بخشی از مقاله
چکیده
امروزه شهرداریها به عنوان یک نهاد عمومی غیردولتی و درقالب حکومت محلی وظایف متعددی در حوزه خدمات شهری ، عمران شهری ، برنامه ریزی شهری ، رفع مشکلات اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی شهرها و درنهایت توسعه پایدار شهری را برعهده دارند و به دلیل ارتباط مستقیم مردم به وظایف این نهاد اجتماعی ، ضرورت تحلیل موضوعات مرتبط با سرمایه اجتماعی ایجاد شده و تاثیر آن بر بهبود و توسعه پایدار شهری اعم از درون سازمانی و برون سازمانی بسیار حائز اهمیت است . این پژوهش به بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر مدیریت منابع انسانی - زنان - و در راستای آن بر بهبود عملکرد این نهاد اجتماعی و توسعه پایدار شهری می پردازد .
لزوم بکارگیری اهرم های اساسی توسعه پایدار در طراحی و تبیین خطی مشی راهبردی نهادهای تصمیم گیری در سطوح مختلف باعث گردیده است که این خود تبعات گوناگونی را به همراه داشته است . به دلیل آنکه تحقیقات بنیادی در سازمان ها و ادارات , به خصوص شهرداری ها کمتر انجام شده ، در این تحقیق زنان شاغل و خدمتگزار در حوزه معاونت مالی واقتصاد شهری شهرداری تهران که شامل اداره کل مالی و اموال ، اداره کل منابع انسانی و اداره کل تشخیص و وصول درآمد می باشند مورد بررسی قرار می گیرندو تلاش می شود تا مسائل و مشکلات و نقاط ضعف و قوت این بخش را که نقش مهمی در زمینه بهبود عملکرد افراد جامعه شناسایی و برنامه ریزی لازم جهت رفع مسائل و مشکلات صورت گیرد تا نقش نیروی انسانی شاغل - زنان - در این بخش در خدمات رسانی به - شهروندان تهرانی - در راستای توسعه پایدار شهری مورد سنجش قرار گیرد .
دراین تحقیق متغیرهای سرمایه اجتماعی - شبکه های رسمی ، اعتماد و هنجارها - و متغیرهای بهبود عملکرد سازمان در راستای بهبود و توسعه پایدار شهری - کارایی ، اثربخشی و علوم رفتاری - تعریف شده است . تحقیق حاضر جزء تحقیقات بنیادی محسوب شده و از نظر گردآوری داده ها از نوع تحقیقات توصیفی است . برای جمع آوری اطلاعات مربوط به ادبیات موضوع ، از روش کتابخانه ای و شبکه های اینترنتی و بررسی پرسشنامه های استاندارد ، با اساتید و صاحب نظران نیز مشورت می شود . در پایان برای تحلیل توصیفی داده ها از آمار توصیفی وبرای بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و مدیریت منابع انسانی - زنان - و نیز بهبود عملکرد سازمان در راستای توسعه پایدار شهری از تحلیل مسیر ، ضریب همبستگی پیرسون ، میانگین و آزمون t استفاده می شود.
مقدمه
سرمایه اجتماعی که صبغه ای جامعه شناسانه دارد ، به عنوان یک اهرم توفیق آفرین مطرح و مورداقبال فراوان نیز واقع شده است. سرمایه اجتماعی دارای ابعاد و مولفه های فراوانی است که متناسب با فرهنک جامعه می باشد ، مولفه هایی چون اعتماد1 ؛ مشارکت 2 در نهادهای مدنی ، ارتباطات 3مناسب با دیگران ، تعهد و مسئولیت ، همکاری و روحیه کار گروهی ، احساس هویت جمعی دراین زمینه مدنظر می باشد . مهمترین مولفه سرمایه اجتماعی اعتماد و قابلیت اعتماد است که خود ارکانی دارد .[10]
در جوامع امروزی علاوه بر سرمایه های فیزیکی ، انسانی و اقتصادی نوع دیگری از سرمایه مورد بحث قرار می گیرد که سرمایه اجتماعی نامیده می شود . میزان و نحوه ی تعاملات کنشگران اجتماعی که امروزه از آن سرمایه اجتماعی یاد می کنند ، از مهم ترین موضوعات مورد بررسی جامعه شناسان است. [7] سرمایه اجتماعی، بستر مناسبی برای بهره وری سرمایه انسانی و فیزیکی و راهی برای نیل به موفقیت و بهبود عملکرد سازمان قلمداد می شود . مدیران وکسانی که بتوانند در سازمان، سرمایه اجتماعی ایجاد کنند ، راه کامیابی شغلی و سازمانی خود را هموار می سازند . از سوی دیگر، سرمایه اجتماعی به زندگی فرد، معنی و مفهوم می بخشد و زندگی را ساده تر و لذت بخش تر می سازد . به کارگیری سرمایه اجتماعی درسطح سازمانی دارای مزایا و ابعاد و مولفه هایی میباشد که متناسب با فرهنگ جامعه است .[20]
حال می توان گفت که سرمایه اجتماعی حاصل انباشت منابع بالقوه و بالفعلی است که دریک شبکه با دوام از روابط کم و بیش نهادینه شده در بین افرادی که با عضویت در یک گروه ایجاد می شود ودرروابط میان افراد تجسم می یابد .[6] سرمایه اجتماعی به طور عمده مبتنی بر عوامل فرهنگی و اجتماعی است و شناسایی آن به عنوان یک نوع سرمایه چه در سطح مدیریت کلان توسعه کشورها و چه در سطح مدیریت سازمانها و بنگاهها می تواند شناخت جدی را از سیستم های اقتصادی – اجتماعی ایجاد و مدیران را در هدایت بهتر سیستم ها یاری کند .
بهبود و توسعه پایدار ، زمینه ای حرفه ای درفعالیت های اجتماعی و تحقیق در عمل است . بهبود وتوسعه پایدار ، طیف وسیعی ازفعالیت هایی با تحولات بی پایان را در بر می گیرد . ایجاد تیمی با عضویت مدیریت ارشد ، تحولات ساختاری و غنی سازی شغل مثال هایی از بهبود عملکرد وتوسعه پایدار به شمار می روند .[8] بهبود وتوسعه پایدار ، کاربرد نظام مند دانش رفتاری درتحول سازمان از پیش طراحی شده ، بهبود و تقویت مجدد راهبردها ، ساختارها و فرآیندی است که به اثر بخشی سازمان می انجامد .
بهبود مستمر عملکرد سازمانها و دراین راستا توسعه پایدار در سایه توجه به سرمایه اجتماعی ، نیروی عظیم هم افزایی 4 ایجاد می کند که این نیروها می تواند پشتیبان برنامه رشد و توسعه وایجاد فرصتهای تعالی سازمانی شود . دولتها ، سازمانها و موسسات تلاش بسیاری را در این مورد اعمال می کنند .[22] سرمایهی اجتماعی را میتوان حاصل پدیدههای اعتماد متقابل ; تعامل اجتماعی متقابل ;گروههای اجتماعی ; احساس هویت جمعی و گروهی ; احساس وجود تصویری مشترک از آینده ; کار گروهی در یک سیستم اجتماعی دانست.[17]
سرمایه اجتماعی، موضوعی بینرشتهای است که نقش آن تسهیل ارتباطات انسانی است. سرمایه اجتماعی یکی از مفاهیمی است که با به بن بست رسیدن نظم بورکراتیک در ساماندهی امور اجتماعی توجه صاحب نظران و اندیشمندان اجتماعی را به خود جلب نموده است.[5] سازمان ها تا زمانی که برای بقا تلاش می کنند و خود را نیازمند حضور در عرصه ملی و جهانی می دانند ، باید اصل بهبود مستمر 5 را سرلوحه فعالیت خود قرار دهند . این اصل حاصل نمی شود ، مگر اینکه زمینه دستیابی به ارتقاء سرمایه اجتماعی امکان پذیر باشد. [18] بنابراین برای رشد و توسعه پایدارکه پیش نیاز اساسی آن بهبود عملکرد سازمانها می باشد باید متغیرهای سرمایه اجتماعی شناخته شود و به بهترین نحو ممکن مورد بهره برداری قرار گیرد .[9]
ضرورت انجام پژوهش
اهمیت پرداختن به موضوع سرمایه اجتماعی معرفی مفاهیم و موضوعات نقش کاربردی آن درتوسعه پایدار و انواع آن است و این امر که وجود سرمایه اجتماعی میان سازمانها ، درون سازمانها و بین سازمانها می تواند عملکرد موثری را بر توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی به همراه داشته باشد .[21] هنجارهایی در سیستم های اجتماعی است که توجه به این متغیرها موجب ارتقای سطح همکاری اعضای آن جامعه گردیده و باعث پایین آمدن سطح هزینه های تبادلات و ارتباطات می شود و به تبعیت از آن شاهد بهبود عملکرد وتوسعه پایدارخواهیم بود. [1]
چون سرمایه اجتماعی بر خلاف سایر سرمایه ها به صورت فیزیکی وجود ندارد ، بلکه حاصل تعاملات وهنجارهای گروهی و اجتماعی است و از طرف دیگر توجه به آن می تواند موجب پایین آمدن جدی سطح هزینه های اداره جامعه و نیز هزینه های عملیاتی سازمانی می شود که در نهایت این امر به بهبود عملکرد و توسعه پایدار منجر می شود. [4] باتوجه به اینکه در ادبیات توسعه اقتصادی استدلال می شود که سرمایه اجتماعی در فرآیند تولید همانند سایر عوامل تولیدی - سرمایه فیزیکی ، نیروی کار ، تکنولوژی و سرمایه انسانی - ایفای نقش می کند و میزان نرخ تراکم و کیفیت انواع دیگر سرمایه ها را - به ویژه سرمایه انسانی - تحت تاثیر قرار می دهد بها دادن به این موضوع کمک شایانی در مسیر بهبود عملکرد و توسعه پایدار و رضایت افراد را دارا می باشد .
به خاطر اینکه کمیت و کیفیت سرمایه اجتماعی توانایی مدیریتی را هم در بخش خصوصی و هم در بخش عمومی تحت تاثیر قرار می دهد . توانایی مدیریتی زمانی که سرمایه اجتماعی میزان هزینه های دسترسی به اطلاعات ، هزینه های مبادلاتی و ریسک محیط فعالیت را کاهش می دهد ، بهبود می یابد و در پرهیز از رفتارهای خطرناک و انتخاب های نامناسب به عاملین اقتصادی کمک می کند. همچنین گفتنی است سرمایه اجتماعی مدنی میزان انباشت سرمایه انسانی را تحت تاثیر قرارمی دهد و انسجام اجتماعی برای ایجاد اعتماد در جهت انجام اصلاحات اجرایی بسیار مهم است .[16] سوال های اصلی پژوهش سوال اساسی تحقیق این است که آیا ارتقاء سرمایه اجتماعی بر بهبود علمکرد سازمان تاثیر می گذارد ؟
سایر سوالهای تحقیق عبارتند از :
-1 آیا بین اعتماد متقابل افراد و بهبود و توسعه پایدار شهری رابطه وجود دارد؟
-2 آیا بین هنجارهای عمل افراد و بهبود و توسعه پایدار شهری رابطه وجود دارد؟
-3 آیا بین شبکه های رسمی و بهبود و توسعه پایدار شهری رابطه وجود دارد ؟
