بخشی از مقاله
چکیده
اضطراب ریاضی از عواملی است که عملکرد در درس ریاضی را تحت تاثیر قرار می دهد. این اضطراب علاوه بر عوامل فردی و محیطی از سبک های شناختی نیز تاثیر می پذیرد، در نتیجه پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه سبک های با اضطراب ریاضی انجام شد.پژوهش حاضر از نوع تحقیقات همبستگی است که در مقوله طرح های توصیفی قرار می گیرد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی دانش آموزان دختر پایه اول دوره ی دوم متوسطه مدارس دولتی آموزش و پرورش شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 1393-94 بود. حجم نمونه براساس جدول مورگان 357 نفر بود. روش نمونه گیری به صورت خوشه ایی چند مرحله ای انجام شد. شرکت کنندگان در پژوهش، پرسشنامه سبک های شناختی ویتکین و اضطراب ریاضی پلیک و پارکر که از روایی و پایایی مناسبی برخوردار بودند را تکمیل نمودند. نتایج نشان داد که بین سبک شناختی ناوابسته به زمینه با اضطراب ریاضی همبستگی معناداری وجوددارد و همچنین سبک شناختی ناوابسته به زمینه توان پیش بینی اضطراب ریاضی را دارند. در مجموع می توان از یافته های پژوهش این نتیجه را گرفت که تنوع در ساختارهای شناختی که در ذهن دانش آموزان نهادینه شده است یادگیری ریاضی را تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند یکی از دلایل به وجود آورنده اضطراب ریاضی باشد.
کلید واژه ها: سبک های شناختی، اضطراب ریاضی، دانش آموزان.
مقدمه
مفهوم یادگیری و پیشرفت تحصیلی از مفاهیم بسیار اساسی روان شناسی تربیتی است. پیشرفت تحصیلی طبق آخرین تعریف های موجود به مقدار دانش و مهارت های به دست آمده توسط دانش آموز در دوره های متعدد تحصیلی گفته می شوداز آنجا که بهبود کیفیت آموزشی و سرمایه گذاری بر منابع آموزشی و انسانی از عوامل موثر بر توسعه همه جانبه کشورها محسوب می شود، پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نیز از جمله اهداف اساسی برنامه های آموزشی است. بنابراین یافتن عوامل موثر بر موفقیت تحصیلی از جمله موضوعات مورد علاقه پژوهشگران و صاحب نظران علوم تربیتی بوده است. امروزه مطالعات بسیاری برای کشف این عوامل، بدون در نظر گرفتن بهره هوشی، صورت می گیرد. البته دلیل این توجه زیاد، انکار ارتباط بهره هوشی با پیشرفت تحصیلی نیست، بلکه تاکید بیشتر بر تفاوت های افراد است. زیرا بدون در نظر گرفتن تفاوت های فردی یادگیرندگان، نمی توان مسیر موفقیت و پیشرفت آنها را هموار کرد - انال و هریسونٌ، . - 2013
درس ریاضی از جمله دروسی است که عملکرد مناسب در آن همواره برای دانش آموزان و والدین آنها از اهمیت بالایی برخوردار بوده و هست. شاید این اهمیت جنبه ای تاریخی دارد، چرا که ریاضیات به عنوان علمی پایه و مستعمل در امور روزمره، در تاریخ و تمدن بشری مطرح بوده است. به هر حال اهمیت این رشته علمی و در سطح آموزشی این درس و مسائل مربوط به یادگیری آن منجر به شکل گیری تحقیقات عمده ای شده است که از جمله تحقیقات مربوط به نقش اضطراب ریاضی در یادگیری ریاضیات است - فانگ، تونید ودیمیگنٍ، . - 2000با این که امروزه نیازبه ریاضیات در تجارت، علوم اجتماعی و حتی علوم انسانی امری حتمی و ضروری به نظر می رسد معهذا بسیاری از دانش آموزان از آزمون ریاضیات اجتناب می کنند یا قابلیت ها و توانایی های واقعی شان را کمتر از حد نشان می دهند، به عبارتی دیگر دارای اضطراب ریاضی هستند - ابوالقاسمی، . - 1382در دنیای امروز دیگر، ریاضیات برای دانش آموزان، به شکل یک اولویت مهم جهانی درآمده است، چرا که زندگی روزانه ی آن ها از حساب کردن در فروشگاه مدرسه گرفته تا پرداخت وجوه نقدی، با ریاضیات سروکارپیدا کرده و از تکنولوژی تا کاربرد آن در صنعت، امور زندگی روزانه ی هر فرد را تحت تاثیر قرار داده است - استیدلی، دراگو، ارافه و لوکَ، . - 2008
بیش از چهار دهه از زمانی که اولین بار واژه اضطراب ریاضی به فرهنگ اصطلاحات روان شناسی وارد شده است، می گذرد.در این مدت، اگرچه دیدگاه روشن تری از آن به دست آمده، اما هنوز برای شناخت کامل این سازه وپویایی های آن، راه درازی درپیش است - مک کوی ُ، . - 1992 بسیاری از دانش آموزان هنگام تحلیل های ریاضی یا هنگام ورود به کلاس ریاضی کمی اضطراب دارند. به اعتقاد بیتز - - 1978 اضطراب ریاضی در دوره های تحصیلی بالاتر و به خصوص در میان دانشجویان شایع تر است. لازاروسٌ - - 1974 می تواند نقش مهمی در یادگیری و موفقیت تحصیلی آنها داشته باشد. مزیت شناسایی سبک یادگیری این است که اطلاعاتی درباره راهبردهای یادگیری و روش های آموزشی و متناسب با این سبک ها ارایه می دهد - لینگ و هسیوٌ، . - 2010بنابراین با توجه به اهمیت مطالب گفته شده هدف اساسی این پژوهش بررسی رابطه بین سبک های شناختی و سبک های یادگیری با اضطراب ریاضی در دانش آموزان بوده است.
سوال های پژوهش:
آیا بین سبک شناختی - وابسته به زمینه و ناوابسته به زمینه - با اضطراب ریاضی دانش آموزان دختر سال اول دوره متوسطه دوم رابطه معناداری وجود دارد؟
مواد و روش ها
پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع و اهداف مورد نظر، از نوع تحقیقات همبستگی است که در مقوله طرح های توصیفی قرار می گیرد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی دانش آموزان دختر پایه اول دوره ی دوم متوسطه مدارس دولتی آموزش و پرورش شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 1393-94 که با استعلام از اداره ی آموزش و پرورش کرمانشاه تعداد 4463 نفر بوده اند. حجم نمونه با توجه به تعدادجامعه آماری پژوهش مذکور و براساس جدول مورگان تعداد 357 نفر بود. روش نمونه گیری به صورت خوشه ایی چند مرحله ای انجام شد. بدین صورت که از بین نواحی سه گانه ی آموزش و پرورش شهر کرمانشاه یکی از نواحی - ناحیه - 3 انتخاب سپس از بین مدارس این ناحیه 4 مدرسه و از هر مدرسه 3 کلاس سال اول به صورت تصادفی انتخاب و پرسشنامه های پژوهش توزیع گردید و آزمودنی ها پس از جلب رضایت و همکاری در این پژوهش شرکت کردند و از آنها خواسته شد پرسشنامه را تکمیل کنند. پس از اجرای تحقیق، 357 پرسشنامه در مرحله فرضیه آزمایی تحلیل شدند. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی - محاسبه میانگین، انحراف معیار، همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان - استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از SPSS نسخه19 انجام گرفت.
ابزار پرسشنامه سبک شناختی
آزمون گروهی اشکال نهفته:این آزمون در سال 1971به وسیله التمن، راسکین و ویتکین برای تشخیص سبک شناختی وابسته به زمینه و مستقل از زمینه تهیه شد. این آزمون از سه بخش تشکیل شده است. بخش اول شامل 7 تصویر، بخش دوم شامل 9 تصویر و بخش سوم نیز شامل 9 تصویر می باشد. بخش اول برای تمرین است و نمره ای برای آن درنظر گرفته نمی شود. اما بخش های دوم و سوم، قسمت اصلی آزمون را تشکیل می دهند، در برگیرنده 18 تصویر هستند.
نمره گذاری آزمون بدین صورت است که به ازای هر پاسخ صحیح، یعنی پیدا کردن در طرح پیچیده، یک نمره تعلق می گیرد. بنابراین دامنه نمره ها از صفر تا هجده است. مدت پاسخگویی،5 دقیقه برای بخش دوم و 5 دقیقه برای بخش سوم در نظرگرفته شده است. ویتکین، مورو و گودنبوکٍ - - 1977 پایایی این آزمون را با روش بازآزمایی برای مردان و زنان 0/82 گزارش کردند. ضریب روایی ملاکی نیز برای مردان 0/82 و برای زنان 0/63 به دست آمد. برکهاتر و شایرَ - - 1985 ضریب پایایی این آزمون را با روش دو نیمه کردن 0/89 برآورد کردند. فلکسر و روبرگُ - - 1983 ضریب پایایی این آزمون را با روش بازآزمایی به ترتیب 0/78 و 0/79 گزارش کرده اند. و ماریسون و فریکِ - - 1994 پایایی این آزمون را 0/82 بدست آورده اند. در این مطالعه نیز پایایی آزمون از طریق آلفای کرونباخ 0/76بدست آمد.
پرسشنامه اضطراب ریاضی: برای سنجش اضطراب ریاضی از مقیاس تجدیدنظر شده اضطراب ریاضی در سال 1982 توسط پلیک و پارکر به منظور ارزیابی اضطراب مربوط به شرکت در کلاس های ریاضی و آمار ساخته شده است. این ابزار نسخه تجدیدنظر شده مقیاس 98 عبارتی اضطراب ریاضی است که در سال 1972 توسط ریچاردسون و سویین ساخته شده است.نسخه فعلی تاکید بیشتری بر اضطراب مربوط به موقعیت های خاص - حالتی - ، اضطراب کلی - صفتی - و اضطراب امتحان دارد. مقیاس تجدیدنظر شده اضطراب ریاضی یک ابزار خودگزارشی است که دارای 24 عبارت و دو زیرمقیاس:
اضطراب یادگیری ریاضی - 16عبارت - که مربوط به فرایند یادگیری ریاضی و ارقام است و زیر مقیاس اضطراب سنجش ریاضی - 8عبارت - که میزان اضطراب آزمودنی در موقعیت ارزیابی ریاضی و آمار را می سنجد. آزمودنی باید میزان موافقت یا مخالفت خود را با هریک از عبارات آزمون در یک طیف لیکرت 5 درجه ای - از =1 اضطراب بسیار ناچیز تا =5 اضطراب زیاد - مشخص سازد. این آزمون برای دانش آموزان دبیرستانی و دانشجویان مناسب است. پلیک و پارکر - - 1999 به منظور هنجاریابی مقیاس تجدیدنظر شده اضطراب ریاضی، آن را بر روی 170 نفر از دانشجویان کالج که در سه کلاس ریاضی و آمار شرکت کرده بودند، اجرا کردند.آلفای کل آزمون 0/98 به دست آمد که نشان دهنده پایایی مطلوب آزمون است.برای سنجش روایی این آزمون پس از چهار هفته تا شش هفته به 91 پسر و 90 آزمودنی دختر که در مرحله اول شرکت داشتند، ارائه شد. شاخص روایی این آزمون 0/88 گزارش شده است.در این مطالعه نیز پایایی آزمون از طریق آلفای کرونباخ 0/78بدست آمد.
یافته ها
