمومي و آماري اين‌گونه موارد به‌منظور پيشگيري حوادث.
تبصره 1ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مسؤول برنامه‌ريزي، كنترل، ارزشيابي و بازرسي در زمينه بهداشت كار و درمان كارگري بوده و موظف است اقدامات لازم را در اين زمينه به‌عمل آورد.
تبصره 2ـ بازرسي به‌صورت مستمر، همراه با تذكر اشكالات و معايب و نواقص و در صورت لزوم تقاضاي تعقيب متخلفان در مراجع صالح انجام مي‌گيرد.
ماده 97ـ اشتغال در سمت بازرسي كار منوط به گذراندن دوره‌هاي آموزش نظري و علمي در بدو استخدام است.
تبصره‌ـ آئين‌نامه شرايط استخدام بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار با پيشنهاد مشترك وزارت كار و امور اجتماعي، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و سازمان امور اداري و استخدامي به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد. اين شرايط به نحوي تدوين خواهد شد كه ثبات و استقلال شغلي بازرسان را تأمين كند و آنها را از هر نوع تعرض مصون بدارد.
ماده 98ـ بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار در حدود وظايف خويش حق دارند بدون اطلاع قبلي در هر موقع از شبانه‌روز به موسسات مشمول ماده 85 اين قانون وارد شده و به بازرسي بپردازند و نيز مي‌توانند به دفاتر و مدارك مربوطه در موسسه مراجعه و در صورت لزوم از تمام يا قسمتي از آنها رونوشت تحصيل نمايند.
تبصره‌ـ ورود بازرسان كار به كارگاههاي خانوادگي منوط به اجازه كتبي دادستان محل خواهد بود
ماده 99ـ بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار حق دارند به‌منظور اطلاع از تركيبات موادي كه كارگران با آنها در تماس مي‌باشند و يا در انجام كار مورد استفاده قرار مي‌گيرند، به اندازه‌اي كه براي آزمايش لازم است در مقابل رسيد، نمونه بگيرند و به روساي مستقيم خود تسليم نمايند.
تبصره‌ـ ساير مقررات مربوط به چگونگي بازرسي كار مطابق آئين‌نامه‌اي خواهد بود كه با پيشنهاد شورايعالي حفاظت فني و بهداشت كار حسب مورد به تصويب وزير كار و امور اجتماعي و وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي خواهد رسيد.
ماده 100ـ كليه بازرسان كار و كارشناسان بهداشت حرفه‌اي، داراي كارت ويژه حسب مورد با امضاء وزير كار و امور اجتماعي يا وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي هستند كه هنگام بازرسي بايد همراه آنها باشد و در صورت تقاضاي مقامات رسمي يا مسوولين كارگاه ارائه شود.
ماده 101ـ گزارش بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار در موارد مربوط به حدود و ظايف و اختياراتشان در حكم گزارش ضابطين دادگستري خواهد بود.
تبصره 1ـ بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار مي‌توانند به‌عنوان مطلع و كارشناس در جلسات مراجع حل اختلاف شركت نمايند.
تبصره 2ـ بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار نمي‌توانند در تصميم‌گيري مراجع حل اختلاف نسبت به پرونده‌هايي كه قبلاً به‌عنوان بازرس در مورد آنها اظهارنظر كرده‌اند، شركت كنند.
ماده 102ـ بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار نمي‌توانند در كارگاهي اقدام به بازرسي نمايند كه خود يا يكي از بستگان نسبي آنها تا طبقه سوم و يا يكي از اقرباي سببي درجه اول ايشان به‌طور مستقيم در آن ذينفع باشند.
ماده 103ـ بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار حق ندارند در هيچ مورد حتي پس از بركناري از خدمت دولت اسرار و اطلاعات را كه به مقتضاي شغل خود به دست آورده‌اند و يا نام اشخاص را كه به آنان اطلاعاتي داده يا موارد تخلف را گوشزد كرده‌اند، فاش نمايند.
تبصره‌ـ متخلفين از مقررات اين ماده مشمول مجازاتهاي مقرر در قوانين مربوط خواهند بود.
ماده 104ـ كارفرمايان و ديگر كساني كه مانع ورود بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار به كارگاههاي مشمول اين قانون گردند و يا مانع انجام وظيفه ايشان شوند يا از دادن اطلاعات و مدارك لازم به آنان خودداري نمايند، حسب مورد به مجازاتهاي مقرر در اين قانون محكوم خواهند شد.
ماده 105ـ هرگاه در حين بازرسي، به تشخيص بازرس كار يا كارشناس بهداشت حرفه‌اي احتمال وقوع حادثه و يا بروز خطر در كارگاه داده شود، بازرس كار يا كارشناس بهداشت حرفه‌اي مكلف هستند مراتب را فوراً و كتباً به كارفرما يا نماينده او و نيز به رئيس مستقيم خود اطلاع دهند
تبصره 1ـ وزارت كار و امور اجتماعي و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، حسب مورد گزارش بازرسان كار و كارشناسان بهداشت حرفه‌اي از دادسراي عمومي محل و در صورت عدم تشكيل دادسرا از دادگاه عمومي محل تقاضا خواهند كرد فوراً قرار تعطيل و لاك و مهر تمام يا قسمتي از كارگاه را صادر نمايد. دادستان بلافاصله نسبت به صدور قرار اقدام و قرار مذكور پس از ابلاغ قابل اجراست.
دستور رفع تعطيل توسط مرجع مزبور در صورتي صادر خواهد شد كه بازرس كار يا كارشناس بهداشت حرفه‌اي و يا كارشناسان ذيربط دادگستري رفع نواقص و معايب موجود را تأييد نموده باشند.
تبصره 2ـ كارفرما مكلف است در ايامي كه به‌علت فوق كار تعطيل مي‌شود مزد كارگران كارگاه را بپردازد.
تبصره 3ـ متضرران از قرارهاي موضوع اين ماده در صورت اعتراض به گزارش بازرس كار و يا كارشناس بهداشت حرفه‌اي و تعطيل كارگاه مي‌توانند از مراجع مزبور، به دادگاه صالح شكايت كنند و دادگاه مكلف است به فوريت و خارج از نوبت به موضوع رسيدگي نمايد. تصميم دادگاه قطعي و قابل اجراست.
ماده 106ـ دستورالعملها و آئين‌نامه‌هاي اجرائي مربوط به اين فصل به پيشنهاد مشترك وزارت كار و امور اجتماعي و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد.
نظم و انضباط عمومي
نظم و انضباط عمومي در كارگاه هاي صنعتي وآموزشي،باعث علاقه ي كارگران و كارآموزان به كار خواهد شد. يعني روبه رو شدن با فضايي پاك و تميز، و كارگاهي كه كليه ي ماشين آلات و ابزارآلات آن در جاي مناسب قرار دارند،اثر روحي متفاوتي با ديدن كارگاهي درهم ريخته و انباشته از ضايعات خواهد داشت. در واقع نامرتّب بودن فضاي كار باعث پيدايش حوادث و خطراتي خواهد شد كه گاهي جبران آن امكان ناپذير است.بنابراين ايجاد علاقه و روح همكاري بين افراد،درباره ي امور حفاظتي و نظافتي كارگاه از مهمترين عوامل رشد يك كارگاه است.
مشخصات كارگاه درودگري
- وسعت كارگاه
7 فضاي لازم براي ماشين آلات ،با در نظر گرفتن اينكه بعضي از آن ها ، هنگام كار ، فضاي بيشتري را براي جنب و جوش كارگران احتياج دارند.
7 فضاي كافي براي انبار كردن و استقرار موادّ اوّليّه
7 محل و وسعت مناسب براي جا دادن موقّت توليدات در محل كار.
7 فضاي لازم براي انبار كردن محصولات.
7 وسعت كافي براي جابه جايي وسايل و لوازم مورد نياز
7 حدّأكثر فضاي لازم براي هر كارگر متر مكعّب پيش بيني شده كه ارتفاع بيش از متر بحساب نمي آيد.
7 وسعت لازم با توجّه به تعداد كارگران براي ايجاد محل هاي خدماتي و رفاهي از قبيل قسمت اداري ،بهداشتي، نهارخوري ، رختكن ، دوش آب سرد و گرم ،توالت و دستشويي و ... .
7 جاي كافي براي توسعه دادن بعدي كارگاه.
- موقعيّت ساختماني
7 كليه ي ساختمان هاي دائمي و موقّتي بايد از نظر مقاومت، داراي استحكام كافي بوده و در محاسبه پايه ،كف ، و سقف موارد زير را درنظر داشت:
. حدّأكثر بارها و اشيا ثابت يا متحرّك
. ريزش برف ، باران ، باد و طوفان
. بارهاي معلّق
7 ساختمان مورد نظر با شرايط اقليمي هر محل مطابق بوده و كليه ي استاندارد ها در آن رعايت گردد.
7 موقعيِّت محلّ كار ، انبار ، مراكز بهداشتي ، و درماني طوري تعيين گردد كه اوّلا گردش كار در هر واحد به سادگي انجام گيرد ، ثانيا از رفت و آمد هاي اضافي و غير ضروري جلوگيري شود.
7 ارتفاع هر ساختمان از كف تا سقف از متر كمتر و در راه پلّه ها از متر كمتر نباشد.
7 وسعت لازم براي گردش سريع ، صحيح و ايمني افراد فراهم باشد.
7 در كف سازي بايد دقّت نمود كه صاف و هموار باشد تا از تجمّع گرد و غبار ، آب و ساير مايعات و وسايل جلوگيري به عمل آيد.
وسايل ايمني فردي
لباس كار
لباس كار اوّلين وسيله ي ايمني و بهداشتي فردي است كه بايد داراي شرايط زير باشد:
= متناسب با كار و بدن كارگر در نظر گرفته شود
= قسمت هاي آزاد نداشته باشد
= كمر آن بسته باشد
= داراي جيب هاي كوچك بوده و در صورت امكان تعداد جيب ها كم باشد
= اگر كارگر با دستگاه هاي گردنده كار مي كند ، لباس كار بايد به تن چسبنده بوده ، داراي مچ بند باشد( لباس كار يكسره باشد)
= اگر فضاي كار آلوده به گرد و غبار سمّي است ، بايد بدون جيب و پاكتي باشد، زيرا ممكن است موادّ سمي داخل جيب و قسمت هاي پاكتي دار شده و در هنگام استراحت ، كارگر را ناراحت كند.
