بخشی از مقاله
چکیده :
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین هوش معنوی با خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی در دانشجویان دانشگاه پیام نور بندر لنگه بوده است، جامعه آماری پژوهش، شامل تمامی دانشجویان دانشگاه پیام نور واحد بندرلنگه می باشد که در سال 92-91 در آن دانشگاه مشغول به تحصیل بودند و نمونه مورد بررسی شامل200 نفر از این دانشجویان می باشند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند، ابزارهای اندازه گیری شامل پرسشنامه هوش معنوی، پرسشنامه سازگاری اجتماعی کوپر اسمیت، پرسشنامه خودکارآمدی عمومی شرر - - 1982بود.
نتایج حاصل از پرسشنامه ها با استفاده از نرم افزار کامپیوتری SPSS و روش های آماری همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج حاکی از این بود که: -1 بین هوش معنوی و مولفه های آن با سازگاری اجتماعی رابطه مثبت و معنادار آماری وجود دارد. -2 بین ابعاد هوش معنوی با خودکارآمدی رابطه مثبت و معنادار آماری وجود دارد. -3 ابعاد هوش معنوی به طور معنادار قادر به پیش بینی خودکارآمدی می باشد. و از بین مولفه ها هوش معنوی، مولفه درک و ارتباط با سرچشمه هستی مناسبترین پیش بینی را برای خودکارآمدی ارائه می کند. -4 ابعاد هوش معنوی به طور معناداری قادر به پیش بینی سازگاری اجتماعی می باشد. و از بین مولفه های هوش معنوی، مولفه زندگی معنوی مناسبترین پیش بینی را برای سازگاری اجتماعی ارائه می دهد.
مقدمه
هوش معنوی ،زیربنای باورهای فرد و نقشی است که این باورها و ارزش ها در کنش هایی که فرد انجام می دهد و به زندگی خود شکل می دهد ایفا می کند . به سخن دیگر ،هوش معنوی به دلیل پیوندش با معنا ، ارزش و پرورش تخیل ، می تواند به انسان توان تغییر و تحول بدهد - صمدی،. - 1385 - ایمونز، 2000به نقل از رجایی، - 1387معتقد است معنویت می تواند شکلی از هوش تلقی شود،زیرا عملکرد و سازگاری فرد را پیش بینی می کند و قابلیت هایی را مطرح می نماید که افراد را قادر می سازد به حل مسائل بپردازند و به اهدافشان دسترسی داشته باشند .آمرام 2005 - ،به نقل از غباری بناب و همکاران، - 1386 اظهار کرده است که هوش معنوی شامل حس معنا و داشتن هدف در زندگی ،حس تقدس در زندگی ،درک متعادل از ارزش ماده و معتقد به بهتر شدن دنیا می شود.
هوش به عنوان یک توانایی شناختی در اوایل قرن بیستم توسط آلفرد بینه مطرح شد اما در سال های اخیر مفهوم هوش به حوز های دیگری مانند هوش هیجانی،هوش طبیعی،هوش وجودی و هوش معنوی گسترش یافته است - رجایی،. - 1387 یکی از مباحثی که توجه بسیاری از جامعه شناسان ،روانشناسان و به ویژه مربیان را به خود جلب کرده ،مبحث سازگاری اجتماعی است که به عنوان مهمترین نشانه سلامت روان به حساب می آید .رشد اجتماعی مهمترین جنبه رشد وجود هر شخص محسوب می شود و معیار اندازه گیری رشد اجتماعی هر کس سازگاری او با دیگران است.این دیگران شامل افرادی مانند دوستان،معلمان،افراد خانواده ،بستگان،همسایگان و .... می شوند.
رشداجتماعی نه تنها در سازگاری با اطرافیانی که فرد با آنها در ارتباط است موثر است ،بلکه بعدها در میزان موفقیت شغلی و پیشرفت اجتماعی آنها نیز تاثیر دارد - وایتزمن،ترجمه نظیری، - 1373 .گوداشتاین و لاینون - 1995 - سازگاری را فرایند پیوسته ای تعریف کرده اند که در آن ،تجارب یادگیری اجتماعی شخص باعث ایجاد نیازهای روانی او می گردد و نیز امکان کسب توانایی و مهارت هایی را فراهم می سازد که از آن طریق می توان به ارضاء نیازها پرداخت.همچنین اسلوموسکی و دان - - 1996 سازگاری اجتماعی را فرآیندی می دانند که افراد را قادر می سازدتا رفتار دیگران را درک و پیش بینی کنند،رفتار خود را کنترل و تعاملات اجتماعی خود را تنظیم کنند.
از جمله عواملی که فرآیند تحول روانی هر فرد را از بدو تولد تحت تاثیر قرار می دهد، عامل کنش های خانوادگی است که به نظر می رسد می تواند نقش بسزایی در سازگاری اجتماعی افراد داشته باشد. امروزه در دنیایی زندگی می کنیم که بیش از هر زمان دیگری نیازمند سازگاری اجتماعی هستیم . سازگاری و هماهنگ شدن با خود ومحیط پیرامون خود برای هر موجود زنده ضرورتی حیاتی است و تلاش روزمره همه آدمیان بر محور همین سازگاری دور می زند.
هر انسان آگاهانه یا ناخودآگاه می کوشد تا نیازهای متنوع و گاه متعارض خود را در محیط زندگی خود برآورده کند و از آنجا که باید نیازهای خود را در قالب ساخت اجتماعی برآورده کند،سازگاری او لاجرم سازگاری اجتماعی است - والی پور ،. - 1360از نظر شعاری نژاد - - 1364نیز سازگاری عبارت است از تغییراتی که باید در رفتار فرد پیدا شوند،تا با محیط خود هماهنگ و دمساز شود.به علاوه می توان گفت که هرگاه تعادل جسمی و روحی فرد به گونه ایدچار اختلال شود،حالت ناخوشایندی به فرد دست می دهد و برای ایجاد توازن نیازمند بکارگیری نیروهای درونی و حمایت های خارجی می باشدو اگر در این اسلوب به کارگیری ساز و کارهای جدد موفق شود و مسئله را به شکل درست حل کند،فرایند سازگاری به وقوع پیوسته است.
سومین مولفه این پژوهش خودکارآمدی می باشد که یکی از ویژگی های شخصیتی وباور درونی است که از مفاهیم مهم و موثر در نظریه شناختی -اجتماعی بندورا می باشد .خودکارآمدی بر طرز فکر افراد ،چگونگی رویارویی با مشکلات ،سلامت هیجانی در تصمیم گیری و مقابله با فشار روانی و افسردگی تاثیر می گذارد - بندورا و لاک،. - 2003 خودکارآمدی یعنی باورهای افراد نسبت به توانایی های خود نیز باعث می شود که تلاش و پشتکار آنها تحت تاثیر قرار گیرد،افرادی که دارای باورهای خودکارآمدی قوی هستند ،یک اطمینان درونی در خود می یابند که به آنها اجازه مواجه شدن با تکالیفی را می دهد که ممکن است فراتر از توانایی آنها باشد.
خودکارآمدی درک شده معیار داشتن مهارت های شخصی نیست ،بلکه بدین معنی است که فرد به این باور رسیده باشد که می تواند در شرایط مختلف با هر نوع مهارتی که داشته باشد ،وظایف را به نحو احسن انجام دهد.بنابراین ،مبادلات بامحیط تا حدودی تحت تاثیر تفاوت های فرد در مورد توانائی های خویش است - عبدالهی،. - 1386 باورهای خود کارآمدی در انتخاب های افراد همچون انتخاب رشته ،حرفه،کلاس های پیشرفته تاثیر دارد و نقش مهمی در آینده شغلی و شخصی دارد - زارع، - 1386در نهایت این که هدف اصلی این پژوهش بررسی هوش معنوی با سازگاری اجتماعی و خودکارآمدی می باشد.
روش شناسی
پژوهش حاضر از جمله پژوهش های توصیفی است که با شیوه همبستگی به روابط بین سه متغییر سازگاری اجتماعی ، خودکارآمدی، هوش معنوی می پردازد . جامعه آماری پژوهش، شامل تمامی دانشجویان دانشگاه پیام نور واحد بندرلنگه می باشد که در سال 92-91 در آن دانشگاه مشغول به تحصیل می باشند. حجم نمونه مورد بررسی بر اساس جدول مورگان شامل 200 نفر از این دانشجویان می باشند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب می شوند. ابتدا از بین تمامی رشته های موجود 2 رشته را به عنوان جامعه هدف انتخاب و سپس از بین این دو رشته بصورت تصادفی 12 کلاس انتخاب شد و از هر کلاس تعداد16 نفر پرسشنامه توزیع شد .
پرسشنامه خودکارآمدی عمومی شرر : - GSE - این پرسشنامه توسط شرر وهمکاران - 1982 - ساخته شده است. این آزمون دارای 17 سوال میباشد و نمره گذاری آن به شیوه لیکرت است. براتی - 1376 - پایایی این آزمون را از طریق آلفای کرونباخ 0/79 بدست آورده است . کرامتی - - 1380 در تحقیق خود،آلفای کرونباخ یا همسانی کلی سؤالات را برابر %85 بدست آورد.کروئی - 1381 - در تحقیق خود آلفای کرونباخ یا همسانی کلی سؤالات را برابر %78 بدست آورد که قابل قبول است .
آزمون هوش معنوی : این آزمون دارای 29سوال و 2 خرده مقایس میباشد . نمره گذاری این مقیاس به شیوه لیکرت می باشد. این آزمون توسط عبداالله زاده با همکاری مهدیه کشمیری و فاطمه عرب عامری در سال 1387 روی دانشجویان هنجاریابی شده است ضریب آلفای کرونباخ 0/92 بدست آمد.
پرسشنامه سازگاری اجتماعی کوپر اسمیت : این پرسشنامه 31 سوالی توسط کوپر اسمیت ساخته شد و به نمره گداری آن به روش لیکرت می باشد. این مقیاس از پایایی و روایی خوبی برخوردار است به طوری که ضریب آلفای کرونباخ 80 %محاسبه شده است . اعتبارو پایایی این آزمون در سال 1380 به وسیله آزمون مجدد در دانشگاه اصفهان برآورد شده که همبستگی گشتاوری بین دو اجرا 78 %بوده است . به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از شاخص های آماری توصیفی شامل روش تحقیق از قبیل - فراوانی-میانگین - انحراف معیار - و روش های آمار استنباطی شامل - آزمون همبستگی پیرسون - و روش تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شده است.
