بخشی از مقاله
چکیده
طراحی حروف، یکی از شاخه های مهم هنر گرافیک است و حضور آن در بسیاری از حوزه ها ملموس می باشد؛ که جلوه های ساختاری و بصری آن مورد توجه بسیاری از هنرمندان معاصر قرار گرفته و یکی از کاربردهای مهم آن، طراحی جلد کتب است. طراحی عنوان مناسب می تواند سبب جذب مخاطبان و رشد صنعت نشر گردد. هدف از این تحقیق، ارائه روش های طراحی حروف عنوان کتاب است. روش پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی می باشد.
جمع آوری اطلاعات با روش کتابخانه ای صورت گرفته است. خوشنویسی، فونت و دست نویس، سه شیوه طراحی حروف است. در نتیجه ی این مقاله استفاده از راهکارهای کاربردی مانند حذف و تکثیر حروف باتوجه به فضای مثبت و منفی ایجاد شده، تغییر اندازه، قرارگیری در کادر، افزودن اشکال و بافت، ترکیب فونت ها، ایجاد ریتم و تمایز در بعضی حروف،به کارگیری اعداد، چرخش و تغییر شکل حروف، کاربرد رنگ و نیز فرم های توخالی، بداهه نویسی، سبب طراحی عنوان های متاسب برای کتاب می گردد.
-1 مقدمه
در سراسر تاریخ همواره زیبایی خط و سیمای ظاهری زبان نوشتاری برای ملل و تمدن های گوناگون مورد ارزش بوده است. طراحی حروف - تایپوگرافی - هسته اصلی دیزاین در ارتباطات بصری است. در دنیای مملو از اطلاعات و پیام های بی شمار، طراحی حروف - تایپوگرافی - است که حتی باید قبل از خوانده شدن در ابتدا توجه را جالب کند. تایپوگرافی خوب فقط نباید به این خلاصه شود که خوانده شود و دریافت گردد بلکه باید سهل الوصول و لذت بخش نیز باشد. ارتباط به وسیله جذب و جلب مخاطب آغاز می شود یعنی خواننده ابتدا می بیند و جذب شمایل طرح می شود و سپس در خواندن و کشف محتوای پیام تلاش خواهد کرد.
حروف نگاری در هنر ایران به علت قابلیت های زیبایی شناختی و ویژگی های کاربردی خاص آن در همه شاخه های هنرهای تجسمی به ویژه جلد کتاب جایگاه ممتازی دارد. هنر جلدسازی به عنوان بخشی از هنر کهن کتاب سازی ایران از دیرباز تاکنون یکی از دغدغه های کتاب سازان دیروز و طراحان گرافیک امروز بوده است. طراحی جلد کتاب یکی از اولین مولفه هایی است که مخاطب را به کتاب جذب می کند،که در این میان حروف و بکارگیری درست آن نقش عمده ای را در ایجاد جاذبه بصری ایفا می کند . عدم توجه به این مسله در نظام برنامه ریزی و مدیریت هنری، سبب کاهش خریداران کتاب و شکست صنعت نشر می گردد.
دکتر امیر رضایی نبرد در کتاب »خوشنویسی و طراحی حروف با نگرش جامع به طراحی حروف«، به معرفی تاریخی طراحی حروف در ایران و غرب، انواع تکنیک های این هنر و کاربرد آن در طراحی گرافیک را مورد بحث و بررسی قرار داده است. فرشید مثقالی، در کتاب »تایپوگرافی« پس از پرداختن به تاریخچه نوشتار و چاپ حروف، برخی از قواعد طراحی حروف را بازگو می کند. اصغر فهیمی فر و همکاران، در مقاله»ویژگی های حروف نگاری فارسی در طراحی اعلان در گرافیک« به بررسی ویژگی های حروف فارسی با بیانی حروف نگارانه در طراحی اعلان است که در کنار آن به کارکردهای حروف یا نوشته در اعلان و نقش حروف نگاری در اعلان و ارائه چند راهکار می پردازد. پژوهش حاضر، مجموعه ای از راهکارهای مربوط به طراحی حروف را ارائه می دهد.
طراح با نوع حروف، ترکیب بندی، تغییر اندازه حروف، فرم و رنگ و... نقش بنیادی در ایجاد جلوه های ساختاری و بصری و جذب و هدایت خواننده دارد. چگونگی طراحی حروف عنوان کتاب، از مهم ترین دغدغه های طراحی روجلد کتاب است. عدم توجه به این موارد، سبب پیشنهاد نشان های نامتناسب و کاهش جذابیت روجلد کتاب می گردد . هدف از این تحقیق توصیفی، ارائه راهکارهای مناسب جهت طراحی عنوان کتاب و طراحی روجلدهای متفاوت است. ضرورت آن، ارائه راهکارهای نو در آینده، برای رشد صنعت نشر توسط طراحان اساتید و دانشجو، همچنین ناشران می باشد. در این راستا ابتدا طراحی حروف، اهداف و کاربردهای آن بیان خواهد شد. سپس شیوه های نگارش حروف معرفی می شود؛ و در نهایت روش های حساسیت بخشی به حروف در طراحی پیشنهاد می گردد.
-2 متن
طراحی حروف
»تایپوگرافی«1، یکی از جلوه های بارز و با قدمت هنر»گرافیک« است. واژهی »تایپوگرافی« در گذشته معادل طراحی حروف و آن دسته از آثار نوشتاری می شد که با فرایند چاپ و تکثیر به صورت تک رنگ حاصل و تقریباً در همین حدود خلاصه می شد اما امروزه این واژه شامل آثاری می شود که با استفاده از خط و یا خط و تصویر با رعایت اصول زیبا شناسی، اثری واحدی را ایجاد کند که بیانگر اطلاعات و یا پیامی باشد. - وزیریان، 1385، - 11
همزمان با اختراع صنعت چاپ، یعنی همزمان با ساخت حروف به صورت جداگانه؛ واژه تایپ به عنوان نوعی از حروف که به دلیل ویژگی ها، خصوصیات و مصارف متفاوت روی پایه های چدنی یا سربی قرار گرفته و کنار هم چیده می شدند، به کار گرفته شد . کار با این حروف از قبل آماده شده و یک شکل را تایپوگرافی نامیدند. تایپوگرافی در ابتدایی ترین تعریف خود همان پرداخت حروف و سازماندهی نوشته است. هر کجا با متنی که به صورت مکانیکی یا الکترونیکی تولید شده، روبه رو باشیم، خواه ناخواه با تایپوگرافی سرو کار داریم. تایپوگرافی همیشه با زبان، کلمات و مفاهیم مشترک بین مردم یک جامعه سر و کار دارد. بیان در زبان، یا شکل صوت به خود می گیرد یا نوشتار. بنابراین نوشتار و بالطبع تایپوگرافی نوعی از بیان در زبان است.
واژه تایپ در فرهنگ لغات حییم و آریان پور به معنی حروف چاپی - ماشینی - ؛ و واژه گرافی در فرهنگ الفبایی قیاسی، به معنی نگاری؛ و سرانجام تایپوگرافی در دائره المعارف آکسفورد، به طراحی هنرمندانه؛ خلاق و حساس نسبت به حروف و کلمات در هر زبانی اطلاق می شود. - چارئی، 1392، - 10 دایرالمعارف کمبریج، واژه حروف نگاری را این چنین تعریف کرده است: »طراحی اشکال حروف برای کاربرد به عنوان تایپ فیس و انتخاب تایپ فیس برای آرایش و تنظیم اسناد چاپی. تایپ فیس ها برای اهداف چند منظوره ای طراحی و بکار برده می شوند.
- کتاب و روزنامه ها و... - ، همچنین فرهنگ اصطلاحات و تکنیک های هنری برای واژه حروف نگاری آورده است: »هنر چاپ با حروف جابه جا شونده، به طور ویژه با در نظر گرفتن طراحی و مهارت در ترکیب بندی، به طوری که فرآیند حروفچینی نامیده شده است. طراحی فقط با پیکره بندی مفردات سر و کار ندارد، بلکه همچنین تناسب طول و عرض متن، ارتباط حواشی با متن و با یکدیگر و تقسیم صفحه به یک یا ستون های بیشتر را برای تنظیم در نظر دارد.« - رضائی نبرد، 1392، - 84
بر طبق فرهنگ لغات، تایپوگرافی، - typography - عبارت است از »هنر یا فرآیند چاپ به وسیله تایپ« تایپوگرافی از دو لغت typo به معنی تایپ و graphy به معنی طراحی تشکیل شده است. لذا می توان گفت در ترجمه تحت الفظی این لغت به یعنی طراحی تایپ است، اما از نظر مولف تایپوگرافی یعنی»به کارگیری موثر تایپ برای آشکار سازی محتویات کار به شکلی واضح و در ذهن ماندنی، به نحوی که خواننده برای درک مطلب به زحمت نیفتد.«
تایپوگرافی از واژه یونانی typos به معنای شکل و grapho به معنای اثر گذاشتن مشتق شده است. در مقابل واژه تایپوگرافی در ویکی پدیا می خوانیم:» هنر و فن سازمان دادن، طراحی کردن، اصلاح و جرح و تعدیل حروف و مفردات آن. مفردات حروف با استفاده از روش های گوناگون تصویر سازی بازنمایی می شوند، آرایش و چیدمان حروف نیز عبارت است از انتخاب قلم، اندازه حروف، طول سطر، فاصله سطر، تنظیم فاصله بین حروف و تنظیم فاصله بین جفت های حروف - «کهوند،1390، - 28 تایپوگرافی سیستم نوشتاری با حروف از پیش طراحی شده ی مشخص است. تایپوگرافی یا چیدمان طراحی شده ی حروف به ساخت حروف قابل جابجایی و چاپ آن با ماشین چاپ برمی گردد.
ولفگانگ واینگارت2 - طراح تایپوگرافی - اعتقاد دارد هر چیزی که با حروف خلق می شود، تایپوگرافی است. به عبارتی دیگر تایپوگرافی نحوه چینش یک نوع خاص تایپ، با آگاهی و در نظر گرفتن اندازه های مشخص، فاصله ی تعیین شده ی حروف، فاصله ی مشخص سطرها و تعیین فاصله بین کلمات است. - عباسی، 1394، » - 6فن ابداع و گزینش و تنظیم انواع حروف» «تایپوگرافی« نام دارد. - نجابتی، 1391، - 68 تایپوگرافی فن و هنر طراحی نوشته، پرداخت حروف و سازمان دهی آنها بر اساس خوانایی، زیبایی، موارد فنی است که با انتخاب قلم، اندازه قلم، طول خط، فواصل بین خطوط و حروف به وسیله نوشته نگاران - طراحان حروف - انجام می گیرد.
