بخشی از مقاله
چکیده
پویایی، تحرک و سرزندگی شهری از دو فضای انسانی مردانه و فضای زنانه شکل گرفته است که خود در گرو امنیت شهری دارای حیات است. در فضاهای بی دفاع و ناهنجار شهری تعادل فضا برهم خورده و پویایی و سرزندگی شهری بدون فضای زنانه دچار بیماری می شود که حتی فضای مردانه را نیز فلج می کند که امنیت و حس امنیت را به پایین ترین حد خود تنزل می دهد. عدم امنیت شهری در فضاهای عمومی دو مقوله امنیت و جرم را در تضاد و وابسته به یکدیگر قرار می دهد.
در این مطالعات دو نوع رویکرد تاکید بر محیط فیزیکی و ویژگی محیط اجتماعی در فضاها مطرح شد. این موضوع باید در فرهنگ بومی و قومی هر منطقه و محل ریشه یابی شده و راهکارهای مناسب ارائه گردد. اگر برنامه ریزی درستی در رابطه با فضا ها صورت گیرد، فضاهای شهری سرزنده و با هویت خواهیم داشت. با توجه به محیط افغانستان که سالها جنگ را به چشم دیده، شهرنشینی در حال افزایش است که شهر کابل به عنوان پایتخت افغانستان تحولات شهری متعددی را طی کرده است.
ناحیه 3 شهر کابل به عنوان دایره مرکزیت شهری و پایگاه آموزش عالی در کشور و همچنین توجه به اشتغال و سکونت در این ناحیه، امنیت زنان در فضاهای عمومی مطرح می گردد. روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی بوده و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که زنان با توجه به فضاهای عمومی حاکم در این ناحیه شهری احساس امنیت پایینی دارند.
مقدمه:
شهرها از فضاهای مختلفی تشکیل می شود که هر کدام از آنها برای حمایت و تسهیل برخی از فعالیتهای فردی، اجتماعی و ایجاد معانی که شهروندان به آنها نیاز دارند، شکل می گیرند. حفظ ساکنان شهر و فعالیت های آنان در برابر عوامل ناسازگار وابسته به فضاهای شهری است. پویایی، تحرک و سرزندگی شهری از دو فضای انسانی مردانه و فضای زنانه شکل گرفته است که خود در گرو امنیت شهری دارای حیات است.
امروزه با گسترش شهرها و شهرنشینی و افزایش رفتارهای ناهنجار شهری جایگاه حس امنیت در ذهن طراحان شهری دغدغه ایجاد می کند که سهم زنان در فضاهای عمومی شهر مانند خیابانها، چهارراه ها، میادین، پارکها و ... را برای ایجاد تعادل فضای انسانی بایستی در نظر گرفت که فعالیتهای انسانی را شکل می دهد و همچنین وجود فضای زنانه می تواند فضای امنیت و حس امنیت را بازگو کند. بنا به گفته بیل هیلیر، حضور مردم احساس ایمنی در فضای عمومی را افزایش داده و ابزارهای اولیه را که به وسیله آنها یک فضا به صورت طبیعی مراقبت می گردد را فراهم می نماید. مشکلات فضاهای عمومی در شهرها موضوع بسیاری از چالش ها - از جمله امنیت - می باشند.
در فضاهای بی دفاع و ناهنجار شهری تعادل فضا برهم خورده و پویایی و سرزندگی شهری بدون فضای زنانه دچار بیماری می شود که حتی فضای مردانه را نیز فلج می کند که امنیت و حس امنیت را به پایین ترین حد خود تنزل می دهد. عدم امنیت شهری در فضاهای عمومی دو مقوله امنیت و جرم را در تضاد و وابسته به یکدیگر قرار می دهد. در این مطالعات دو نوع رویکرد تاکید بر محیط فیزیکی و ویژگی محیط اجتماعی در فضاها مطرح می شود. فضاهای عمومی مانند پارک ها، میادین و بازارها و خیابان ها برخی از جذاب ترین شاخص های زندگی شهری اند. هنگامی که به دلیل جرم و جنایت نتوان از این فضاها استفاده کرد تأثیر منفی بر جذابیت زندگی در آنجا مشاهده می شود.
بیان موضوع:
امروزه استفاده از اکثر فضاهای عمومی در نواحی شهری محدود است. زنان هنگام تردد در سطح شهر، اغلب احساس ناامنی می کنند. لذا یکی از نکات اساسی و مهم در ایجاد سر زندگی خیابان و تشویق مردم به حضور در آن، ایجاد امنیت در این فضاهاست. امنیت شهری یعنی آرامش، اطمینان خاطر و نبود هراس شهروندان از هر گونه تهدید و خطر علیه شهر، شهروندان، فضاهای شهری، ساختمانها، سازمانها، تأسیسات و زیرساختهای شهری و سایر عناصر مهم در زندگی شهری که نگرانی و احساس ناامنی در شهروندان را موجب می گردد.××از مهمترین عوامل تهدید کننده حضور مردم در عرصه های شهری بخصوص خیابانها، ترس از بزه و یا مورد تعرض رفتارهای غیرمدنی و خشونت قرارگرفتن است.
یکی از نکات اساسی و مهم در ایجاد سرزندگی خیابانها و تشویق مردم به حضور در آن، ایجاد امنیت در این فضاهاست. تسلط و دیدن فضا و دیده شدن توسط مردم موجب ایجاد حس ایمنی است. شهر کابل، پایتخت افغانستان که از لحاظ موقعیت جغرافیایی حائز اهمیت بسیاری است که امروزه بزرگترین و پرجمعیت ترین شهر افغانستان به شمار می آید. به خاطر سالها جنگ، در شهر کابل فضاها و مکانهایی به وجود آمده است که نه تنها به بازسازی آن پرداخته بلکه فضاها و مکانهای قبلی را تخریب کرده و یا بدون استفاده رها شده که فضای جدیدی از نظر بی دفاع بودن آن ایجاد شده است که نا آشنا بودن این فضاها، خشونت را افزایش می دهد که این خشونت ها بیشتر جنبه های زبانی و فیزیکی و روانی در فضاهای عمومی را شامل می شود که نوعی عدم اطمینان افراد به دیگران، کناره گیری از زندگی شهری منسجم، دور شدن از مکانهای خاص، اخذ تدابیر امنیتی، عدم مشارکت در فعالیتهای شهری و ... را می توان ذکر کرد که این خود فضاها را ناامن جلوه می دهد.
اهمیت و ضرورت:
موضوع تقویت، توسعه، احیاء و ایجاد فضاهای مناسب شهری همواره موضوع مورد توجه برنامه ریزان و مسئولان شهری بوده است. ارسطو بیان می کند که شهر باید به گونه ای ساخته شود که امنیت و سعادت شهروندانش را تأمین کند. شهر کابل نه تنها سهم بسزایی در توسعه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی کشور دارد بلکه گرفتار طیف گسترده ای از مسائل امنیت ستیز اجتماعی از قبیل افزایش و هجوم جمعیت، کمبود عدالت اجتماعی، فقدان هم ارزی شرایط زندگی، انجام گستاخانه ترین بزهکاریها، جرایم، تبهکاریها و نابهنجاریهای ناموسی، اعتیاد، دزدی، خیانت، وجود کودکان خیابانی، فحشا و مکانهای مخروبه، ساختمانهای نیمه کاره، زمینهای رها شده و بسیاری موارد دیگر که از ایجاد محیط مساعد برای رشد فضائل اخلاقی و رشد شخصیت انسانها جلوگیری می کند که این خود اهمیت موضوع را می رساند.
ناحیه 3 شهر کابل از نظر تعداد جمعیت، مساحت، کالبد و کارکردهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و آموزشی رشد شتابان و سریع را تجربه کرده است که فضاهای شهری آن با مشکلات و مسائل متعددی روبرو ست. وجود ناحیه 3 با مساحت 9/11 کیلومتر مربع و دارای 25 محله و جمعیت 138/8 هزار نفر در محدوده مرکزی شهر باعث شده است تا حجم بالایی از فعالیتهای شهری را به خود اختصاص دهد. با این تحلیل ها، پلیس می تواند میزان کنترل و مراقبت خود را در این محدوده ها و نواحی افزایش دهد. این مطالعات سبب می شود که پیشگیری هایی در خصوص محدوده های آلوده صورت گیرد تا بدین وسیله ضمن افزایش سطح امنیت اجتماعی در استفاده از امکانات و منابع صرفه جویی گردد.
اهداف تحقیق:
ناحیه 3 شهر کابل به عنوان دایره مرکزیت شهری و پایگاه آموزش عالی در کشور و همچنین توجه به اشتغال و سکونت در این ناحیه، امنیت و احساس امنیت زنان در فضاهای عمومی مطرح می گردد که هماهنگی بین نهاد ها، دستگاه های دولتی و متولیان امور شهری در ایجاد خلق فضاهای بهتر شهری و نظارت بر فضاهای عمومی و توجه به برنامه ریزی شهری برای حضور زنان در فضاهای عمومی می تواند امنیت و احساس امنیت را برای جامعه شهری کابل و همچنین مشارکت مردم به خصوص زنان را به ارمغان بیاورد. این موضوع باید در فرهنگ بومی و قومی هر منطقه و محل ریشه یابی شده و راهکارهای مناسب ارائه گردد.
