بخشی از مقاله
چکیده:
مساحت اغلب حوضه های آبریز خوزستان کمتر از هزار کیلومترمربع می باشد و در این تحقیق رابطه بین سیلابهای لحظه ای QP و حداکثر متوسط روزانه Q24 در این حوضه ها مورد مطالعه قرار گرفته است. بدیمنظور سیلابهای حداکثر لحظه ای با روشهای فولر، گری لانگبین، سنگال و "همبستگی بین QP و "Q24 برآورد گردیده و سپس با استفاده از آمار X2 اختلاف مقدار برآورد شده با روشهای فوق و QP واقعی مقایسه گردید. روش همبستگی، کمترین آمار X2 را بخود اختصاص داده و لذا به عنوان مناسبترین روش برآورد QP در این منطقه انتخاب شد.
-1 مقدمه:
طراحی سازه های آبی معمولاً بر مبنای دبی های حداکثر لحظه ای یا دبی اوج - instantancus daily peak - استوار می باشد، لکن غالب ایستگاههای هیدرومتری موجود فاقد وسایل ثبات بوده و دبی حداکثر لحظه ای در آن ثبت نمی شود و با اینکه آمار کوتاه مدت و یا کیفیت نامناسب تری نسبت به دبی حداکثر متوسط روزانه - mean daily peak - در دسترس می باشد. لذا روشهایی برای برآورد آن ابداع شده است. حوضه های آبخیز خلیج فارس از نظر فراوانی نسبی ایستگاههای اندازه گیری، طول دوره آماری و شباهت های اقلیمی و همچنین کوچک بودن نسبی حوضه های محل مناسبی جهت مطالعه و مقایسه روشهای برآورد دبی حداکثر لحظه ای می باشد، که مقاله حاضر ماحصل این مطالعه می باشد.
-2 ویژگیهای منطقه مورد مطالعه:
منطقه مورد مطالعه در دامنه جنوبی سلسله جبال زاگرس قرار گرفته و شمالی ترین قسمتی است، که از آنجا دشت پهناور خوزستان آغاز و با شیب نسبتأ ملایمی بسمت خلیج فارس گسترش می یابد - شکل . - 1 این منطقه از نظر تقسیمات سیاسی استان خوزستان و بخش جنوبی استانهای لرستان و کرمانشاه را تشکیل می دهد. رشته کوه زاگرس همانند دیواری عظیم و مرتفع در امتداد شمالی حوضه آبریز خلیج فارس قرار گرفته و وضعیت خاصی از نظر آب و هوائی در این منطقه بوجود آورده است، که از سایر نقاط ایران متفاوت می باشد. بارندگی سالیانه در منطقه مورد مطالعه به صورت تقریباً منظم و ضریب تغییرات آن بطور متوسط 0/17 است. از مشخصات عمده رژیم بارندگی منطقه، یک ماگزیمم مشخص پائیزه و یک ماگزیمم زمستانه در ماه اسفند است.
در قسمت کوهستانی هر چه بسوی ارتفاعات پیش رویم، رژیم بارندگی منطقه به رژیم بارندگی زاگرس چین خورده گرایش پیدا می کند، لکن دامنه های شمالی از نظر مقدار مطلق بارندگی تابع رژیم بارندگی زاگرس است. وسعت حوزه های آبخیز زاگرس شمالی در مقایسه با سایر حوزه های ایران از وسعت نسبتاً بالایی برخوردار بوده، که بواسطه مسیر بالای آنها از سرچشمه تا وارد شدن به دریا می باشد - جدول . - 1 مساحت حدود 90 درصد حوضه های این منطقه کمتر از 25000 و بیشتر از 15000 کیلومتر مربع می باشد. با توجه به مسائل فوق آبخیزهای این منطقه از نظر خصوصیات اقلیمی و مساحت بیکدیگر متفاوت بوده، که نواحی شمال و شمال شرق این حوضه دارای پوشش جنگلی است.
-3 مروری بر مطالعات گذشته:
در حوضه های بزرگ دبی متوسطه روزانه کم و بیش بیانگر وضعیت هیدروگراف می باشد و دبی حداکثر لحظه ای کمی بیشتر از دبی حداکثر متوسطه روزانه است، درحالیکه درحوزه های کوچک دبی حداکثر لحظه ای میتواند بسیار بالاتر از دبی حداکثر متوسطه روزانه باشد - شکل 1 - 2 و . - 2 -2 ابراینبن بایستی حتی المکان در این حوضه ها از لمیگراف استفاده شود، ولی از آنجا که حوضه های کوچک غالباً کم تر بوده و ارزش اقتصادی کمتری دارند، فاقد تجهیزاتی همچون لمینگراف و تلفریک میباشند. لذا لازم است، روش مناسبی جهت برآورد دبی حداکثر لحظه ای در این حوضه ها تعیین گردد. برای برآورد دبی حداکثر لحظه ای چند روش پیشنهاد شده است، که براساس رابطه بین دبی حداکثر لحظه ای و پارامتر دیگری از جریان و یا بر اساس ویژگیهای ژئومورفولوژیکی حوزه ها می باشند. لذا میتوان آنها را در دو دسته مورد بررسی قرارداد.
