بخشی از مقاله
چکیده
امروزه برنامه ریزی، کنترل و ارزیابی مداوم سه فاکتور هزینه، زمان و کیفیت در پروژه جهت دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده امریست بدیهی. لذا برای هر سه فاکتور باید در مراحل آغازین پروژه برنامه ریزی خاصی صورت پذیرد. عموماً برنامه ریزی زمان و هزینه در پروژه ها قابلیت درک بیشتری دارد و در این راستا تکنیک ارزش حاصله - EVM - ابزاریست بسیار قدرتمند که اطلاعات مفیدی جهت ارزیابی هزینه و زمان در اختیار مدیران قرار میدهد. از طرفی کیفیت در پروژه ها نیزنیاز به تعریف، اندازه گیری و پایش در طول چرخه عمر پروژه ها دارد. ولی این تکنیک - EVM - قادر به ارزیابی مناسب کیفیت نیست.
لذا برخی از محققین روش هایی تحت عنوان کیفیت حاصله - EQM - را معرفی نموده اند. در این روش ها سعی شده است تا با استفاده از مفهوم ارزش حاصله به برنامه ریزی و ارزیابی کیفیت پرداخته شود. از آنجایی که در دنیای واقعی بسیاری از داده هایی که برای این امور جمع آوری می شوند به صورت داده های کلامی هستند می توان از محاسبات فازی که ابزار بسیار مناسبی جهت برخورد با این نوع داده هاست استفاده نمود. بنابراین برنامه ریزی و کنترل کیفیت در پروژه ها با رویکردی فازی میتواند کمک شایانی به مدیران و افراد مسئول جهت تحقق اهداف کیفی پروژه نماید. این پژوهش سعی دارد تا با استفاده از رویکردی فازی و مفهوم ارزش حاصله و کیفیت حاصله اقدام به معرفی ابزاری توانمند در جهت کمک به مدیران پروژه برای اخذ تصمیمات راهبردیشان نماید .
واژگان کلیدی: ارزش حاصله، کیفیت حاصله، عدم قطعیت، کیفیت حاصله فازی
مقدمه
اهمیتاستراتژیک پروژه ها و حجم سرما یه گذاری لازم به تناسب وسعت، سبب شده است تا پروژه ها از اهمیتبخصوصی نزد سازمانها برخوردار باش ند. سه محور اصلی در هر پروژه وجود دارد و مدیر پروژه باید آنرا تحت کنترل داشته باشد. آن سه محور هزینه، زمان و کیفیت هستند..Error> Unknown s witch argument از ا ین رو مد یریت پروژه ها در عواملی چون محدوده، زمان، هزینه و سایر منابع لازم، دارای ظرافتهای خاصی دربهینه ساز ی و موازنه م ی باشد. به نحوی که م یبایست کیفیتتمامیفعالیت ها - نه تنها طی عملیات اجرا یی تازمان راه اندازی بلکه در دوران بهره برداری پروژه - نیزمشخص و برنامه ریزی شده باشد Error>.Unknown s witch argument. مدیریت ارزش حاصله - - EVM ابزاری قدرتمند جهت مدیریت هزینه و زمان است.
در این رویکرد به صورت سنتی دو فاکتور هزینه و زمان مورد اندازه گیری و پایش قرار میگیرند اما اندازه گیری و کنترل زمان و هزینه به خودی خود و بدون در نظر گرفتن فاکتور کیفیت کافی نیست. مطلوبیت برای فاکتورهای هزینه و زمان کاهش آنهاست که مدیریت ارزش حاصله جهت کنترل این دو می تواند به خوبی عمل کند لیکن این سوال به وجود می آید که آیا صرفاً با کنترل هزینه و زمان میتوان متضمن دستیابی به مطلوبیت نهایی در تکمیل پروژه شد؟ قطعاً اینگونه نیست زیرا پروژه ای میتواند در کمترین مدت و با صرف کمترین منابع به اتمام برسد بدون رعایت معیار های کیفی آن.بنابراین در کنار کنترل هزینه و زمان، کنترل کیفیتپروژه نیز باید صورت پذیرد و در اینجاست که مدیریتکیفیت در پروژه مطرح می شود.
کیفیت عبارت است از "میزانی که مجموعه ای از ویژگی های ذاتی، خواسته ها را برآورده می سازد "Error> Unknown s witch argument.، در مطالعات میدانی انجام شده مشخص شده است که موفقیت بسیاری از پروژه ها به صورت گسترده ای به کیفیت محصول یا خدمات ارائه شده به مشتریست 18 - پیشبرد کیفیت در پروژه ها با اثرات مستق یم و غیرمستقیم خود موجب رشد و بالندگ ی سازمانها و نیز بهره مندی و رضا یتمندی مشتری و سا یر طرفهای ذی نفع پروژه م ی شود Error> Unknown s witchargument. باید قبل از اجرای پروژه خواسته های کیفی مشخص شده باشند تا بتوان حین اجرا کنترل های لازم صورت پذیرد تا از هزینه های ناشی از عدم کیفیت جلوگیری شود .
Error> Unknown s witch.argument.14 - مدیریت کیفیت با تضمین کیفیت در هر مرحله از فرا یندهای پروژه و جلوگیری از هز ینه دوباره کاریها، تعمیرات و تصم یمات، کیفیت را برا ی مشتر ی - کارفرما - تضم ین م ی کند Error> Unknown.switch argume nt. بنابراین اقلام تحویل شدنی پروژه ها باید مطلوبیت لازم را از جانب کارفرما داشته باشند. برنامه ریزی کیفیت پروژه در ابتدای پروژه و جهت اجرای اصول و اهداف کیفی و کنترل آن در کلیه مراحلاجرای پروژه انجام می پذیرد. جهت دستیابی به اهداف کیفیمیبایست مکانیزم های خاصی اعمال شود تا نسبت به دستیابی به ا یناهداف اطم ینان حاصل نمود. استقرار سیستمهای مد یریت کیفیت همچون ISO ویا PMBOKError> Unknown s witchargument. ,Error> Unknown s witchargument.میتواند راهنما یی کلی جهت دستیابی به کیفیت باشد. به صورت کلی استقرار چنین سیستم هایی میتوانند جهت دستیابی به کیفیت مورد نظر موثر واقع گردند. اما به هر حال این روش ها هیچ کدام به صورت دوره ای به ارزیابی و کنترل کیفیت اقلام تحویلی نمی پردازد.
تا کنون نیز مقالات و تحقیقاتی در راستا یمدیریت کیفیت در پروژه ارائه شده است؛ خضرایی و صبحیه.Error> Unknown s witch argume ntضمن بررسی تطبیقی دامنه عملکرد ایزو ًًٌُ و راهنمای ًًًٌّ در زمینه کیفیت پروژه، در مطالعه میدانی به بررسی کیفیت اجرای پروژه ها در یک شرکت مهندسی مشاور پرداخته اند. آنها از مطالعات انجام شده در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که علیرقم استقرار ایزو ًًٌُ در شرکت مورد بررسی، ارزیابی شاخص های عملکردی پروژه ها بیانگر ضعف در دستیابی موفقیت آمیز به اهداف پروژه های شرکت می باشد. تطبیق دامنه عملکرد استاندارد ایزو ًًٌُ و استاندارد ًًًٌّ در رابطه با کیفیت در پروژه ها نیز حاکی از آن بود که اولی بر کیفیت فرآیندهای مرتبط با پروژه و محصول آن دارد و دومی تاکید بر کیفیت فرآیند های مدیریت پروژه دارد. لذا با توجه به سازگاری استاندارد ایزو ًًٌُ و راهنمای ًًًٌّ این دو استاندارد می توانند مکمل یکدیگر در بهبود کیفیت پروژه ها و مدیریت آنها در شرکت باشند.
مدقالچیError> Unknownargument. با تلفیق مهندسی ارزش و مدیریت کیفیت فراگیر تکنیکی را تحت عنوان VCM به منظور بهینه سازی پروژه های عمرانی معرفی نموده است. تکنیک ارائه شده در این مقاله کار خود را با شناسایی دقیق پروژه و سازمان مادر پروژه آغار کرده و ضمن بررسی فرصت ها، استراتژی بهبود را تعیین می نماید. با تعیین استراتژی، وضعیت فعلی پروژه مدل سازی شده، ایده ها و پیشنهادات برای حل مشکل یا بهبود پروژه خلق و ارزیابی و گزینش میشود. در طی اجرای پروژه سیستم کنترل بازخورد VCM اطلاعات ناشی از اجرای پروژه را بررسی و در صورت بروز مشکل دوباره تیم تشکیل و فرآیندها از فاز یک شروع می شوند و این روند تا پایان ادامه می یابد.
مدلی که در این تحقیق ارائه شده تنها از لحاظ منطق وکلیات به تایید متخصصان مهندسی ارزش رسیده است. ژائو و همکارنش Error> Unknown s witchargument. نیز در مقاله ای ضمن تشریح نمای کلی از کیفیت بدست آمده، شاخص های آنرا با شاخص های زمان و هزینه بدست آمده در ارزش حاصله مقایسه نمودند. از دیدگاه آنها زمان، کیفیت و هزینه همگی متاثر از یکدیگرند. برای اینکار ژائو و همکاران جدولی را برای مقایسه شاخص ها مطرح نمودند و به صورت شماتیک وروی نمودار، تاثیر این شاخص ها را نشان دادند. در این پاکویین و همکارانش Error> Unknown switchargument. در مقاله ای تحت عنوان کیفیت حاصله و بهبود کنترل پروژه با الهام از مفهوم ارزش حاصله اقدام به معرفی پارامترهایی جهت محاسبه کیفیت حاصله نمودند آنها.Error> Unknown switch argument با تکمیل نمودن پژوهش قبلی خود نشان دادند که جهت ارزیابی کیفیت میتوان از معیار دهی به ساختار شکست کیفیت - QBS - استفاده کرد.
این کار به مانند ساختار شکست کار باعث می شود بتوان خواسته های کیفی را به صفات و با معیار های تعریف شده قابل کنترل درآورد. در تمامی این مراحل مشتری به عنوان کار فرمای پروژه در تدوین این معیارها و ارزش گذاری آنها دخالت داده میشود تا ضمن هماهنگی های لازم در حین اجرای پروژه، از بروز اختلافات و درگیری های حقوقی احتمالی در آینده پیشگیری شود. آنها با ارائه این روش، کیفیت حاصله را بر همین اساس معرفی نمودند. در این روش و پژوهش های دیگر صورت گرفته هیچگاه به فازی بودن ماهیت کیفیت در محاسبات اشاره نشده است. از آنجایی که در دنیای واقعی بسیاری از داده هایی که برای این امور جمع آوری می شوند به صورت داده های کلامی هستند و اینکه اصولاً ماهیت کیفیت نیز فازی میباشد، - یعنی هر کس بنا به سلیقه خود تعریف ضمنی در برخورد با مقوله کیفیت دارد - می توان از محاسبات فازی که ابزار بسیار مناسبی جهت برخورد با این نوع داده ها است، استفاده نمود.این مقاله سعی بر آن دارد تا با ارائه یک رویکرد فازی جهت اندازه گیری و مقایسه فاکتور کیفیت در برنامه ریزی و حین اجرا بر پایه ی کیفیت حاصله به تجزیه و تحلیل آن بپردازد تا روشی مناسب جهت مدیریت و کنترل پروژه در کنار تکنیک ارزش حاصله باشد .در ادامه مختصری به معرفی تئوری فازی خواهیم پرداخت و در نهایت تکنیک کیفیت حاصله فازی عنوان خواهد شد .
تئوری فازی
