بخشی از مقاله
چکیده
سازمانهایی موفقاند که از نیروهای با رضایت شغلی مطلوب بهره میبرند و در جهت افزایش رضایت شغلی کارکنان خود برنامههایی را تدارک میبینند. کارکنان با رضایت شغلی در سطح مطلوب از کار خود لذت میبرند و کمتر غیبت میکنند و برای سازمان مفیدتر از انچه انتظار میرود هستند. اذا توجه مسئولین و مدیران سازمانها به خشنودی شغلی کارکنان و اجرای برنامههای موفق در این زمینه میتواند موجبات بهبود عملکرد سازمان را فراهم نماید. در همین راستا تفحصی در باب اهمیت، عوامل مؤثر بر رضایت شغلی و نظریههای سرآمد در مورد رضایت شغلی پرداختیم.
واژگان کلیدی: رضایت شغلی، کارکنان، مدیران.
مقدمه
امروزه محیطهای کاری، تغییر و تحول و انطباق با آن را ارج مینهد. سازمانها در تلاش خود برای بهرهوری بیشتر، کیفیت جامع، رضایت مشتری و کیفیت زندگی کاری شکلهای جدید متنوعی ایجاد میکنند - رضائیان، . - 219 :1378 رضایت در فرهنگ فارسی خشنودی و خوشدلی معنا شده است. رضایت شغلی به معنای دوست داشتن وظایف مورد لزوم یک شغل، شرایطی که در آن کار انجام میگیرد، پاداشی که برای دریافت آن انجام میشود و اینکه فعالیتها، امور و شرایطی که کار یک فرد را تشکیل میدهند تا در چه حدودی و به چه نحوی نیازهایش را برآورده میسازند، بستگی به قضاوت وی دارد . شخص باید موارد مثبت و منفی شغل خود را موازنه کند. چنانچه موارد مثبت بر موارد منفی غلبه کند احتمال دارد که از کارش راضی باشد. افراد از نظر میزان رضایتی که شغلشان برای آنها فراهم میسازد بسیار متفاوتند - شرتزرٌ، 1996، به نقل از لعل سجادی،. - 1388
تلاش کلاسیک برای تعریف رضایت شغلی درسال 1935 توسط هاپاکٍ انجام شده است. به نظر هاپاک - 1935 - رضایت شغلی مفهومی پیچیده و چند بعدی است و با عوامل روانی، جسمانی، اجتماعی، ارتباط دارد. وی معتقد است که اگر شغل نیازهای افراد را برآورده سازد، فرد از آن راضی است و اگر بر آورده نسازد، او احساس ناکامی کرده و در جای دیگری به دنبال ارضاء میگردد. از نظر هاپاک فرد با تأکیدی که بر عوامل مختلف از قبیل میزان درآمد، ارزش اجتماعی شغل، شرایط محیط کار و اشتغال در زمانهای مختلف دارد به طرق گوناگون از شغلش احساس رضایت میکند - پرهیزگاری، . - 16 :1386رضایت شغلی یک پدیده عاطفی و اجتماعی است که یک فرد شاغل میتواند نسبت به شغل خود احساس نماید که ممکن است هم مثبت و هم منفی باشد.
بدین معنی که هم در زمان و مکان معین و مشخص احساس رضایتمندی کند و در جایی دیگر و زمانی دیگر احساس نارضایتی از همان شغل کند. همچنین رضایت شغلی تابعی است از سازگاری انتظارات سازمانی با نیازها و سرشتهای فردی، در حالتی که این دو توافق و تعاون داشته باشند، رفتار به طور همزمان برآورنده انتظارات سازمان و نیازهای فرد است یعنی اثربخشی و کارایی و رضایت تؤاماً حاصل میشوند - علاقه بند،. - 1362ویکتور ورومَ در مورد رضایت شغلی میگوید: یک نوع برداشت ذهنی که فرد نسبت به شغل خود دارد و انجام یک نوع رفتار سازمانی است؛ بنابراین رضایت و انجام در اثر عوامل کاملاً متفاوت به وجود میآیند - هومن، . - 17 :1381
بنا به گفته نوپ، رضایت شغلی به احساس کام یافتگی نیازها و خواستهها اشاره دارد، و به عقیده وی داوری فرد در خصوص آنچه در شغل به وقوع میپیوندد، رضایت او از شغل را تحت تأثیر قرار میدهد - نوپ، 1994، به نقل از هومن، . - 1381فیشر و هاناُ رضایت شغلی را عاملی روانی دانسته و آن را نوعی سازگاری عاطفی با شغل و شرایط اشتغال میانگارند؛ یعنی اگر شغل مورد نظر لذت مطلوب را برای فرد تأمین کند در این حالت فرد از شغلش راضی است. در مقابل چنانچه شغل مورد نظر رضایت و لذت مطلوب را به فرد ندهد در این حالت فرد شروع به مذمت شغل میکند و در صدد تغییر آن برمیآید - حسنی هاشمزاده، . - 1389به نظر هالین رضایتمندی شغلی یک پدیده احساسی است که کارمند درباره شغل خود میتواند داشته باشد؛ بنابراین رضایت شغلی زمانی حاصل میشود که کارکنان از طبیعت کار، حقوق و مزایا و از همکاران و سرپرستان خود راضی باشند و فرصتهای مناسبی برای ارتقای ترفیع داشته باشند.
لذا رضایت شغلی یک پدیده فردی است - هومن، . - 18 :1381از نظر اسمیتِ، رضایت شغلی از عوامل متغییری به وجود میآید. بیشتر یک انگیزهای برای خود فرد است. یکی از پایه-های این فرض این است که به عنوان یک حالت مؤثر است که عملکردی از کارگران برای کار مهیا میکند. به نظر رابینز رضایت شغلی، حاصل تفاوت میان تعداد پاداشهایی که فرد دریافت میکند با مقدار پاداشی است که فکر میکند باید دریافت کند. به نظر لافکوئیست و دیویس رضایت شغلی کنشی از هماهنگی میان نیازها و ارزشهای حرفهای فرد و نظام تقویت کننده کار است - هومن، . - 10 :1381
اهمیت رضایت شغلی
احساس رضایتمندی شغلی از اساسیترین مؤلفههای بهداشت روان، پویایی، کارآمدی و خلاقیت شاغلان هر شغل و حرفه است. رضایت شغلی کارکنان در هر سازمانی موجب افزایش توانایی و کارآیی کارمندان شده و در کل موجب بالارفتن بازدهی میشود. پژوهشهای انجام شده در قلمرو رضایتمندی شغلی صاحبان مشاغل و حرف مختلف، بیانگر این حقیقت است که هر قدر متولیان مشاغل مختلف از احساس رضایتمندی شغلی و نوآوری افزونتر بهرهمند بوده، کمتر دچار فرسودگی شغلی میگردند - طهماسبی، بروجنی و رجایی پور، 1384؛ ابراهیمی، 1385؛ قنبری، . - 1389 رابینز - 1943 - در مورد اهمیت رضایت شغلی افراد و اعضاء در سازمان به سه نکتهی مهم اشاره میکند:
1 -مدارک زیادی در دست است که افراد ناراضی، سازمان خود را ترک میکنند و بیشتر استعفا میدهند.
-2 رضایت شغلی پدیدهای است که از مرز سازمان و شرکت فراتر میرود و اثرات آن در زندگی خصوصی فرد و خارج از سازمان مشاهده میشود .
-3 ثابت شده است که کارکنان راضی از سلامت سازمانی بهتری برخوردار و عمر بیشتری میکنند - رابینز؛ ترجمه پارساییان و اعرابی، . - 309 :1386
رضایت شغلی یکی از عوامل بسیار مهم موفقیت شغلی است، عاملی که باعث افزایش کارایی و نیز احساس رضایت فردی میگردد - شفیع آبادی، . - 1382 رضایت شغلی یکی از فاکتورهای مهم برای ادامه کار و بهرهوری بیشتر میباشد. مدیران سازمانها در صدد هستند تا بدانند چگونه میتوان همزمان با تجهیز فعالیتهای افراد در جهت تحقق هدفهای سازمان، طوری عمل کنند که افراد از کار و کوشش خود در سازمان رضایت شخصی و پاداش کافی کسب نمایند - کمالوند، . - 1378 همچنین یکی از مطمئنترین نشانههای پیشرفت اوضاع یک سازمان، رضایت شغلی بالا در آن است. در شومترین شکلهای خود رضایت شغلی اندک، سرچشمه غیبتها، پایین آمدن آهنگ کار و جایگزینی کارکنان است. نارضایتی شغلی میتواند بخشی از شکایت-ها، کارکرد ناچیز، کالای نامرغوب، دزدی کارکنان درسازمان، دشواریهای انضباطی و دیگر مشکلات باشد. رضایت شغلی بالا
