بخشی از مقاله
چکیده
فرونشست یکی از پدیده های مخاطره انگیز زمین شناسی می باشد که به دلیل عواملی چون وجود خاک های مسئله دار، قنات ها، ریزش میله و انباری چا ه ها و تراکم رسوبات ریز دانه در اثر پایین رفتن سطح آب های زیرزمینی، به وجود می آید و در اثر فعالیت های بشری می تواند تشدید شود. بنابراین با مطالعات انجام شده مشخص شد که با استفاده از روش هایی مانند کابل، میخ کوبی، تزریق بتن و پیش لوله گذاری می توان این مشکل جهانی را کنترل کرد.
واژه های کلیدی: نشست، کابل، میخ کوبی، تزریق ستون بتن، پیش لوله گذاری.
مقدمه
روند روز افزون توسعه ی کنونی، نیاز به منابع زمین را گسترش داده و به تبع آن فعالیت های معدنی شتاب وسیع تری به خود گرفته اند. از جمله ی این فعالیت ها، معادن زبر زمینی را می توان نام برد که به دلیل واقع شدن در زیر زمین، علاوه بر خطرات جبران ناپذیری از جمله ریزش سقف ودیواره ها و نشست زمین، منجرو ایجاد انفجار و گرد و غبار و صدمه دیدن یا کشته شدن کارگران می شود و همچنین خسارات مالی سنگین وارد نموده و بنابراین معدن را متوقف کرده و هزینه ی گزافی را جهت بازسازی صرف می شود.
نشست زمین یک مشکل جهانی است که به طور کلی حرکت های رو به پایین سطح زمین، در اثر نیروی جاذبه را نشست زمین می نامند که به صورت آهسته و یا ناگهانی با حرکت مواد زیر سطحی رخ می دهد و به صورت خطی، ناحیه ای و یا ترکیبی از هر دو حالت گسترش می یابد. به گونه ای که در آمریکا بیش از 17000 مایل مربع - 44000 کیلومتر مربع - از زمین های مرغوب در 45 ایالت تحت تأثیر نشست ناحیه ای قرار دارند. در ایران نیز دشت های مختلفی مانند جنوب تهران، همدان، مشهد کرمان، دچار این مشکل شده اند. بنابراین آشنایی با عوامل موثر بر این دسته حوادث و راه کار های کنترل و پیشگیری از آن ها می تواند مانع از خسارت های جبران نا پذیر مالی و جانی شود.
نشست زمین و عوامل ایجاد آن
عوامل متعددی باعث ایجاد پدیده ی نشست می شوند، از جمله انحلال، آب شدگی یخ ها و تراکم نهشته ها، حرکت آرام زمین و خروج گدازه و یا عملیات انسانی نظیر معدن کاری یا برداشت آب زیر زمینی و نفت. آسیب های ناشی از فرونشست:
1. تغییر ناهمسان در ارتفاع و شیب رودخانه ها و آبراهه ها و سازه های انتقال آب
2. شکست یا بیرون زدگی لوله جدار چاه ها در نتیجه تنش های تراکمی ناشی از تراکم آبخون ها و ایجاد اختلال در بهره برداری از منابع آب زیر زمینی و ماسه دهی چاه ها.
3. پیش روی امواج در مناطق پست ساحلی
4. کاهش بازدهی یا ایجاد تخریب در شریان ها حیاتی و سازه های مهم
5. کاهش میزان نفوذ پذیری سطحی و پیرو آن گسترش پهنه های بیابانی و تغییر در توپوگرافی و توسعه دشت سیلابی
6. کاهش برگشت نا پذیر تمام یا بخشی از مخزن آب زیر زمینی در نتیجه ی از بین رفتن یا کاهش تخلخل مفید نهشته ها علت وقوع عمده رخداد های فرونشست زمین در ایران بیشتر در اثر عواملی همچون افت سطح سیالات زیرزمینی، انحلال تشکیلات زیرسطحی و ریزش کارست به وجود می آیند. تغییر کاربری زمین، احداث و یا بار گذاری سازه های مهندسی، زهکشی خاک های آلی و نفوذ آب شور در امتداد سواحل نیز از جمله عوامل دیگری هستند که می توانند در ایجاد پدیده فرونشست موثر باشند. شرایطی همچون فرآیند های تکتونیکی رخداده در منطقه، بارندگی، وجود عوارض توپوگرافی، نفوذ ریزش ها و یا رواناب های اسیدی، انحلال تشکیلات سطحی و وجود لایه های نا مقاوم در تشکیلات رسوبی زیرین، منجر به توسعه پدیده های فرونشستی در کشور شده اند .از میان عوامل تشکیل فرونشست زمین در ایران، کارستی شدن علاوه بر ایجاد خطرات طبیعی، مشکلات پیچیده ای در عملکرد مهندسی وهمچنین ارتباطات ایجاد می کند. کارست ها از جمله موارد مهمی هستند که باید در احداث سازه های مهندسی، به خصوص احداث سد و تونل در این نوع تشکیلات مد نظر قرار گیرد. افزایش شدت در به وجود آمدن تشکیلات کارستی در نواحی مستعد مربوطه، حفرات و چاله های کارستی را در بخش هایی از سازه های احداث شده به وجود آورده است که در صورت ریزش کارست، منجر به فرونشست زمین در آن مناطق می گردد. فرونشست زمین به عنوان یکی از پیامد های کارستی شدن ممکن است به صورت فرونشست
