بخشی از مقاله
چکیده
نور به عنوان یکی از عوامل طراحی محیطی و نماد شهري که می تواند شهر را از هر دو بعد منظر شهري و حرکت در شهر ساماندهی نماید در ایجاد نظم و جلوگیري در اغتشاشات بصري شبانه سیماي کالبدي شهرها،ب نقش مهمی ایفا میکند.
در زمینه نورپردازي فضاهاي بیرونی فنون ویژه و تکنیک هاي خاصی وجود دارد . که توجه به هر کدام از این موارد در سایه نظم و قوانین و مقررات نورپردازي ما را قادر به زیباسازي و قانونمند کردن نورپردازي محیطی در سایه تأمین فضاهاي شهري شبانه امن میسازد. جامعه، کارفرماها و رسانهها، از سر ناآگاهی و کم تجربگی ، هر چه ر ا که به وسیلهي نور مصنوعی روشن شد ه باشد و یا تابیدن هر نوري را به مکانی که همیشه تاریک بوده است ، طراحی نور میخوانند.
از این رو تا کنون نورپردازي فضاهاي شهري قالب ساختارمندي به خود نگرفته است از این رو شاهد استفاده از نورپردازيهاي بی هدف و غیراصولی در معابر، خیابانها ، پارك ها و فضاهاي شهري بودهایم، که با اتلاف هزینه و زمان زیادي و ارائه نورپردازي بی کیفیت روبرو بوده ایم که فقط هدف روشنایی بخشی را دنبال نموده است. امروزه به دنبال کیفیت گرایی در بحث مناظر عمومی و نگاه تخصصی به مسائل زیباسازي شهري تکنیک هاي ویژهاي براي نورپردازي بیرونی چه در عرصه معماري و تک بنا چه در عرصه شهرسازي و مجموعه بناها صورت گرفته، که نشان از ورود نرمافزارهاي تخصصی شهري به این حیطه میباشد.
از این جمله نرمافزار سیستم اطلاعات جغرافیاییGIS که در زمینه نورپردازي می توان با تعریف استانداردهاي جدید براي آن چه در میزان رنگ و چه در میزان نور و یا مکانیابی و فاصله منابع روشنایی از یکدیگر و همچنین ارتفاع هر یک از این منابع روشنایی و یا تغییر میزان رنگ و نور، جهت ساماندهی سیماي شبانه از آن بهره برد.
-1مقدمه
با تاریکی هوا تمامی خلاقیتها و هنرهایی که براي آن کوشش شده، یکباره در تاریکی شب محو میشود .زندگی شهري و بالطبع الزامات اقتصادي مرتبط با آن ایجابمی کند که دامنه فعالیت هاي انسانی از طول روز گذشته و تا پاسی از شب ادامه یابد .به این ترتیب کار و فعالیت شبانه به مرور به قسمتی از زندگیشهري تبدیل شده است. تقریباً کلیه فعالیت هايشهري که قبلاً در روشنایی روز امکانپذیر بوده، اینک در شب و به کمک نور مصنوعی قابل اجرا است.
به عبارتی الزامات شهرنشینی، شب را براي انسان تبدیل به روز کرده است و فضاهاي شهري در این پدیده جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده اند. شهر به عنوان موجودي زنده و پویا در امتداد فعالیت و سرزندگی روزانه میبایست سیماي شبانه خود را جهت تقویت حیات مدنی و هویت بخشی و نیز توسعه کارآمد اقتصادي، اجتماعی، فرهنگی و فراغتی احیا نماید. شب هنگام فضاهاي شهري مانند خیابانها، میدانها، پارك ها و... به طور فزاینده اي به عنوان فضاهاي زنده، متنوع و مملو از عبور و مرور مورد استفاده قرار میگیرند .
تغییرات بنیادینی که فعالیت هاي شبانه موجب آن شدهاند،تدریجاً سیماي خاصی را به محیط تحمیلمی کند که در صورت هدایت آگاهانه کیفیت زندگی شهري را بهبود می بخشد. برخی از شهرهاي اروپایی در زمینه مدلسازي سیماي شهري در شب پیشروتر از بقیه اند به طوري که، بروشورها و پوسترهاي تبلیغاتی آنها ، تصاویري از زیبایی هاي شهر را که در دل شب تلألؤ دلپذیري دارد، به نمایش گذاشته اند. این اقدام زمانی امکانپذیر شده که متخصصان توانستهاند سیماي شهر را از دریچه شب ارزیابی کرده و براي آن طراحی منحصر به فردي انجام بدهند.
به کمک مدل سازي موفق براي سراسر شهر،هر یک از فضاها، عناصر و... شهري برنامه خاصی براي نمایش آن در شب و در نهایت نمایش منظر شهري پیش بینی شده و همچنین ارتباط آن ها با یکدیگر تحت هدایت مدل فوق فراهم شده است. در بخش معماري نیز طراحی همزمان معماري و مدل سازي نور، این دو را لازم و ملزوم یکدیگر می سازد. نور، بخشی از مصالح ساختمانی می شود و با حجم و بدنه و نماي ساختمان یک پیکر را می سازند و هر کدام دیگري را تکمیل میکند.
بهرهگیري از دانش و هنر نورپرداز با در نظر گرفتن ویژگیهاي مختص اماکن در شهرهاي امروز ضرورتی انکارناپذیر است. به طور کلی رویکردهایی که براي تدوین اصول و ضوابط نورپردازي در شهرهامی توان عنوان نمود تأمین امنیت، ایمنی، پویایی و زیباسازي می باشد. لذا در این تحقیق سعی بر این است که ضمن ارائه اصول نورپردازي فضاهاي شهري به تدوین ضوابط و مقررات جهت ساماندهی سیماي شبانه اصولی پرداخته شود.
در حالی که عدهاي از طراحان ، با تمام نیرو می کوشند تا مدیران شهري ، کارفرماها و مردم را متقاعد کنند که ما به طراحی نور - که چیزي فراتر از روشنایی تکنیکی و استاندارد صرف است و به فضاهاي شهري ما زندگی تازهاي میبخشد و به رونق اقتصادي نیز بسیار کمک میکند - نیاز بیشتري داریم، صداهاي بسیاري از طرح هاي نورپردازي شهري انتقاد میکنند و آن را تا حد یک امر سلیقهاي و غیرضروري پایین می آورند .پس زمان آن رسیده که از خودمان بپرسیم آیا نورپردازيهاي تزیینی که این روزها مثل قارچ رشد بیاندازه اي دارند ضروري ست یا بهتر است بعضی از این کارهااصلاً تحقق نیابند؟
-1-1اهمیت و ضرورت تحقیق
یکی از مسائل مهمی که امروزه مدیریت شهري با آن روبروست و بر کیفیت خدمات ارائه شده از سوي مدیران شهري تأثیر سوء گذاشته مسائل مالی و هزینه هاست. مدیریت شهري که می کوشد خدمات اصلی شهري رابه خوبی ارائه دهد و در کنار آن براي خدمات زیباسازي و میکوشد همواره با کاستی هاي مالی و نیروي کار متخصص و نیز توقعات و سلایق مختلف شهروندان روبرو بوده است. کی از این زمینه ها مسئله روشنایی و نورپردازي براي فضاهاي شهري خاصه در شب می باشد.
بنا بر دلایل مذکور در بسیاري از شهرهايما امروزه فقط تأمین نور و روشنایی در شب را برآورده نمودهایم و براي نورپردازي طراحی و برنامه مدونی به طور مشخص وجود ندارد. جهت دستیابی به راهکاري منطقی و قابل دسترس بررسی و مطالعه روشی هدفمند در این زمینه که هم نیاز به نورپردازي و زیباییشناسی در شهر را برآورده کند و هم میزان هزینهاي شهري را در درازمدت کاهش دهد یافتن روشی مناسب با توجه به پیشرفتهاي تکنولوژیک و نرمافزاري واردشده در این بخش ضروري مینماید.
-2-1اهداف تحقیق
-ارائه راهکاري براي نورپردازي مکانیزه فضاهاي شهري با استفاده از نرمافزار GIS
-ارزیابی مدلهاي متعدد نورپردازي در نرمافزار GIS جهت تعیین بهترین حالتهاي نورپردازي فضاهاي شهري
-شناسایی نقاط نیازمند به نورپردازي و اصلاح نورپردازي مناسب شهري به کمک
-ارائه روشهاي مناسب جهت نورپردازي با استفاده از تعریف تکنیک هاي نورپردازي
-آمادگی لازم براي طراحی نورپردازي هاي مناسب جهت مناسبتهاي مکانی و زمانی طبیعی.
-ایجاد راهکاري براي مدیریت شهري و سازمان هاي مسئول زیباسازي در کاهش هزینه و زمان
-3-1پیشینه پژوهش
اولین موج نورپردازي در دهههاي 1920 و 1930 آغاز شد. نیویورك، لسآنجلس، پاریس و برلین در نورپردازي پیشگام بودند. نور الکتریکی آزادانه در خیابانها و میدانها به کار گرفته شد . این کارها راواقعاً نمیتوان طراحی نور نامید، اما بقیهي شهر آنچنان تاریک بود که چراغهاي خیابانی به نوبهي خود بسیار هنرمندانه و زیبا مینمود. جنگ جهانی دوم ، این حرکت را به ناگهان پایان داد. زیباسازي شهر در آن زمان ، چنان که گاهی هنوز هم، فقط به معنی نمایان ن کردن ساختمانها از میان تاریکی بود. اما از زمان برداشته شدن دیوار برلین در نوامبر 1989 و با پایان جنگ سرد، نگرش اروپا نسبت به طراحی نور در فضاهاي عمومی تحولی ناگهانی یافت.
در ایران این امر پس از بازگشت ناصرالدینشاهباز اروپا و تأسیس اداره روشنایی در سال1300 شکل گرفت و با افت و خیزهایی به رشد خود تا رسیدن به مرحله ساخت شرکت هاي لامپ سازي و در سال 1357 ادامه داد.
-4-1روش تحقیق
لذا این پژوهش سعی بر آن دارد با ارائه تعریفی جامع و مدون از نورپردازي و ارکان و استانداردهاي آن و با استناد به مطالعات کتابخانهاي و اسنادي و بررسی نمونههاي مختلف موجود به تعیین ضوابط براي نورپردازي مکانها ي مختلف پرداخته و در نهایت پیشنهاد استفاده از نرم افزار GIS براي ارائه روشی دقیق و علمی و منطبق بر فن و هنر جهت نورپردازي اصولی فضاهاي شب با طیف هاي رنگی مشخص و استاندارد از قبل تعیین شده و نشان دادن هر یک از نماهاي شهري در قالب ارائه نقشه شهري به صورتطراحی شده بپردازد.
-2تعاریف و مفاهیم
-1-2تعریف نور و نورپردازي
نور یکی از مهمترین عوامل کیفی و نمادین بوده و از نظر کارکرد عملی از جایگاه ویژهاي در معماري و شهرسازي برخوردار است.
