بخشی از مقاله
چکیده
مهمترین قانون یک میدان رعایت حق تقدم است. این موضوع مستقیماً به رفتار کاربران مختلف در میدان مربوط میشود. در این تحقیق سعی گردید رفتارهاي کاربران مختلف راه شامل عابران پیاده، دوچرخه سواران، موتور سواران، رانندگان، و حتی کاربران مسنتر در عبور از میدانها که توسط تحقیقات مختلف مشخص شدهاند، جمع آوري و بیان گردند. با بررسی نتایج تحقیقات مشخص گردید بیشترین رفتار نامطلوب و خطرآفرین در عبور از میدانها، از جانب رانندگان وسایل نقلیه و به سبب عدم رعایت قانون اصلی میدان یعنی رعایت حق تقدم میباشد. در پایان به منظور تغییر رفتار کاربران مختلف میدان در جهت ارتقاء ایمنی و کارایی میدان، راهکارها و توصیههایی مطرح شدند. بیشتر راهکارهاي ارائه شده بر اساس تحقیقات مختلف، مربوط به طرح هندسی میدان، مسیرهاي رسیدن به آن و یا آموزش و اعمال قانون میس باشند.
-1 مقدمه
در تحقیقات گوناگون بیان گردیده است میدانهاي ترافیکی مدرن، نوعی از تقاطعهاي ترافیکی بوده که با هدف آرام سازي ترافیک و بهبود وضعیت ایمنی کاربران راه ایجاد گردیدهاند. مهمترین قانون یک میدان، رعایت حق تقدم است. یکی از عوامل مؤثر بر وقوع حوادث و افزایش نگرانیها در رابطه با ایمنی ترافیک در میدانها، تصمیمات و رفتارهاي کاربران مختلف راه در عبور از یک میدان است؛ بنابراین شناخت این رفتارها و تصمیمات از اهمیت بالایی برخوردار است. در نتیجه علاوه بر وجود میدانهاي با اشکال هندسی و تجهیزات کنترل ترافیک مناسب، بررسی و شناخت تصمیمات و رفتارهاي کاربران میتواند دولتها را در نحوه اصلاح و ارتقاء کارایی میدانها هدایت و راهنمایی نماید؛ بنابراین با توجه به اهمیت این موضوع در ادامه رفتارها و تصمیمات کاربران مختلف میدان که توسط تحقیقات مختلف حاصل شده مطرح میگردد.
-2 رفتار کاربران راه در میدانها
-1-2 رفتار عابران پیاده در میدانها
تردد عابران پیاده میتواند ظرفیت مربوط به وسایل نقلیه در یک ورودي میدان را کاهش دهد. در جریانهاي تداخلی زیاد وسایل نقلیه، عابران پیاده در وروديها معمولاً بین وسایل نقلیهاي که در صف قرار گرفتهاند عبور میکنند که سبب ایجاد تأثیر اضافی ناچیزي بر ظرفیت ورودي وسایل نقلیه میشود .[1] به نظر میرسد بازوهاي خروجی میدان، عبور عابران پیاده را در معرض خطر بیشتري نسبت به بازوهاي ورودي میدان قرار میدهد به این دلیل که از یک طرف احتمال توقف رانندگان وسایل نقلیه در برابر عبور عابران پیاده در بازوي خروجی میدان نسبت به بازوي ورودي میدان کمتر بوده و از طرف دیگر احتمال مکث عابران پیاده و دوچرخه سواران در هنگام شروع به عبور از بازوي خروجی بیشتر از بازوي ورودي میدان است .[2]
-2-2 رفتار دوچرخه سواران در میدانها
تصمیمات یک دوچرخه سوار در میدان بستگی دارد به اینکه دوچرخه سوار چگونه مسیر حرکت خود را در عبور از میدان انتخاب میکندف اگر تحرك بصورت یک وسیله نقلیه باشد همانند اغلب موارد براي دوچرخه سواران با تجربه و یا دوچرخه سواران در محیطهاي با حجم و سرعت پایینتر فرآیند تصمیمگیري، انعکاسی نسبی از تصمیمگیري وسایل نقلیه موتوري است.[1] در این رابطه نتایج تحقیقات آقایان هارکی و کارتر [2] موارد زیر را نشان میدهد:
- بیشتر دوچرخه سواران در هنگام رسیدن به میدان، خود را در لبه مسیر سفر یا در مسیر دوچرخه و یا شانه آسفالتی - در صورت وجود - قرار میدهند.
- دوچرخه سوارانی که از طریق ورودي میدان وارد مسیر گردشی آن میشوند تقریباً همیشه شکافی را انتخاب میکنند که در آن وسیله نقلیهاي در حال نزدیک شدن به مسیر گردشی میدان مشاهده نشود. بطور کلی دوچرخه سواران و رانندگان در عبور از مسیر گردشی میدان تعامل بسیار کمی دارند. به همین دلیل در اکثر کشورها توصیه میشود دوچرخه سواران در مسیر گردشی میدان - نه در لبه جزیره مرکزي - قرار بگیرند. البته در صورتی که حجم وسایل نقلیه کم باشد. اگر حجم وسایل نقلیه و دوچرخه سواران بالا بود، آنگاه ممکن است مسیرهاي ویژه دوچرخه جداگانه در اطراف میدان لازم باشد.
- یک رفتار مشاهده شده که بعضی از نگرانیها را افزایش میدهد، دوچرخه سواري در مسیر اشتباه است، بویژه هنگام ورود به میدان از بازوي خروجی مسیر - یعنی عبور در جهت مخالف - . اگر چه تعداد حالات مشاهده شده عبور از مسیر اشتباه اغلب کم هستند اما آن نوعی رویداد است که میتواند به برخوردهاي مرگبار منجر شود. حال اگر تحرك بصورت یک عابر پیاده باشد همانند اغلب موارد براي دوچرخه سواران کم تجربه و یا براي دوچرخه سواران در محیطهاي حجم بالاتر، فرآیند تصمیمگیري، انعکاسی نسبی از تصمیمگیري عابران پیاده است.[1]
در ارتباط با رفتارهاي دوچرخه سواران در دو نوع میدانهاي یک خطه و دو خطه، گزارش شماره M 22.01.10 سازمان حمل و نقل ایالت واشنگتن ایالات متحده آمریکا [3] مبانی زیر را مطرح مینماید:
- در میدانهاي یک خطه، دوچرخه سواران اغلب در عبور از مسیر سفر با حجم کم وسایل نقلیه مشکلی ندارند و به راحتی همراه با وسایل نقلیه موتوري از میدان عبور میکنند. - مادامی که سرعتها برابر بوده یا بعبارتی تفاضل سرعت بسیار کم بوده و تداخلهاي احتمالی نیز کم هستند. -
- اما در میدانهاي بزرگتر یا شلوغتر دوچرخه سواران بیشتر زمانی راحتتر هستند که از رمپهاي متصل به پیادهروهاي دور تا دور میدان استفاده کنند همچنین توصیه میگردد در محلهایی که از مسیرها یا شانههاي مخصوص دوچرخه سواري براي قسمت ورودي میدان استفاده میشود باید قبل از اینکه هندسه میدان، مسیر ورود به آن را تغییر دهد خاتمه یابند.
-3-2 رفتار راکبین موتور سیکلتها در میدانها
در این باره نتایج تحقیقات خانم سابیراتس و همکارانش [4] نشان داد:
- به نظر میرسد راکبین موتور سواران در مدت زمان طولانیتري قبل از رانندگان وسایل نقلیه سواري، تصمیم به ورود به میدان میگیرند.
- بر خلاف رانندگان وسایل نقلیه سواري، راکبین موتور سوار با نزدیک شدن به یک میدان، رفتار سازگارتري در هنگام کاهش شتاب از خود نشان میدهند زیرا آنها بیشتر از رانندگان وسایل نقلیه سواري میل به آمادگی براي ترمز کردن دارند.
- زمانی که راکبین موتورسوار براي عبور از یک پیچ یا قوس موجود در مسیر خم میشوند به نظر میرسد از شتابگیري بسیار سریع اجتناب کنند، در این صورت بر خلاف وسایل نقلیه سواري که به محض ورود به میدان شروع به افزایش شتاب میکنند مانور شتابگیري موتور سواران تنها در هنگام خروج از میدان اتفاق میافتد. هرچند این افزایش نسبت به خودروهاي سواري کمتر است با این حال شتاب گیري در هنگام خروج براي موتور سواران تندتر است.
عمل شتاب گیري براي موتورسواران بعد از خودروهاي سواري صورت میگیرد. هنگامی موتور سواران افزایش شتاب میدهند که دیگر نیازي به خم شدن آنها در زمان خروج از میدان نباشد. زوایاي مشاهده شده کج شدن موتورسواران حین عبور و خروج از یک میدان دو برابر آنهایی است که در ورود به میدان مشاهده شده است. این موضوع مشابه این واقعیت که خودروهاي سواري در هنگام خروج از میدان، تحت شتاب عرضی بیشتر هستند میباشد.
