بخشی از مقاله
چکیده:
معماری ومسکن ، همواره از لحاظ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی ،سیاسی و اقلیمی تابع هر منطقه است. ماهیت، میزان کمبود و وجوه نیازهای سکونتی بر حسب گروههای درآمدی قشرهای اجتماعی متفاوت است، پرواضح است هر یک به تبع ویژگی های خود، راهکارهای های متفاوتی را ایجاب میکند، که مسکن انعطاف پذیر یکی از این راهکارهای مذکور است.طراحی انعطاف پذیر باید بتواند، با سهولت در برابر تغییراتی که در طول زندگی بوجود میایدجوابگو باشد، سیستم های ساختمانی نوین در طراحی، انعطاف پذیری معینی را میسر می سازند و امکان بهبود را بوجود می آورند،واین در حالی است که سیستم های ساختمانی متداول برای تغییر طراحی نشده اند و هر تغییر شکلی در بنا با تخریب بخش و یا گاه تمامی آن همراه خواهد بود.
مزایای چنین رویکردی در طراحی قابل لحاظ وبیان است که: قابلیت استفاده برای مدت زمان بیشتری را داراست، با تجربه و مداخله کاربران مطابقت پیدا می کند، ماندگاری اقتصادی و اکولوژیکی بیشتری دارد و از مزایای ابداعات تکنیکی به سهولت برخوردار می شود، این مزیت با توجه به خواسته های کاربران و تنگناهای زمانی، صنعت پیش ساختگی و مدولار ساختمان را مطرح می سازد. هدف از این مطالعه که براساس روش توصیفیBتحلیلی به بررسی مدولار بودن با صنعت پیش ساختگی در جهت ایجاد ومعرفی این خاصیت در راه رسیدن به مسکن انعطاف پذیر می باشد.که درواقع نوع جدیدی از به چالش کشیدن معماری را به عرصه نمود قرار میدهد که بر اساس آن به قیاس ورابطه بین صنعت پیش ساختگی با عنصر مدولاراسیون ونیز بیان نقاط ضعف وارائه راهکار آن می پردازد.
مقدمه:
فضاهای پیش ساخته با عامل مدولار بودن،جذابیتی فرا زمانی برای این امر - صنعت ساختمان - محسوب می گردد. ضروری است برای فراهم کردن انعطاف پذیری در معماری ، باید سیستمی برنامه ریزی شده در کنار پیش ساختگی باشد، که این همان مدولار در سیستمهای ساختمانی است. در ادامه در طراحی با پیش ساختگی وتوجه به مدولار، با تعاریف " انعطاف پذیری" و " سازگاری" آشنا خواهیم شد و با ذکر مزایای انعطاف پذیری درمعماری به اثبات روش ها و تکنولوژی های کارکردی در رده ساخت و تولید با منشاء پیش ساختگی و مدولار پرداخته می شود.
بناهای انعطاف پذیر به عنوان طرحی است که می تواند با نیازهای در حال تغییر کاربران وفق پیدا کند، شامل امکان انتخاب طرح بندی های مختلف طرح ،قبل از اسکان و همچنین توانایی برای تنظیم مسکن در یک بازه زمانی، شامل پتانسیل ترکیب فن آوری های جدید برای استحکام بخشی به بناهای است که پیوسته با پیشرفت علوم در حال تغییر و یا حتی به طور کامل، تغییر استفاده ساختمان ازبناهای دیگری منجر میگردد.
انعطاف پذیری در طراحی معماری تنوعی را ارائه می دهد که شامل امکان تنظیم و سازگاری بنا در طول زمان است و در نهایت موجب می شودبنا، گونه های جدیدی از خود را بر اساس مقاومت های ناشی از بارهای مختلف به نمایش گذارد .معماران به منظور تأمین انعطاف پذیری باید نیازهای احتمالی کاربران ونیز احتمالات پیش رو را درنظر بگیرند وبه عبارت دیگرطراحی انعطاف پذیر مستلزم رویکرد"تفکر بلند مدت" است.
روش تحقیق:
ماهیت روش مورد استفاده در این تحقیق بر مبنای روش کتابخانه ای وتوصیفی-تحلیلی است که در این روش در بسیاری از پژوهش های معماری مورد استفاده قرار گرفته است .در روش مطالعات موردی که نوعی پژوهش کیفی است ، تقریبأ هر پدیدهای می تواند موردی ارزیابی شود . برخی ازمحققان روی مطالعه تنها یک مورد متمرکز میشوند،به واسطه کیفیات منحصر به فرد و استثنایی این روش، پژوهشگران ترجیح می دهند چندین مورد را برای انجام مقایسه، ساخت نظریه و تعمیم آن مطالعه کنند . هدف این روش از مطالعات به منظور روشن نمودن یک پدیده و براساس علاقه مندی پژوهشگر به یک پدیده است .
فرضیات:
در مباحث مربوط به مسکن واسکان یافتن انسان،سیستم های ساختمانی نوین در طراحی، انعطاف پذیری معینی را ممکن می سازند و امکان بهبود را بوجود می آورند، در حالیکه سیستم های ساختمانی متداول قادر به تغییر وانعطاف نیستند و هر تغییر شکلی در بنا با تخریب بخش و یا گاه تمامی آن همراه خواهد بود .که بر اساس این تعاریف پرسش های ذیل مطرح میگردد.
- آیا انعطاف پذیری به عنوان یک رویکرد طراحی می تواند عمل نماید؟
- طراحی براساس رویکرد انعطاف پذیری موثر واقع خواهد شد؟
- پیش ساختگی و طراحی مدولار چه مزیت هایی را برای طراحی انعطاف پذیر ارائه می دهند؟
پیشینه تحقیق:
در مورد بررسی های انعطاف پذیری در این پژوهش می توان آثار جرمی تا و تاتجانا اشنایدر با عنوان مسکن انعطاف پذیر - 2007 - که آخرین مطالعات در مورد "انعطاف پذیری" در زمینه مسکن و نشان دهنده یک تحقیق جامع در اوایل قرن بیستم است، که تعریف و بحث در مورد اصطلاح "انعطاف پذیری" در"مسکن انعطاف پذیر" را با ارائه نقد در وضعیت کنونی مسکن بریتانیا، نشان می دهند و سودمندی اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی را به عنوان منافع مسکن قابل انعطاف معرفی می کنند و دو مقاله با عنوان " مسکن انعطاف پذیر : به معنی پایان" و " مسکن انعطاف پذیر: فرصت ها و محدودیت ها" - 2005 - و مقاله جان هابراکن با عنوان "طراحی برای انعطاف پذیری" - - 2008 و در ایران نیز به این مقوله پرداخته شده است، به طور مثال مقاله الگویی برای تحلیل انعطاف پذیری در مسکن سنتی ایران نوشته دکتر علیرضا عینی فر که مستخرج از طرح پژوهشی با همین نام در دانشگاه تهران نام برد که به گونه ها و عوامل انعطاف پذیری در مسکن می پردازد.
انعطاف پذیری:
انعطاف پذیری در اصطلاح عام، قابلیت خم شدن، تغییر پذیری، حساس نبودن به اصلاح یا تغییر، آماده ظرفیت داشتن برای سازگاری به مقاصد یا شرایط مختلف، آزادی از خشکی یا سفتی تعریف می گردد. یکی از اصول اساسی طراحی انعطاف پذیر، جلوگیری از عدم انعطاف است . - Schneider & Till 2005:287 - به عبارت دیگر در طراحی قطعات یک ساختمان در دستیابی به انعطاف پذیری، نقش حیاتی را در نظر گرفتن معایب انعطاف ناپذیری بازی می کند. بناهای انعطاف پذیر در صدد پاسخ به شرایط متغیر دوره استفاده، عملکرد یا مکان هستند. ساختمان ها دوره زندگی طولانی و پیچیده ای دارند و در طی آن پارامترهای کاربردشان تغییر گسترده ای پیدا می کند.
اغلب در سایت های دائمی ساخته می شوند ولی به همان صورت که سایر ساختمان ها گسترش می یابند یا جایگزین می شوند، محیط پیرامونی آنها نیز به صورت مداوم تغییر می یابد. نیاز به انعطاف پذیری و سازگاری با شرایط جدید، نه تنها از شرایط مطلوب و امکان، بلکه از اقتصاد و نیاز نیز نشأت می گیرد - اولیا و همکاران، - 6 : 89 در این قسمت باید دوجنبه مورد توجه قرار گیرد: تعداد فضاها و اماکن مناسب برای رشد فرهنگی و اجتماعی و میزان پاسخگویی آنها به نیازهای مربوطه است. از این رو ابتدا باید کمیت فضاهایی که میتوانند نیازهای مربوط به رشد معنوی و اجتماعی را برآورده کنند بررسی شود. - حبیبی و همکاران، - 82: 67
مفاهیم انعطاف پذیری:
چهار موضوع اصلی مربوط به بحث - رویکرد مدولارو پیش ساختگی در ساخت فضاهای انعطاف پذیر - عبارتند از:
-1 سیستم سازه ای؛
-2فضاهای خدماتی از جمله فضاهای مرطوب و واحدهای دسترسی؛
-3 طراحی معماری از جمله تنظیمات مختلف واحد و سازمان فضایی؛
-4 تجهیز برای استفاده انعطاف پذیر از فضا.
به طور خلاصه، مفهوم انعطاف پذیری به عنوان قابلیت ساختمان برای تغییر فیزیکی و تطابق باتوجه به تغییر شرایط تعریف شده است .انعطاف پذیری مفاهیم فراگیر سازگاری و تنوع پذیری راپوشش می دهد و با طراحی عناصر ثابت، به یک بلوک مسکونی اجازه می دهد تا به تغییرات درطول زمان پاسخ دهد.
سیستم سازه:
سیستم سازه ای به عنوان یکی از قطعات ثابت و دائمی ساختمان، در تعیین اینکه آیا طرح معماری انعطاف پذیر است یا خیر اهمیت دارد .به عنوان مثال، تصمیم گیری درست در مورد عناصر ساختاری و استفاده از دیواره های غیر باربر، امکان تغییرات در آینده را ایجاد می کند .در اینجا استفاده از دال تخت برای عملکردهای معماری که نیاز به فضای غیر معمول ستون گذاری دارندتوصیه می گردد. - مور - 86:110
