مقاله روش های طراحی خلاق

بخشی از مقاله

.2چکیده:

کشف خلاقیت های بشری ما را به سمت اختراع و مصنوعات جدید سوق می دهد. همچنین نقش ما را در بهبود بهره وری و تقویت کیفیت زندگی بشری گوشزد میکند. برای رسیدن به این هدف ، شناختی از ماهیت خلاقیت بشری مبتنی بر پایه مدارک معتبر و علمی مورد نیاز ست. ذهن فرد خلاق از طریق فرآیند خارق العاده ویرایش تمامی اطلاعات مربوط و تمامی تصاویر ذخیره شده را گزینش و ساماندهی میکند و آنها را به عنوان مجموعه های مرتب شده ترکیبات بصری تصویری یا مفهومی تدوین میکند - آنتونیادیس،بوطیغای معماری - .به منظور تدوین مبانی افرینشگری در فرایند طراحی ، در گام نخست به تعریف واژهای کلیدی محوری چون خلاقیت هوش،و حافظه پرداخته شده است .رویکرد های اصلی افرینشگری عبارتند از : افرینشگری با محوریت شخص خلاق ، فرایند ذهنی ، محیط ، و انجام عمل.پژوهش حاضر، قصد بررسی طراحی خلاقانه در عصر امروز را دارد، و به این مقصود روش پژوهش در این مقاله ازنوع کیفی است،و نگارش ان بااستفاده از تکنیک توصیفی –تشریحی است و همچنین روش گرد اوری داده ها براساس اسناد کتابخانه ای است .

.3واژگان کلیدی: فرایند، طراحی، خلاقیت.

.4مقدمه:

پرورش خلاقیت درونی، آموزش فرآیندها و تدابیر اندیشه ی خلاقانه، ایجاد بستر و محیط مناسب برای بروز خلاقیت، در کنار تکرار هدفمند فرآیند طراحی، از راهبردهایی است که میتوان به کمک آنها توانمندی های بالقوه را در زمینه ی طراحی معماری بهبود بخشید.

تعریف خلاقیت :

خلاقیت واژه محوری در تبیین روند طراحی و آموزش خلاقانه در تمامی حوزه های طراحی به شمار می آید . بازشناسی و تعریف واژه خلاقیت می تواند به درک صحیح تر از آن و دستیابی به روندی موفق تر در فرآیند طراحی معمای منجر شود . خلاقیت از فعل خلق کردن به معنای آفریدن و به وجود آوردن اقتباس شده است 21 - دهخدا ج . 677 ، ص1347 - ،استاد علی اکبر دهخدا در تعریف خلاقیت می گوید : » خلاق از صفت های اصلی باریتعالی است و قوه خلاقه نیرویی است که منجر به تولید صورت های بدیع می گردد - . 677 ، ص1347، 21دهخدا ، ج - تعریف خلاقیت در فرهنگ توصیفی روانشناسی شناخت چنین آمده است : » خلاقیت به توانایی پیدا کردن راه حل های نامتعارف و با کیفیت برای مسائل اطلاق می شود - . 24 ، ص 1379یسنک ، آ - .

« براساس این تعریف شخص خلاق کسی است که نسبت به اطلاعات مستقیم و داده هایی که در اختیار همه قرار دارد به شیوه جدید برخورد می کند - . 34 ، ص 1377ادواردز - ، به عبارتی دیگر خلاقیت توانایی پیدا کردن راه حل های جدید و غیر عادی و مرسوم که از راه حل های گذشته بهتر می تواند به مسئله گشایی بپردازد و پاسخ های بهتری برای نیازها و کاستی های مسائل ارائه نماید.خلاقیت قابل تعمیم به تمامی افراد جامعه بوده و همگی از درجاتی از خلاقیت برخوردار هستند . خلاقیت به عوامل متفاوت درون فردی و میان فردی نیازمند است از جمله می توان به محیط و امکانات مناسب ، والدین آگاه ، مربیان ، برنامه های آموزشی ، ویژگی های فردی و حتی سخت گوشی فرد و ... ، اشاره نمود که از جمله لوازم خلاقیت است به نظر - وایزبرگ - خلاقیت زمانی شکل می گیرد که فرد راه حل تازه ای برای مسئله ای که با آن روبرو شده به کار ببرد.

این تعریف شامل دو عنصر است ؛ اول راه حل مسئله و دوم تازه و نو بودن راه حل برای حل کننده مسئله - سعیدی کیا . - 1387فرانک لوید رایت، »تصور خلاق را نور انسانی در نوع بشر« و افراد خلاق را منتسب به خدایان می داند و حتی لوکوربوزیه رنگ مذهبی نیز به آن می دهد . در نتیجه فقط می توان در اکثر رشته های هنری با بررسی زندگی، حالات و آثار هنرمندان آن رشته به درک قابل قبولی از خلاقیت هنری آنان رسید - آنتونیادس، بوطیغای معماری - .اما با این وجود، به دلیل اهمیت امر خلاقیت، تلاش هایی صورت گرفت که اروپادر ابتدا با معماری مدرن، سنت شکنی در نگرش - بوزوار - را بوجود آورد و ایلات متحده پس از آن معماری را بعنوان امری خلاقه و نیز آموزشی به تکامل رساند. - آنتونیادس، بوطیغای معماری، ص . - 40با توجه به مباحث ابتدای بحث، دو دلیل عمده را می توان بررسی کرد و با توجه به مثال ها به صحت این ادعا پی برد:

1. انگیزش درونی یا همان عشق به کار .2رهایی از عادت ها و میل به تازگی این دو علت در کنار تمامی علل بروز تفکر خلاق که بیان شد، مخصوصاً در رشته های هنری از جمله معماری بسیار شاخص است.1.انگیزش درونی یا همان عشق به کار : - اشتاینر - میگوید هیچکس به اندازه انیشتین از علم لذت نبرده است - سایت طراحان صنعتی، مقاله توصیف خلاقیت - با بررسی زندگی معماران خلاق متوجه می شویم که همه آنها علاقه زیادی به کار خود داشته اند و به معماریصرفاً به دید یک حرفه و شغل نگاه نمی کردند. آنها از خلق آثار معمارانه خود لذت می بردند و این لذت از کار حتی با پذیرفته نشدن طرح هایشان به یأس و ناامیدی مبدل نمی شد .»پیتر آیزنمن« و »لیبسکایند« تا » لوکوربوزیه« از نمونه بارز این علاقه و انگیزش درونی » زاها حدید« را می توان نام برد.حدید در مورد سبک کارش اینگونه می گوید :» وقتی با سرعت از فراز قلمروی افقی می گذریم این امکان را پیدا می کنیم که فضا و ایده هایی را که به فضا مربوط می شوند ، بشناسیم و آن وقت حرکت و انعطاف پذیری نقش مهمی پیدا می کند حرکت و انعطاف پذیری را در طرح هایش امری مهم بیان می کند و ما می دانیم که انعطاف پذیری از ریشه های مهم خلاقیت است که در تعریف خلاقیت نیز به آن اشاره شد.

2.رهایی از عادت ها و میل به تازگی در توضیح این علت به آسانی ذهن همه به سوی معماری »دیکانستراکشن«سوق داده می شود در این سبک، . معماران با شکستن چهارچوب های القائی با تفکری رها و آزاد به خلق معماری خلاق می پردازند. به دلیل جذابیت و خصلت نوآورانه و تازگی این سبک بیشتر معماران مطرح امروز تا حدودی گرایش به این شیوه پیدا کرده اند و هر کدام حداقل طرحی به این شیوه در کارنامه معماری خود دارند. اما باید به این امر نیز توجه داشت که دیکانستراکشن در مقابل کثرت معماری » کانستراکشن« است که جذاب و خلاقانه به نظر می رسد اما اگر همه معماری، دیکانستراکشن می شد معماری انعطاف پذیر، دارای حرکت و خلاقیت را می توان »کانستراکشن« دانست. - فصلنامه رایانه ، معماری و ساختمان 1381 ، بهار - .

تکنیک های خلاقیت :

با توجه به معنی خلاقیت که در مقدمه بحث یک فرایند ذهنی توصیف کردیم به این موضوع می پردازیم که خلاقیت هم مانند هر فرایند تولیدی دیگر که محصول دارد و محصول آن یک تولید نو که از قبل وجود نداشته می باشد، تکنیک هایی دارد و بطور کل وارد حیطه آموزش خلاقیت معماری می شویم. این تکنیک ها باعث خلق یک فرم خلاقانه می شود و باید توجه داشت در تاریخ معماری به ندرت تکنیک هایی ابداع می شود که شیوه دستیابی به فرم رااساساً عوض کند. - کامران افشار نادری، مجله معمار ، شماره 9 تکنیک های خلاقیت - این تکنیک ها شامل:

1. نمایش ارزش .2ایجاد ابهام .3ایجاد تنش .4تغییر پذیری فرم و ساختار شکنی .5استفاده از استعاره های محسوس و نامحسوس .6استفاده از پارادوکس و متافیزیک - کامران افشار نادری مجله معمار ، شماره 12 تا 4 ، ص 9 ، تکنیک های خلاقیت و آنتونیادس، بوطیغای معماری ص143 تا . - 27نمایش خود شامل تکنیک هایی چون : .1تضاد .2نظم و بی نظمی .3پر و خالی .4سبک و سنگین .5طبیعی و مصنوعی .6نو و قدیمی - کامران افشار نادری، مجله معمار ، شماره 9، تکنیک های خلاقیت - .برخی از صاحب نظران معتقد هستند که قوه خلاقیت فقط نزد عده ای خاص از انسانها به ودیعه گذاشته شده اشت.در مقابل برخی دیگر از صاحبنظران عقیده بر این دارند که خلاقیت همچون سایر توانایی ها و استعدادها برای تمامی افراد قابل پرورش و یادگیری است. آموزش خلاقیت دو بعد کلی را داراست: .1آموزش همگانی: آموزش عمومی آن بخشی از آموزش را در بر میگیرد که بر مجموعه فعالیت های فرد یا حداقل بخشی ار آنها اثر مثبت میگذارد. شیوه ها و تمرینات تقویت حافظه، تند خوانی و... ار آن جمله هستند.

2.آموزش ویژه : آموزش اختصاصی آن بخش از آموزشهایی است که موجب ارتقای کیفی یا کمی توان فرد آموزش گیرنده در زمینه ای مشخص می شود. اغلب رشته های آموزشی فنی و حرفه ای مثل جوشکاری، ماشینکاری و... از آن جمله هستند. در این آموزش، فکر به طور خاص در زمینه ای مهارت مطلوب و مناسب را کسب میکند و به اصطلاح تخصص می یابد .