بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی پژوهش حاضر معرفی روش های کارآمد در تدریس ریاضیات با تکیه بر اصول روانشناسی یادگیری است.آموزش ریاضی همواره با مشکلاتی مواجه بوده وهست، مشکلاتی که محلی و یا کلی هستند ودست اندرکاران ریاضی در هر کشور ، همواره در تلاش رفع این مشکلات هستند.همانگونه که شاه کلیدی یافت نمی شود که بتواند همه قفلها را باز کند ، هیچ روش اثربخشی نیز وجود نداردکه بتواند پاسخگوی همه مشکلات باشد ودر همه شرایط موفق عمل نماید. از آنجایی که سبک تدریس و یادگیری تأثیر بسزایی روی کیفیت آموزش میگذارد، این پژوهش قصد دارد به معرفی روش های تدریسی بپردازد که از شیوه های سنتی تدریس ریاضی فاصله گرفته و یادگیری معنی داری را در فراگیران به وجود می آورد.
واژه های کلیدی: روانشناسی، ریاضی، یادگیری
-1 مقدمه
امروزه با توجه به پیشرفت روزافزون علم و فن آوری نیاز به روش های نوین تدریس محسوس است ، باید به دنبال روش های تدریسی بود تا بتوان فراگیران را از حفظ طوطی وار به سوی یادگیری سوق داد. استفاده از روش های فعال و موثر تدریس از جمله روش هایی است که کمک شایانی به فراگیران و مدرسان می کند. روش های فعال تدریس روش هایی هستند که فعالیت ذهنی فراگیر را در زمینه نیازهای عمومی وی برمی انگیزند. در این روش ها علاوه بر فراهم کردن شرایط گوناگون باید یادگیری را از طریق ترغیب و تحریک فراگیران در آنان ایجاد نمود، چرا کهاصولاً هیچ تغییری در رفتار یادگیرنده رخ نمی دهد مگر اینکه از میل درونی و رغبت طبیعی آنان سرچشمه گرفته باشد.محققان همواره به دنبال یافتن روشهایی برای پرکردن خلأهای یادگیری ، رفع مشکلات وکمبودهای ناشی از نقص در فرآیند تدریس و یادگیری بوده اند .آنها به دنبال راههایی بوده اند که تمرینات روزمره ، خسته کننده و کسالت آور را به تجربیات یادگیری تعاملی و لذتبخش برای فراگیران تغییر دهند ، به صورتیکه فراگیران مبانی اساسی ولازم و مفاهیم عمیق ریاضی را درک کنند .>11@
-2 بیان مساله
در زمان حاضر فرایند یاددهی و یادگیری تاثیر بسزایی بر روی کیفیت آموزش و یادگیری فراگیران دارد . به طوری که پژوهش بر روی نقش معلمان و فراگیران در فرایند یاددهی و یادگیری ریاضیات به این مطلب اشاره دارد که در دهه گذشته بیشتر تحقیقات بر روی چگونگی آموزش ریاضیات تمرکز پیدا کرده اند. همچنین مطالعات نشان می دهند که معلمان نیاز دارند که به یکسری رویکردهایی در تدریس ریاضیات و علوم مجهز شوند - گالتن و همکاران . - [3] این روشهای پیشنهادی تدریس، کوششی ست برای فراهم نمودن نیازهای متنوع برای یادگیرندگان، از طریق برقراری محیطی مساعد برای یادگیری. در واقع تدریس و یادگیری یا همان فرایند یاددهی و یادگیری علوم و ریاضیات یک ملاحظه طولانی مدت و پیچیده نیست بلکه یک فرایند ساده و تکنیکی برای تدریس و یادگیری عینی و قابل مشاهده است .
بنابراین معلمان و مدرسین ریاضیات باید روش های تدریس مترقی را برای اصلاح توانمندیهای متنوع فراگیران تقویت کنند، این امر فراگیران را در یادگیری هر چه مؤثرتر توانا می سازد - سلیمان و همکاران . - [10]بنابراین هدف مؤلف در این نوشتار ارائه روش های اثربخش تدریس ریاضیات می باشد، البته نه دقیقا یک روش ثابت بلکه یک روش اثربخش جامع انعطاف پذیر تدریس ریاضیات، مانند دسته کلیدی که برای هر فرمت قفل یک شاه کلیددارد که دندانه های آن می تواند به شکل قفل دلخواه تغییر کند.این روش تدریس کارآمد می تواند به شکل یک فلوچارت رسم گردد که دارای شرط های زیادی است و همه روشها، حالت های خاص،شرایط ویژه کنونی و... را شامل می شود ومی تواند توسط هر مدرس ریاضی ، با در نظر گرفتن شرایط ویژه محلی ایشان گسترش یابد وجامعیت آن هر روزه تقویت گردد. در این زمینه مطالعه کاظمی و قریشی[6] نشان می دهد که بر خلاف روش های تدریس سنتی، در روش های نوین ساختار متمایزی از پیشنهادهای مؤثر و عملی برای یادگیری و آموزش ریاضی، معرفی می گردد.مؤلفین چندپیشنهاد ابتکاری،که هنوزرسماً در هیچ جایی اقدام به ثبت وعنوان آنها ننموده اند، برای این فلوچارت بیان می دارند . یکی از آنها ، که آن را » روش تدریس معکوس« ، مینامیم و آن را در برخی از کلاسها نیز در دانشگاه به کار برده ایم، به شرح زیر استودر توضیح آن مقدمتاً به چند نکته میپردازیم:
1.در تدریس مشتق یک تابع ، مقدمات و مفاهیم پیش نیاز زیادی وجود دارد . از جمله:تعریف تابع ، تعریف حد ،تعریف پیوستگی ودیگر مفاهیم .نکته اول نشان دهنده این مطلب است که آموزش نیاز به ترتیب و توالی مناسب دارد، از جمله ترتیب ساده به پیچیده و ترتیب ارائه پیش نیازهای یادگیری ریگلوت .[8] درباره اصل اول معتقد است وقتی نوع اصلی محتوای آموزش تعیین شد، طراح، محور اصلی را به صورت بسیار ساده و کلی ترین وجه خود را در ابتدای آموزش ارائه می کند. وی این بخش از آموزش را " چشم انداز " یا دورنما می نامد.همانطور که به اهمیت ارائه پیش نیازها در تدریس اشاره شد واینکه اگر این ترتیب و توالی آموزش رعایت شود یادگیری بهتر و آسان تر صورت می گیرد ولی باید به نکته توجه شود همیشه چنین فرصتی در اختیار نیست که تمامی دانش فراگیران را فراخوانده و در موقعیت آموزشی به کاربست چرا که برخی از فراگیران دارای سابقه خوب ریاضی نیستند، نکته دوم به همین مطلب اشاره دارد:
.2 دانشجویان رشته های مدیریت و اقتصاد در دانشگاه دارای سابقه خوب ریاضی نیستند - حداقل در ایران - و بنابراین ذکر مفاهیم مرکب وپیچیده ریاضی برای آنها کاریست مشکل ودرک آن مشکل تر. چرا که این دسته از دانشجویان آمادگی ذهنی کمتری از مفاهیم ریاضی دارند و تجارب یادگیری بخصوصی در این زمینه ندارند. به طور کلی، بر اساس نظریه عناصر همانند - - identical elements ثرندایک - - Thorndike، دو عامل اصلی منجر به انتقال یادگیری از موقعیتی به موقعیت دیگر و در نتیجه حل مسائل جدید می شوند . این دو عامل عبارتند از : - 1 اصول مشترک بین موقعیت قبلی و موقعیت جدید، و - 2 روش های مشترک موجود بین آن دو موقعیت.
به اعتقاد ثرندایک، شباهت روش ها در موقعیت های مختلف سبب می شود که علاوه بر قواعد و اصول، نگرش ها و شیوه های عمل آموخته شده قبلی نیز به موقعیت های جدید انتقال یابد. با توجه به مطالب ذکر شده استفاده از روش تدریسی که در این مواقع کمک کننده باشد لازم به نظر می رسد.تحقیقات آزمایشگاهی نشان می دهند که پیشرفت ریاضیات تنها به دانش محض و از قبل آموخته شده بستگی ندارد بلکه علاوه بر این فاکتورهایی مانند آگاهی از استراتژی های کلی یادگیری و چگونگی به کاربستن دانش برای انجام وظایف یادگیری اهمیت ویژه دارد .[1] همچنین در این زمینه Schoenfeld - 1985 - معتقد است که آنچه باعث تفاوت فراگیران قوی و ضعیف
