بخشی از مقاله
چکیده
در دنیای رقابتی امروز، تولید ناب به عنوان جدیدترین شیوه ی تولیدی با شعار بهبود مستمر همواره در راستای رسیدن به کمترین خطا و اتلاف و بیشترین بهرهوری تلاش نموده است. این شیوه ی تولیدی هم اکنون در بخش های تولیدی فراوان تر فعالیت می نماید و نقشه ی جریان ارزش به عنوان یکی از کارآمدترین ابزارهای این شیوه، در صنایع تولیدی مختلف به کرّات مشاهده می شود ولیکن بخش خدمات خصوصا بخش بهداشت و درمان نیز از این ابزار مهم بی بهره نیست و در سال های اخیر شاهد استفاده ی بیشتری از آن در بخش های مختلف خدماتی بودهایم . در پژوهش حاضر هدف بهکارگیری نقشه ی جریان ارزش در اورژانس عمومی پلی کلینیک امام سجاد - ع - شهر رشت است.
برای شروع، داده های موردنظر از طریق زمان سنجی جمع آوری شد، سپس نقشهی جریان فعلی با توجه به شرایط حاکم بر اورژانس رسم گردید . پس از رسم نقشهی فعلی، مشکلات و اتلاف ها بررسی و مورد ارزیابی قرارگرفت و پیشنهادهایی با استفاده از روش های مختلف و دیگر ابزارهای تولید ناب در راستای حذف و بهبود اتلاف ها ارائه شد. سپس نقشهی جریان وضعیت آینده با در نظرگرفتن پیشنهادهایی جهت بهبود، رسم گردید. تجزیه و تحلیل داده ها توسط نرمافزار EASYFIT انجام شدو برای کارآمدتر کردن نتایج وکمّی سازی، هر دو نقشه ی جریان وضعیت فعلی و آتی توسط نرمافزار ARENA 13.5، شبیه سازی شد. با مقایسهی نتایج شبیه سازی، حدود 163,69 ساعت بهبود در زمان انتظار، 0,0997 ساعت، بهبود در زمان پردازش و....را شاهد بودیم.
واژههای کلیدی:نقشه ی جریان ارزش، تولید ناب، شبیه سازی، زمانسنجی
-1 مقدمه
امروزه برای یک رقابت سالم و موفق، لازم است اگر از رقبای جهانی بهتر نیستیم لااقل به خوبی هریک از آنها باشیم. این مورد فقط در رابطه با کیفیت صادق نیست، بلکه در مورد قیمتها، سفارش، فرآیند جابهجایی و... نیز صدق میکند. تصویر سازمان در عرصهی کنونی کسب وکار، مجموعه ای از فرآیند هایی است که هدف آن ها ایجاد ارزش برای ذینفعان است و ایجاد ارزش برای ذینفعان در گرو آفرینش ارزش در خود سازمان است. در همین راستا، یکی از دیدگاه های نوین تولید که بعد از تولید انبوه مطرح شد، تولید ناب 1 است. تولید ناب در واقع فلسفه و نگرشی است که درصدد حذف و از بین بردن هر فرآیند اضافی از مرحلهی تهیه مواد اولیه تا تولید و نهایتا فروش است که ارزش افزوده ای ایجاد نمیکند. در واقع میتوان این گونه بیان کرد که مهمترین ایدهی تفکر ناب درک مفهوم اتلاف و سپس شناسایی و حذف منابع آن است، در همین راستا، یکی از مهمترین ابزارها، نقشه برداری جریان ارزش2 شناخته شده است. بحث تولید ناب و نیز سایر شیوه های تولیدی با صنعت خودروسازی گره خورده است.
در واقع با توجهبه مفاهیم جامع تولید ناب و اهداف آن می توان یقین داشت که این شیوه به هیچ عنوان مختص یک بخش یا سازمان خاصی نبوده و بدلیل انعطاف بالا در کلیهی سیستم ها توانایی اجرا دارد - اسمعیلی، . - 1385 برای پیاده سازی و اجرای تولید ناب، ابزارهای زیادی مطرح است که یکی از مهمترین این ابزارها نقشه برداری جریان ارزش است. در واقع نقشه برداری جریان ارزش، مجموعه فعالیت های ارزشافزا3 و غیر ارزشافزای4 مورد نیاز برای رساندن محصول و یا گروهی از محصولات به مشتری است که در طول جریانات اصلی فرآیند، منابعی مشابه را مصرف میکند - شاکری روش، . - 1388 با توجه به فراگیری بیشتر تولید ناب در بخش های تولیدی و استفاده کمتر آن در خدمات، در این مطالعه تلاش شده است تا بهکارگیری این ابزار ، روی 227 نفر از بیماران، دربخش اورژانس عمومی و با استفاده از نرمافزار شبیهسازی ARENA آزمون گردد و تفاوت های موجود در آن مقایسه شود.
-2 مرور منابع
در راستای بکارگیری از ابزار نقشهی جریان ارزش، Fawaz A.Abdulmalek و همکارانش - 2012 - جهت شناسایی دستاوردهای بالقوهی پویا از اجرای ناب برای رسم یک نقشه ی راه در یک کارخانه ی بزرگ تولید یکپارچه، پس از بررسی جریان ارزش و رسم نقشه ی جریان ارزش موجود در سیستم، فرآیند ها را تجزیه و تحلیل ها کرده و اتلاف های موجود شناسایی شده، سپس نقشه ی جریان بهبودیافته با درنظرگرفتن راه کارها جهت رفع اتلاف رسم شده و در نهایت توسط نرم افزار ارنا شبیعسازی شده است.S.Vinodh و همکاران - 2012 - ، برای بررسی استقرار عملی نقشه ی جریان ارزش برای حل مشکلات موجود در سازمان تولیدی محورهای متصل به چرخ دنده در هند، ابتدا خانواده محصول موردنظر را تهیه کرده و سپس نقشهی وضعیت فعلی طراحی شد و زباله های موجود جهت بهبود شناسایی گشت، نقشه آتی طراحی و در نهایت استنتاج عملی صورت گرفت.
در پایان کاهش چشمگیری در زمان چرخه، کار در حین فرآیند و...مشاهده شد و روش شبیه سازی مورد نظر برای اعتماد بهبود عملکرد نرمافزار Withness است. - 2014 - Satish Tyagi در تحقیق خود برای نقشه ی جریان ارزش به جهت کشف ضایعات و نواقص و گام های بی ارزش افزوده در محصول توربین گاز نقشهی وضعیت فعلی با استفاده از پیادهروی گمبا رسم شد و در حین پیاده روی پرسش هایی جهت مشخص شدن علل ریشه ای مشکلات از کارشناسان پرسیده شد و نقشه ی آتی پس از رفع هدر رفت ها فراهم شد.D.T.Matt و همکارانش - 2014 - با بیان اینکه تا چه حد رویکرد نقشه ی جریان ارزش را میتوان برای نیازهای خاص یک سیستم تولیدی در شرکت های کوچک و متوسط اقتباس کرد، در پروژهی خود از یک چارچوب 12 مرحله ای استفاده کرده است و پس از رسم نقشه ی فعلی و شناسایی نقاط ضعف ، نقشهی آتی به همراه برخی از دستورالعملها رسم شد .
نتایج مشاهده شده حاکی از آن است که هیچ موجودی تکمیل شدهای در واحدها وجود ندارد و تفاوت های چشمگیری در زمان چرخه دیده می شود و روی هم رفته این سیستم انتظارات تولید ناب را فراهم می کندNauman Bin Ali و همکارانش - 2015 - ، جهت استفاده از نقشه ی جریان ارزش در زمینهی مهندسی نرم افزار در شرکت اریکسون سوئد، به به ارزیابی شبیه سازی به کمک نقشه جریان ارزش برای توسعه نرم افزاری پرداخته شده است و جهت رفع محدودیت های قابل توجه استفاده از شبیه سازی بویژه در بحث روشنگری بسیار مفید است.Rajeev Chadha و همکارانش - - 2015 برای تهیهی مدلی جهت ادغام تئوری صف و روش ناب برای بهبود عملکرد دینامیکی، در بیمارستان SD هندوستان، یسیستم مراقبت های بهداشتی اورژانس یک مدل سیستم پویا را ارزیابی می کند و فرآیند را با استفاده از نقشه برداری جریان ارزش برای ازبین بردن فعالیت های غیرارزش افزوده برای رسیدن به خدمات به موقع، مجددا طراحی می کند.
Robert James Cerfolio و همکارانش - - 2015 جهت بررسی ازبین بردن قطعات بیهوده از یک فرآیند در عمل لوبکتومی ریه در بیمارستان، در ابتدای کار بیماران را به گروههای 300نفری بیماران لوبکتومی تقسیم کردند و پس از رسم نقشه ی فعلی و تجزیه و تحلیل آن، بسیاری از لوازمی که برای این عمل استفاده می شد، حذف شد و زمان ورود به اتاق عمل و نتایج مرگ و میر بهبود یافت.Richard Miller و همکارانش - 2015 - در رابطه با چگونگی بکارگیری ابزارهای ناب برای برخی از مسائل منحصربفرد بهداشت و درمان در کشورهای درحال توسعه با تمرکز بر بخش بیماران سرپایی بیمارستان، داده های موردنظر را از طریق مشاهده و پرسشنامه جمع آوری کردند و پس از آنالیز نقشهی فعلی مشخص شد که محرک اصلی هدررفت ها در سیستم جریان بیماران، عدم برنامهریزی بود که با استفاده از چراهای پنجگانه علتیابی صورت گرفت. درنهایت متوسط زمان انتظار بیماران و بهرهوری نیروی کار بهبود یافت؟
علی مهابادی و همکارانش - 1393 - برای شناسایی عوامل موثر بر زمان انتظار بیماران در فرآیند خدمات ارتوپدی در بخش اورژانس بیمارستان آیتاالله کاشانی، جمعآوری و تحلیل داده ها را انجام داده و نمودار جریان ارزش مبتنی بر اصول مدیریت ناب را شناسایی کردند، سپس اتلاف ها شناسایی و راهکارها پیشنهاد شده و تاثیر برخی از راه کارها بر زمان انتظار سنجیده شد.آزاده علی احمدی ×و همکارش “1394 - به جهت نمایش تاثیر نقشه برداری جریان ارزش بر بهبود فرآیندی در شرکت بیمهی ایران شعبه اصفهان، نقشه جریان فعلی ترسیم شد، اتلاف های موجود شناسایی شد و نقشهی آتی با حذف این اتلاف ها ترسیم شد . و نتایج نهایی توسط شبیه سازی با نرم افزار ارنا بدست امد و مقایسه شد.
-3 روشها و جمعآوری دادهها و تحلیل اطلاعات
یکی از مهمترین مراحلی که در هر پژوهش اهمیت ویژه ای دارد، ابزارهای مورد استفاده در آن پژوهش می باشد. در این تحقیق، از ابزارهایی مانند مشاهده، مصاحبه ی باز و زمان سنجی استفاده شده است. روش پژوهش، توصیفی-پیمایشی و کاربردی است.در رابطه با تحلیل اطلاعات، داده هایی که با استفاده از زمانسنجی برآورد گردید جهت بکارگیری در نرم افزار شبیه سازی نیاز به شناسایی توزیع مختص به خود را داشت.بنابراین برای تحلیل داده های جمعآوری شده، از نرم افزار EASYFIT استفاده شد و مناسب ترین توزیع با بالاترین رتبه برای دادههای موردنظر انتخاب گردید.
-4 نقشهی جریان ارزش وضعیت موجود
با توجه به اینکه ابزار نقشه ی جریان ارزش یک روش کاغذ و مدادی است، پس از بازدید از مسیر ورود تا خروج بیماران از اورژانس و فرآیندهایی که هر کدام از بیماران طی میکنند و زمانی که صرف انتظار و پردازش هر فرآیند شده، نقشهی جریان فعلی ارزش رسم می شود. این نقشه ی جریان عینا برگرفته از شرایط واقعی اورژانس بوده و بدون دخالت منطق شخصی و صلاحدید ها رسم شده است. در ادامه، نمایی از نقشه ی جریان ارزش رسم شده توسط نرم افزار قابل مشاهده است:
-5 تجزیه و تحلیل نقشهی وضعیت موجود
پس از مشاهده ی سیستم فرآیندی و جریان بیماران و رسم نقشه ی این اتلاف ها بصورت کلی در جدول1 گردآوری و طبقه بندی شده است: جریان فعلی، همواره مشکلات و اتلاف های متفاوتی به چشم میخورد که
