بخشی از مقاله
چکیده
مطالعه حاضر به بررسی رابطه محافظهکاری و کارایی سرمایهگذاری با تمرکز بر نقش کیفیت حسابرسی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میپردازد. در واقع محقق در پژوهش حاضر به دنبال پاسخی برای این سؤال است که آیا در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، ارتباط معناداری میان محافظهکاری و کارایی سرمایهگذاری وجود دارد و کیفیت حسابرسی میتواند این رابطه را تعدیل نماید یا خیر؟
به منظور یافتن پاسخ سؤال طرح شده؛ اطلاعات 123 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که برای یک قلمروی پنج ساله - از ابتدای سال 1390 تا پایان سال - 1394 انتخاب شده بودند، استخراج و آزمونهای آماری لازم بر روی آنان صورت گرفت. یافتههای پژوهش بیان داشت که بین محافظهکاری و کارایی سرمایهگذاری؛ یک رابطه منفی و معنادار وجود دارد. اما از نظر آماری کیفیت حسابرسی؛ نمیتواند بصورت معناداری این ارتباط را تعدیل نماید که یافتههای مذکور در انطباق با یافتههای ژووان و همکاران - 2016 - میباشد.
مقدمه
سرمایهگذاری یکی از مهمتربن اجزای تقاضای کل است که نقش بسیار تعیین کنندهای در نوسانات اقتصادی و رشد اقتصادی یک کشور ایفا میکند، در تئوریهای تقاضای کل، مصرف روند با ثباتی را طی میکند و مخارج دولتی نیز یک متغیر سیاستگذاری است که کنترل آن در دست دولت قرار دارد، بنابراین تنها متغیر پر تلاطم تقاضای کل که نقش عمدهای در ایجاد نوسانات دارد، سرمایهگذاری خصوصی است، لذا شناخت رفتار سرمایهگذاری و عوامل موثر بر آن، بسیار مورد توجه اقتصاددانان و سیاستگذاران بوده است. در ادبیات اقتصادی، بحث سرمایهگذاری بسیار غنی بوده و سرشار از منابع تئوریک تجربی در کشورهای توسعه یافته است.
تئوریهای سرمایهگذاری موجود بیشتر به تحلیل سرمایهگذاری خصوصی میپردازند و بحث چندانی از سرمایهگذاری دولتی به عمل نمیآید، حال آنکه در کشورهای توسعه نیافته، دولت نقش قابل توجهی در تشکیل سرمایه دارد - پژویان و خسروی، . - 1391 استانداردهای بینالملی آیین رفتار حرفهای حسابداران، اصلاح رهنمود خدمات حسابرسی داخلی را برای مشخص کردن خدمات گستردهای که تحت عنوان خدمات حسابرسی داخلی ارائه میشود، پیشنهاد کرده است. این هیئت معتقد است در صورتی که خدمات ارائهشده وظایف مدیریتی موسسه محسوب گردد و یا همانند بررسی کردن کار خود باشد، با توجه به ماهیت خدمات انجامشده ممکن است این امر تهدیدی برای استقلال حسابرس باشد.
اصلاحات پیشنهادی، حسابرس را ملزم میکند که قبل از پذیرفتن ارائه خدمات حسابرسی داخلی برای شرکتی که حسابرسی مستقل آن را انجام میدهد، دامنه و هدفهای کار پیشنهادشده را بررسی کند و احتمال ایجاد خطر قضاوت در مورد کار خود را مورد نظر قرار دهد. بازنگریهای پیشنهادشده برای بخش 290 آیین رفتار حرفهای، رهنمودهای بیشتری در مورد میزان نسبی حقالزحمه دریافتی از شرکتهایی که مشتری خدمات حسابرسی هستند و با منافع عمومی سروکار دارند، ارائه میدهد.
این هیئت بر این عقیده است هنگامی که برای دو سال متوالی، مجموع حقالزحمه دریافتی از چنین مشتریانی بیش از 15 درصد جمع حقالزحمه دریافتی موسسه حسابرسی باشد، تهدید منافع شخصی ایجادشده با اهمیت خواهد بود، مگر اینکه مطلب فوق به اطلاع مسئولان ادارهکننده واحد مورد رسیدگی برسد و یکی از اقدامات امنیتی زیر انجام شود: الف: بررسی کنترل کیفیت بهوسیله یک حسابدار حرفهای که عضو موسسه رسیدگیکننده صورتهای مالی مشتری نباشد، بعد از صدور گزارش حسابرسی، و ب: بررسی کنترل کیفیت بهوسیله یک حسابدار حرفهای که عضو موسسه رسیدگیکننده صورتهای مالی مشتری نباشد، قبل از صدور گزارش حسابرسی - وو1، . - 2012 مطالعه حاضر به بررسی رابطه محافظهکاری و کارایی سرمایهگذاری با تمرکز بر نقش کیفیت حسابرسی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میپردازد.
بیان مساله محافظهکاری
باسو - 1997 - 2 محافظهکاری را الزام به داشتن درجه بالایی از تأیید برای شناخت اخبار خوب مانند سود، در مقابل شناخت اخبار بد مانند زیان تعریف مینماید. این تعریف محافظهکاری را از دیدگاه سود و زیان توصیف مینماید. اما، بر اساس نظرات فلتهام و اولسون - 1995 - 1 تعریف محافظهکاری، از دیدگاه ترازنامه است. براساس این دیدگاه، در مواردی که تردیدی واقعی در انتخاب بین دو یا چند روش گزارشگری وجود دارد، آن روشی باید انتخاب شود که کمترین اثر مطلوب بر حقوق صاحبان سهام داشته باشد. تعریف سوم درباره محافظهکاری بر اساس نظراتگیولی و هاین - 2000 - 2 بر پایه دیدگاه ترکیبی ترازنامه و سود و زیان است.
در این دیدگاه، محافظهکاری یک مفهوم حسابداری است که منجر به کاهش سود انباشته گزارش شده از طریق شناخت دیرتر درآمد و شناخت سریعتر هزینه، ارزیابی پایین دارایی و ارزیابی بالای بدهی میشود. کلوگ - 1979 - 3 در مطالعه تجربی خود در مورد افشای اطلاعات حسابداری، بیان نمود که این احتمال وجود دارد که اصول حسابداری محافظهکارانه، انگیزه لازم به منظور افزایش حسابرسی، افشاء صحیح و متناسب با واقعیت دارائیها و درآمدها و هزینهها را ایجاد کند. پژوهش واتس - 2002 - 4 نیز نشان داد که محافظهکاری به عنوان سازوکاری اثربخش برای کاهش انگیزههای منفعت جویانه مدیران تلقی میشود.
لافوند و واتس - 2008 - 5 نیز محافظهکاری را به عنوان یک مکانیسم همگرا یا منظم معرفی نمودند که محرکهای مدیریتی را در بردارد و میتواند افشای اخبار خوب را تسریع کرده و انتشار اخبار بد را به تعویق اندازد. نتایج نشان داده است که محافظهکاری به مدیر امکان تسریع شناخت اخبار خوب را میدهد؛ زیرا اخبار خوبی که غیر قابل تشخیص هستند نمیتوانند حسابداری محافظهکارانه به عنوان سود محسوب شوند و از طرف دیگر، حسابداری محافظهکاری باعث شتاب در شناخت اخبار بد از طریق کاربرد استانداردهای تشخیص زیان میشود.
پژوهشهای تجربی اخیر در مورد محافظهکاری نشان میدهند که نه تنها رویههای حسابداری محافظه کارانه است، بلکه در کشورهای انگلیسی زبان طی 30 سال گذشته این رویه ها محافظه کارانهتر نیز شدهاند. این نتایج شگفت انگیز با مخالفت صریح بسیاری از قانونگذاران بازارهای سرمایه، تدوینکنندگان استاندارد و دانشگاهیان روبرو شد، ولی بقای طولانی مدت محافظهکاری و دوام آوردن آشکار آن در برابر انتقاد، مقتدرانه نشان داد که منتقدان منافع با اهمیت آن را نادیده انگاشته اند.
بدیهی است چنانچه قانونگذاران و تدوینکنندگان استاندارد منتقد، بدون درک منافع محافظه کاری در حذف آن تلاش کنند، استانداردهایی ایجاد خواهد شد که به طور جدی برای گزار شگری مالی زیان بار است - واتز، . - 2003 از منظر باسو - 1997 - محافظهکاری روشی است که طبق آن، در واکنش به اخبار بد، شناسایی عایدات و خالص داراییها کاهش یافته و این در حالی است که، در واکنش به اخبار خوب شناسایی عایدات و خالص داراییها افزایش نمییابد.
بیشتر محققان در مباحث مربوط به ارزشگذاری داراییها، طبق مبانی حسابداری، بیشتر به تعاریفی که فلهام و اولسون - 1995 - از محافظهکاری دارند، اشاره میکنند. آنها محافظهکاری حسابداری را " انتظار اینکه خالص ارزش داراییهای گزارش شده توسط یک شرکت، در بلندمدت از ارزش بازار آن کمتر خواهد بود " تعریف میکنند، به عبات دیگر فرض میشود که در اثر بکارگیری محافظهکاری حسابداری، ارزش بازار داراییهای گزارش شده بیشتر از ارزش دفتری آنها خواهد بود.
