بخشی از مقاله
چکیده
میر سید علی همدانی یکی از عارفان بزرگ تاریخ اسلام است که حضور ونقش او در بخش وسیعی از جهان اسلام، از جمله ایران،تاجیکستان،افغانستان،پاکستان وکشمیر واضح ومحسوس است.کشمیر در شمار سرزمین هایی است که از شخصیت میر سید علی بسیار اثر پذیرفته واین اثر پذیری انتقال فرهنگ ایرانی را به این منطقه به همراه داشته است ؛همین موضوع سبب توجه بسیاری از محققان پاکستانی به شخصیت میر سید علی شده وآنها را به خلق آثاری درباره او ترغیب کرده است.در این مقاله به نقشهای سیاسی وفرهنگی میر سید علی همدانی در کشمیر وماوراء النهر پرداخته شده است هم چنین در ادامه مقاله به جایگاه معنوی واجتماعی میر سید علی همدانی در نزد مذاهب اسلامی وغیر مسلمانان پرداخته شده است.روش این تحقیق توصیفی وتحلیلی از طریق گرد آوری دادهها به روش کتابخانهای است،از نظر مکانی بیشتر در محدوده کشمیر است و به ما کمک زیادی در فهم راه و رسم تبلیغ دین مبین، بصورت مؤثر میرساند..
واژگان کلیدی: سید علی همدانی، عظمت و نفوذ،کشمیر
مقدمه
عیب است بزرگ برکشیدن خود ر ا وز جمله خلق برگزیدن خود را
از مردمک دیده بباید آموخت دیدن همه کس را و ندیدن خود ر ا - همدانی، - 1 :1375
»میرسیدعلی همدانی از عارفان بزرگ شیعه است که در خاندانی ثروتمند و اهل سیاست در همدان به دنیاآمد .اما خود در جوانی توجه چندانی به سیاست نداشت .میرسیدعلی همدانی در علوم مختلف اسلامی تبحرداشت و از نکات جالب توجه زندگی او سفرهای بسیاری است که به هدف تبلیغ دین و راهنمایی مردم داشته است .سفرهای متعدد او به کشمیر این سرزمین را به پایگاه استواری برای اسلام تبدیل کرد.برخی از ملاحظات صوری همدانی در مکاتباتش با حاکمان سنی باعث شد، تعدادی از نویسندگان وی را ازصوفیان سنی برشمرند؛ در حالی که مدارک روشنی دال بر تشییع او موجود است.عصر میر سیدعلی باحمله مغول به ایران مصادف است و از وی آثار و دست نوشتههای متعددی بر جایمانده است که بسیاری از آنها خطی استو به چاپ نرسیده است. - «درخشان، - 1374:57 در این تحقیق کاوش ما شناساندن این بزرگ مرد و راه و روش پیش گرفته اوست.از این رو ما دنبال بررسی این سوال اساسی هستیم که؛شخصیت میر سید علی همدانی در گسترش اسلام در کشمیر چطور موفق شد؟ و برای جواب آن بایستی درباره موضوعات فرعی دیگری نگاهی افکند، که؛ میر سید علی همدانی کیست و چرا به کشمیر رفت؟
بیان مسأله
»میر سید علی همدانی از اکابر عرفای ایرانی است که در مشرق زمین شهرت زیادی دارد. اعطای القابی چون »علی ثانی«، »امیر کبیر« و… شاه همدان« به وی حاکی از بزرگی شأن اوست. با این حال، شخصیت میر سید علی همدانی آنگونه که شایسته مقام اوست در جوامع فکری مسلمانان مورد توجه واقع نشده است. آثار و رسالهیهاعلمیِ نسبتاًفراوان همدانی غالباً به صورت نسخههای خطی و بدور از دسترس پژوهشگران قرار دارد؛ این در حالی است که برای مثال در زمینههای فلسفیهانری کوربن معتقد است همدانی آغازگر راه نوی است و یک فیلسوف میتواند چشمداشت زیادی از آثار همدانی داشته باشد اگر نوشته های او به چاپ برسد.« - کوربن، - 1373:89 مقاله حاضر تلاش میکند که رازهای عظمت و نفوذ میر سید علی همدانی در کشمیر و ماوراءالنهررا تا حد مقدور مورد بررسی قرار دهد. ضرورت این هدف وقتی آشکار می شود که بدانیم نگاه همدانی به سیاست از زاویه نگاه یک عارف برجسته صورت پذیرفته است، در حالی که اکثر عارفان به حکومت و سیاست بی اعتنا بودند. دیدگاه همدانی میتواند چشم انداز جدیدی را در خصوص سیاست عرفانی ارائه کند .
شرایط فکری، سیاسی و اجتماعی زمانه همدانی
»بخش اعظم قرن هشتم که همدانی در آن می زیست، مصادف است با حکومت ایخانان مغول، اساساً یورش مغولان و سلطه ی همه جانبه ی آنان بر ایران زمین باعث شد اندیشه ی سیاسی و به طور کلی اندیشه، به تعبیری در"هاویه ی زاویههای صوفیانه"ماوا بگیرد و صوفیان به متفکران قوم تبدیل شوند که این خود به معنی تعطیل اندیشه بود - «طباطبایی، 1373، ص» - 231حکومت سلسله ی مغول بر ایران، از هجوم آنان در سال 616هجری و انقراض دولت آ ل انوشتکین غرچه در سال 628 هجری آغاز شد و با ایلغارهای بنیانکن تیمور و حکومت جبارانه ی او در ایران پایان یافت.در این دوران پر آشوب، قسمت بزرگی از فلات پهناور ایران صحنه ی تاخت و تاز ویرانگران مغول و تاتار و دیگر زردپوستان آسیای مرکزی شده بود و مدتی جزو سرزمینهای تابع مغول بود و پس از آنکه احفاد چنگیز به تجزیه ی ایران پرداختند و حکومتهای ضعیفی به وجود آوردند، زمینه ی یورش و تسلط ویرانگری دیگر، یعنی تیمور لنگ آماده شد - «صفا،1374، ج:2 ص - 17
»البته نمی توان گفت علم و ادب ایران در این زمانه به کلی دچار انحطاط و زوال شد؛ چه اینکه وجود پناهگاههایی برای فرهنگ ایرانی در این دوره علاقمندی برخی از سلاطین ایرانی یا ایرانی شده که جسته و گریخته به علم و ادب و نویسندگانی ایرانی توجه ی می کردند، باعث شد دانش و ادب پارسی تجدید حیاتی یابد؛ به عبارت دیگر علی رغم آنکه علم و ادب ایران در گیرودار حوادث دوره مغول از رونق و جلای دیرین افتاد، اما اندیشه ی بلند ایرانی توانست در همین دوره، گروه معتنابه ی از رجال بزرگ علم و ادب و سیاست را پرورش دهد که برای مثال می توان به بزرگانی همچون:خواجه نصیرالدین طوسی، قطب الدین شیرازی، قاضی بیضاوی، نجم الدین دبیران، شمس الدین آملی، عضدالدین ایجی، میرسید شریف جرجانی، سعد تفتازانی، سعدی، مولوی، خواجو، حافظ، رشیدالدین فضل االله و.. اشاره کرد - «همان: ص. - 19
»نکته ی قابل توجه دیگر در بررسی اوضاع فکری در قرن هشتم، مسئله رواج تصوف است.در اواخر قرن هشتم،تصوف جهان اسلام را فراگرفته بود. این دوران از لحاظ ارتباط میان تصوف و تشیع، دارای خصلت ویژهای بود که با از دست دادن جهات ممیزه هر یک به نفع دیگری و نیز افزوده شدن عنصر فلسفی و ترکیب هر دو عقیده، مشخص می شود، و برای نخستین بار در تاریخ تصوف و تشیع، جنبش های فکری درآمیخته از این دو ظاهر شدند.در این دوران، یک فقیه شیعی خصوصیات یک صوفی تمام عیار را با خود داشت و یک صوفی محض نمونهای از یک متکلم شیعی جلوه می کرد و چنان که پیداست، این همه بر یک اساس فلسفی استوار بود که به عنصر شیعیانه، به شکل ترکیب فلسفی پایداری، رنگ صوفیانه می زد.فلسفههای مربوط به اندیشههای وحدت وجودی و نظریات فیض و صدور اشراق، در این زمینه قابل ذکرند.« - استخری، :1380 - 89 »در این دوران تصوف و تشیع، هر دو طبیعتی نوگرا داشتند و منتسبان هر دو عقیده، می کوشیدندچیزهای بی سابقهای عرضه کنند تا اندیشههایی که منادی آن بودند، دارای اصالت و استقلال و امتیازی باشد - «شبلی، - 166 :1374؛ »برای مثال در این دوره استادی و ابتکار یک عالم شیعی،
