بخشی از مقاله
چکیده
پرخاشگری یکی از مهمترین چالش هایی است که جوامع امروزی با آن مواجهند. بروز و نمود پرخاشگری در سنین مختلف متفاوت است اما به اعتقاد اکثر صاحبنظران در سنین نوجوانی و جوانی با شدت بیشتری رخ می نماید. با توجه با این که دانش آموزان بیشتر در سنین نوجوانی هستند و زمینه های بروز رفتار پرخاشگرانه در آنان به لحاظ عوامل زیستی مهیا است، یافتن راهکارهایی برای کاهش پرخاشگری دانش آموزان در مدارس اهمیت می یابد. بر این اساس ما در این مقاله ضمن شناخت انواع پرخاشگری و عوامل ایجاد کننده آن در مدارس، راهکارهایی برای کاهش آن در دانش آموزان ارائه کرده ایم.
مقدمه
نوجوانان امروز در کشور ما میزان قابل توجهی از جمعیت را به خود اختصاص داده اند و این امر سبب شده که کشور ما از جوانترین کشورهای جهان بشمار آید. بر این اساس نوجوانان میتوانند نقش بسزائی در تمامی ارکان جامعه داشته باشند. هر چه نسل جوان ما، سالمتر و به دور از معضلات اخلاقی و اجتماعی باشد، جامعهای سالمتر و مترقی خواهیم داشت و رشد و ترقی هر جامعهای در گرو نیروهای فعال انسانی آن جامعه است و با اینکه همه میدانیم که اکثریت قشر جامعه ما را دانشآموزان و نوجوانان تشکیل میدهند، باید توجه بیشتری به مسائل آنان بالاخص نابهنجاری آنان بنمائیم.
بیشترین بروز و ظهور پرخاشگری در سنین نوجوانی است و مسلماً تربیت و آموزش افراد در دوران نوجوانی و قبل از آن، عامل مؤثری در بروز یا عدم بروز واکنشهای خصمانه خواهد بود. به نظر می رسد که اگر افراد از شرایط تربیتی و آموزشی سالمی در محیط خانه، مدرسه و اجتماع برخوردار باشند، چنین رفتارهای ناهنجاری از خود بروز نخواهند داد. در تربیت اجتماعی کودک و نوجوان خواه از نظر سازگاری خود نوجوان و خواه از نظر تأثیرات آن روی جامعه، هیچ قالب رفتاری به اندازه پرخاشگری حائز اهمیت نیست.
در عین حال که پرخاشگری یک رفتار مطلوب و طبیعی در مسیر رشد نوجوان است، ولی اگر تحت کنترل صحیح نباشد، میتواند به صورت رفتار هیجانی از هم گسیختهای درآید، اوقات مفید زندگی این قشر از افراد را به مخاطره انداخته ، وقت آنها را هدر دهد، میزان آسیبهای اجتماعی را به شدت بالا ببرد و به بزهکاری در بزرگسالی منجر شود - یخوابی،. - 1389 شیوع پرخاشگری در میان نوجوانان، موجب نگرانی بسیاری از خانوادهها، اولیاء، مربیان و مسئولان کشور از جمله مقام معظم رهبری شده، ایشان در دیدار با جوانان خراسان شمالی سال 1391 فرمودند که: - - در محیط اجتماعی، برخیها پرخاشگریهای بیمورد میکنند؛ علت پرخاشگری و بیصبری و نابردباری در میان بعضی از ماها چیست؟ - - . یکی از اولویتهای پژوهشی را کنترل خشم و پرخاشگری بیان نمودند.
یکی از عواطف رایج کودکان و نوجوانان خشم است که اگر شدت بیابد به پرخاشگری منجر می گردد. پرخاشگری مربوط به یک سن و دوره خاص نیست ولی بیشترین بروز و ظهور پرخاشگری در سنین نوجوانی است. برخی علت پرخاشگری را ناکامی، برخی پاسخی که از راه مشاهده یا تقلید آموخته میشود و برخی به منزله نوعی شیوه رویارویی با مشکلات اجتماعی روزمره می دانند. در نظریه یادگیری اجتماعی، پرخاشگری پاسخی آموخته شده به شمار می آید که از راه مشاهده یا تقلید آموخته می شود؛ یعنی افراد یاد می گیرند که پرخاشگرانه رفتار کنند و می توان رفتار آنها را با رفتارهای سازگارانه جایگزین کرد.
همه روزه در مدارس نوجوانانی مشاهده میشوند که به علت دعوا و رفتارهای پرخاشگرانه تنبیه انضباطی میشوند و با عکسالعملهای اولیاء و مربیان مواجه میگردند. آنها در مدرسه پرخاشگری میکنند و میتوانند جوی نا آرام در کلاس به وجود آورند و در بین دانشآموزان اضطراب ایجاد کنند. رفتار آنها ممکن است که نشان دهد آنها افرادی مزاحم و آشفته هستند. این رفتارها باعث طرد شدن در میان همسالان و آموزگاران و افت تحصیلی، مصرف مواد و بزهکاری میشود و نوجوانان دائمأ در حالت تدافعی قرار میگیرند که این موضوع مانع رشد و شکوفایی جامعه می گردد. اگر این هیجان نیرومند درست مهار نشود موفقیت جوامع تهدید می گردد.
مفهوم پرخاشگری
تعریف پرخاشگری : پرخاشگری یعنی عملی که به آسیب رساندن به دیگران منتهی گردد البته ممکن است این نوع آسیب رسانی به حالت های گوناگون انجام گردیده و حتی آزارهای روانی نظیر تحقیر، توهین و فحاشی را نیز به همراه داشته باشد - وزیری و لطفی، . - 1390 محققان علوم رفتاری در کشورهای مختلف هرگز تعریف روشن و واحدی از مفهوم پرخاشگری ارائه نداده اند زیرا تعریف پرخاشگری تحت تاثیر فرهنگ، تجربه و اعتقادات جوامع متفاوت است - ایزدی طامه و همکاران، . - 1389 به طور کلی رفتار پرخاشگرانه واجد چهار شرط زیر است:
الف - فردی که رفتارش توام با پرخاشگری است آن رفتار را عمدا انجام میدهد.
ب - آن رفتار در روابط بین فردی که حاکی از تعارض یا ناکامی باشد رخ میدهد.
پ - شخصی که دارای رفتار پرخاشگرانه است قصدش برتری یافتن بر فردی است که مقابل او رفتار پرخاشگرانه داشته است.
ت - شخصی که چنین رفتاری از او سر می زند یا در جهت جدال تحریک شده یا حد اعلای شدت، آن مسیر را پیموده است - ایزدی طامه و همکاران، . - 1389
