بخشی از مقاله
چکیده
تجارت تسلیحات از اسلحه های سبک گرفته تا جت های جنگنده، تجارت پر سودی است. قرار دادهای فراوان با دولت مزایای جانبی فرمان وافزایش غیر قابل جلوگیری قیمت ها،سود سرشار تولید کنندگان و درگیری های حاد سراسر جهان ، خریداران آن را تضمین می کند. تجارت اسلحه کشورهای شمال با کشورهای جنوب تنها یکی از رشته های بغرنج بین المللی است که ممالک قوی و زورمند را با ممالک کم بنیه و فقیر مربوط می کند و فقط در محدوده این متن کلی قابل فهم است.البته در این میان تنها کشورهای شمال مقصر اصلی در نظامی گری کشورهای جنوب نیستند بلکه مجموع عوامل داخلی وخارجی خود این ک شورها نیز دراین عار ضه سهیم هستند. کشورهای جنوب نیز بنا به دلایلی از جمله جوان بودن ساختار اجتماعی، مرز بندی های مصنوعی و وجود کشمکش های داخلی و خارجی، نداشتن پایگاه مردمی وعدم مشروعیت نظام سیاسی و یا وجود فساد، نقش بسیار مهمی در رشد وگسترش تجارت تسلیحات داشته است. در این میان به نظر می رسد دو عامل ب سیار مهم وقوع جنگ های داخلی ومنطقه ای از یک طرف وفقدان م شروعیت نظام های سیا سی از جمله عوامل مهم درمیان کشورهای جنوب است که به رشد و گسترش تجارت تسلیحات در روابط با شمال می انجامد.
واژگان کلیدی: تجارت تسلیحات، شمال، جنوب، جنگ، نظامی گری، کشورهای صنعتی، مشروعیت
طرح مسئله
به جرئت می توان گفت یکی از شاخه های مهم چگونگی روابط شمال و جنوب در موضوع تسهیلات و تجارت آن نهفته است.در طول چند دهه گذشته کشورهای در حال توسعه هر روز منافع بیشتری را صرف تهیه سلاح از خارج کرده اند. تجارت تسلیحات همواره ابزاری سودمند و سیاست ساز برای کشورهای غنی بوده وبه وسیله آن رقابت بین این کشورها در تمام جهان
بسط یافته است. به علت هزینه های بالای تهیه وتوزیع سلاح های پیچیده، تولید این گونه سلاح ها بیشتر در کشورهای غنی شمال تمرکز یافته است، گر چه در سال های اخیر برخی کشورهای جنوب نیز به این داد وستد پرمنفعت پیوسته اند.
تمام گزارش های جهان حاکی از افزایش هزینه ها و خرید های سرسام آور نظامی کشورهای جنوب از شمال می باشد.موسسه بین المللی تحقیقات صلح استکلهم در گزارش سالانه خود 2008 اعلام کرد که 3 تا %6 از تولید ناخالص داخلی صرف هزینه های نظامی می شود - SIPRIyear book,2008 - در سال 2005 رو سیه، ایالات متحده، فران سه، آلمان، و بریتانیاعهده %82 بازار ت سلیحات جهان بوده اند و این خود تجارتی بزرگ است. این در حالی است که تمام هزینه های که ک شورهای ثروتمند صرف مقابله با بیماری ایدز می کنند تنها معادل هزینه 18 روز بازار این تسلیحات است - توتو، 1385، - 94
بنا به آمارها در 2004 ایالات متحده امریکا با بودجه نظامی 522 میلیارد دلار، %3/7 تولید ناخالص داخلی را صرف هزینه های نظامی کرده که این هزینه های نظامی به تنهایی تقریبا معادل ن صف هزینه های نظامی جهان بوده ا ست - 2005/7/6، USA - Today ودراین میان در صد ر شد هزینه های نظامی خاورمیانه از سال 1998 تا 2007، %62 بوده ا ست - ان صاریان، 1388، - 43 در بین ک شورهای خاورمیانه 8 ک شور حا شیه خلیج فارس به تنهایی بیش از 53/5 میلیارد این رقم یعنی چیزی بی شتر از 58% این رقم است. به عنوان مثال ایران درسال 2006 حدود 7/6 میلیارد دلار معادل 4/6 درصد تولید ناخالص ملی، عربستان سعودی 28 میلیارد دلار معادل 8/5 درصد تولید ناخالص ملی، کویت 3/9 میلیارد دلار معادل %4 درصد تولید ناخالص ملی، را در راستای هزینه های نظامی صرف کرده اند - SIPRIyear book,2006 -
نوشتار حاضر با طرح پرسش از دلایل رشد و گسترش تجارت تسلیحات در روابط شمال وجنوب به دنبال بررسی علل وعوامل گسترش آن در روابط میان کشورهای شمال وجنوب است. و مدعی است تجارت تسلیحات همواره ابزاری سودمند وسیاست باز وا ستعماری برای ک شورهای متمول شمال بوده ودر صدد گ سترش آن در میان ک شورهای جنوب ا ست از طرفی وجود دو شاخص مهم درمیان کشورهای جنوب جنگ داخلی و منطقه ای و فقدان مشروعیت سیاسی نظام های سیاسی در کشورهای جنوب زمینه ساز رشد وگسترش تجارت تسلیحات در میان کشورهای شمال وجنوب است.
سئوالات پژوهش
دلایل رشد و گسترش تجارت تسلیحات در میان کشورهای شمال وجنوب چیست؟
نقش کشورهای شمال در رشد و گسترش تجارت تسلیحات در کشورهای جنوب چیست؟
دلایل تمایل خود کشورهای جنوب در شد و گسترش تجارت تسلیحات چیست؟
فرضیه پژوهش
تجارت ت سلیحات همواره ابزار سودمند و سیا ست ساز و ا ستعماری برای ک شورهای متمول شمال بوده و به همین خاطر در صدد گسترش آن درمیان کشورهای جنوب است از طرفی تمایل خود کشورهای جنوب به دلیل وجود دو شاخص مهم درمیان آنها و وقوع جنگ های داخلی ومنطقه ای و عدم م شروعیت نظام های سیا سی در ک شورهای جنوب زمینه ساز وعامل مهمی در گسترش تجارت تسلیحات در میان کشورهای شمال وجنوب است.
متغیرهای پژوهش
متغیر مستقل: دلایل رشد وگسترش تجارت تسلیحات
متغیر وابسته: روابط شمال و جنوب
با توجه به اهمیت موضوع تجارت تسلیحات در روابط میان کشورهای شمال وجنوب کارهای تحقیقاتی وپژوهشی فراوانی دراین زمینه صورت گرفته ا ست که به عنوان نمونه چند موردی را مورد برر سی قرار خواهیم داد. به عنوان مثال آندره گوندر فرانک در کتاب مهم خود تحت عنوان اقتصاد تسلیحاتی وجنگ در جهان سوم علت اصلی رشد و گستش تجارت تسلیحات در روابط میان کشورهای شمال وجنوب را این گونه مطرح می کند:" در پیشرفت نظامی گری و روند تکامل مداوم اتقصاد تسلیحاتی در جهان سوم بخشی از نظامی شدن اقتصاد جهانی ویک نظم نظام جدید و بین الملی است ... نظامی گری دولت درجوامع جهان سوم از مشتقات وابزار اقتصاد و تراکم سرمایه در سطح ملی و در جهان سوم به طور وضوح ابر قدرت ها در جستجوی اتحادهای نظامی و سیا سی دولت ها ونهادهای جهان سوم هستند و خصو صا درنواحی و مناطقی که از نظر سیا سی یا ا ستراتژیکی مهم وحساس می باشند - فرانک، بی تا، ص . - 9-10
یا به عنوان مثال لوین وا سمیت در کتاب خود شان تحت عنوان - تجارت ا سلحه، امنیت منازعه به دنبال برر سی علل و عوامل گ سترش تجارت ت سلیحات جنگ و یا ترس از جنگ را به عنوان عامل ب سیار مهم در ر شد وگ سترش تجارت ت سلیحات معرفی می کند - Levine & smith,2003 - ویلی برانت نیز در کتاب معروف خودش تحت عنوان جهان گرسنه، جهان مسلح معتقد است که میان جنگ که منتج از مسابقه ت سلیحاتی ا ست وگر سنگی یک چرخه برقرار ا ست وبه دلیل افزایش واب ستگی های جهان ناامنی حا صل در ک شورهای جنوب قابل سرایت به کشورهای شمال نیز می باشد. - برانت، - 90 :1370
