بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه به علت حجم زیاد سفرها و اهمیت روز افزون ارزش وقت مسافران در سفرهای درون شهری، طراحی سیستم های کارآمد برای حمل و نقل درون شهری از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. با افزایش جمعیت و رشد روز افزون ترافیک و آلودگی های زیست محیطی و هزینه های زیاد ناشی از سیستم های حمل ونقل موتوری باعث به وجود آمدن مشکلات و دغدغه های فراوانی برای بشر شده است از این رو برای حل مشکلات حمل و نقلی به ویژه در کلان شهرها نیازمند سیستمی کارآمد و مناسب همچون سیستم های ریلی شهری مانند مترو و مونوریل و قطار سبک شهری - LRT - هستیم تا بتواند جایگزین مناسبی برای سیستم های حمل و نقل موتوری باشد.
حال برای انتخاب مناسب ترین گزینه از بین سیستم های قطار شهری برای شهر های کشور باید این سیستم ها را از لحاظ معیارهای مهمی مورد مقایسه و ارزیابی قرار دهیم. سیستم های ریلی به دلیل توانایی حمل مسافر بالا و کاهش ترافیک و همچنین استفاده از انرژی پاک الکتریسیته باعث شده است که کشورهای بسیاری این سیستم ها را جایگزین وسایل نقلیه موتوری کنند. هدف از این مقاله شناخت و ارزیابی انواع سیستم های ریلی درون شهری و بررسی خصوصیات فنی و مزایا و معایت این سیستم ها و در نهایت با مقایسه کمی و کیفی ویژگی های هر یک از این سیستم ها انتخاب گزینه مناسب برای شهرهای کشور می باشد.
کلیدواژه: سیستم های حمل ونقل شهری، مترو، سیستم های ریلی، قطار های شهری
-1 مقدمه:
حمل ونقل یکی از مهمترین ارکان توسعه شهری است که بر ای جابه جایی مردم وکالاها ضروری بوده ودستیابی به بهره وری،کارآیی،بازدهی سازنده در مناطق شهری با تامین نیازهای جابه جایی برآورده خواهد شد.حمل ونقل پا یدار در معنای ساده وقابل درک ایجاد راه حل یا راه کاری در حمل ونقل یک شهر می باشد به طوری که با گسترش جمعیت و شهر و همچنین توسعه فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی شهر، سیستم حمل ونقل پایدار بوده و بدون بروز مشکل ترافیک، به نحو مطلوبی پاسخگوی جابجائی های مسافر، بار، وسایل نقلیه باشد .پایدار نگه داشتن یک شهر، نشان دهنده درک پیچیده تر ما از تاثیرات گسترش علم وتکنولوژی می باشد - ربیعی،جعفری،. - 1393
در میان انواع صنایع حمل و نقل اعم از دریایی، جاده ای، هوایی و ریلی، صنعت حمل و نقل ریلی بنا به عللی همچون راحتی سفر، ارزانی، آلودگی کم، ایمنی، کمک به کاهش ترافیک، سازگاری بهتر با محیط زیست، اشغال کمتر زمین و صرفه جویی در مصرف انرژی از جایگاه ممتاز برخوردار است. در این خصوص نیز حمل ونقل ریلی درون شهر راه حلی است که اکثر کلان شهرها به دنبال آن بوده و با احداث شبکه های ریلی درون شهری گسترده، بخش عمده ای از مشکلات مربوط به کندی آمد و شد را حل کردهاند قطار شهری یکی از سریع ترین و کاراترین سیستم های حمل ونقل همگانی ریلی است که می توان پاسخگوی نیاز های ترافیکی شهر باشد با وجود این سیستم راندمان شبکه حمل و نقل همگانی را افزایش خواهد داد و چنانچه با خطوط مکمل اتوبوسرانی که به عنوان تغذیه کننده عمل می کند همراه شود، قابلیت جذب مسافر عملکرد اقتصادی بسیار بالایی خواهد داشت به علاوه حریم مسیر ایستگاهی و تجهیزات این سیستم براحتی قابلیت تطابق با شرایط متفاوت شهری و وضعیت های مختلف ترافیکی دارد. که می توان به عنوان سیستم انبوه بر برای شهر تعریف شده شود . - monorails.org -
منوریل شیوه ای از سامانه حمل و نقل ریلی است که در آن از یک خط منفرد به عنوان ریل استفاده می شود. برخلاف دیدگاه عمومی که منوریل به عنوان قطار هوایی تعبیر می شود، این سامانه در صورت لزوم قابلیت بکارگیری بر روی زمین و یا در تونل های زیرزمینی را دارا بوده و در برخی نواحی از منوریل های در حال بهره برداری از جمله ژاپن شاهد چنین مواردی می باشیم - نصرتی،. - 1393 میزان کارایی و بهره وری سیستم های حمل و نقل هوشمند تابعی از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی است که با سرعت بسیار زیاد در حال تغییر است .بنابراین با گذشت زمان، برنامه ریزی سیستم های حمل و نقل هوشمند از اهمیت بیشتری برخوردار می شود .
از این رو برنامه ریزی های انجام شده برای سیستم های حمل و نقل هوشمند باید اجرایی و به روز باشند .بدین معنی که بطور مستمر مورد بازبینی قرار گرفته و نیازهای جدید و راهبردها و راه کارهای نوین را مورد بررسی قرار دهد .پس از اجرای برخی سیستم های حمل و نقل هوشمند در سطح منطقه و کسب تجربه کافی، برنامه سیستم حمل و نقل هوشمند بایدمجدداً مورد بازبینی قرار گیرد .در مطالعه ای که در سال 1998 با صورت گرفته، پیشنهاد نهادینه کردن برنامه ریزی عملیاتی سیستم های حمل و نقل هوشمند از طریق وارد کردن آن به - FHWA - کمک طرح جامع حمل و نقل و سیستم مدیریت راهکار تراکم برای جلب حمایت و پشتیبانی مستمر ارائه شده است بر اساس این مطالعه، اقدامات فوق به تلفیق سیستم های حمل و نقل هوشمند با فرآیند تصمیم گیری حمل و نقلی کمک می کند .
این پژوهش دو راهکار مختلف را جهت برنامه ریزی سیستم های حمل و نقل هوشمند ارائه می دهد .راهکار اول مبتنی بر بسته ها ی بازار و راهکار دوم مبتنی بر قابلیت پیگیری پروژه ها از چشم انداز، اهداف کلان و جزئی صورت می گیرد. . - luis,2009 - فرآیند برنامه ریزی برای سیستمهای حمل و نقل هوشمند با فرآیند سنتی برنامه ریزی حمل و نقل متفاوت است .از یک سو سیستم های حمل و نقل هوشمند، مشکلات حمل و نقل را به روش دیگری مورد بررسی قرار میدهد و از سوی دیگر فناوری اجزای سیستم های حمل و نقل هوشمند پیوسته و به سرعت در حال تغییر و پیشرفت است .از این رو در طراحی و برنامه ریزی این سیستم ها بایستی با در نظر گرفتن هر چه دقیق تر جزئیات، نسبت به قابلیت ارتقاء سیستم در آینده اطمینان حاصل نمود .در برنامه ریزی سیستم های حمل و نقل هوشمند باید به نیازهای آتی حمل و نقل از قبیل نیازهای جغرافیایی و وظیفه مندی سیستم در تکمیل وظایف این سیستم ها جهت پاسخ گویی به نیازهای آینده توجه نمود - . - wikipedia
-2 ضرورت و اهمیت تحقیق:
ورد سیستم های جدید ریلی برای افزایش ضریب ایمنی، فن افزایش سرعت، جایگزین کردن انرژی برق به جای سوخت های فسیلی، کاهش حجم ترافیک خطوط و به کار گرفته می شود. استفاده از وسایل حمل و نقل سریع ، ایمن و با صرفه اقتصادی، ازجمله راه آهن سریع السیر، جهت پیشرفت برنامه های نوین حمل و نقل و دستیابی به اهداف آن، در آینده ای نزدیک ضروری و لازم است .بنابراین باید امکان استفاده و سطح استفاده از این وسیله، در ناوگان حمل و نقل کشور بررسی شود. اگر بتوان تا حد ممکن منافع و هزینه های واقعی این پروژه ریلی را به نقدینگی تبدیل کرد، آنگاه می توان با جمع بندی کلی این منافع و هزینه های واقعی و مقایسه آنها، بهترین گزینه را برای پروژه مورد نظر یافت. این هزینه ها و درآمدها، از دیدگاه یک سازمان دولتی و یک بنگاه اقتصادی خصوصی،کاملاً متفاوت خواهند بود - صفارزاده،افکار،. - 1384
