بخشی از مقاله
چکیده
امروزه نقش زنان در جامعه و حضور آنان در عرصههای مختلف اجتماع تبدیل به یکی از موضوعات مهم در حوزه سیاستگذاری اجتماعی شده است. از طرفی شهرنشینی فزاینده و در پی آن گسترش مناطق حاشیهنشینی و تجمع بخش عظیمی از جمعیت شهرها در این مناطق چالش مهمی در مسیر توسعه پایدار شهری ایجاد نموده است. تنوع و گستره آسیبهای اجتماعی در این مناطق ضرورت توجه به نقش زنان هم بهعنوان آسیبدیده و هم بهعنوان کارگزار را بیشازپیش مقتضی ساخته است. در این مطالعه که به روش پیمایشی انجام شده، دو منطقه حاشیهای شهر کرمانشاه به نامهای جعفرآباد و دولتآباد ازنظر خصوصیات و الگوی خشونت در بین جوانان موردبررسی قرارگرفته است.
هدف از مطالعه، شناسایی زنجیره عواملی بوده است که به رفتارهای خشونتآمیز منتهی میگردد . در این میان نقش زنان در بازتولید خشونت در مناسبات اجتماعی درون خانواده بهطور ویژه بررسیشده است. جامعه آماری پژوهش را جوانان 15 تا 29 ساله ساکن در این دو ناحیه تشکیل میدهند که از میان آنان 384 نفر به روش تصادفی خوشهای چندمرحله ای انتخابشده اند. بر اساس نتایج پژوهش، خشونت فیزیکی در بین جوانان حاشیهنشین بیشتر است. پسران خشنتر دارای تجربه خشونت بیشتری از سوی والدین خود در کودکی هستند اما خشونت آنان بیشتر متوجه خواهرانشان است. بهعبارتدیگر، دختران خانواده دریافتکنندگان اصلی خشونت برادران خود هستند . نتایج پژوهش مؤید آن است که چرخه خشونت در مناسبات اجتماعی از خانواده آغاز میشود. زنان در پرورش فرزندان خشن نقش دارند اما خشونت به وجود آمده گریبان گیر نسل بعدی خود آنان است.
.1مقدمه
بر اساس آمارهای جهانی خانواده یکی از ناامنترین واحدهای اجتماعی ازنظر وقوع خشونت در آنهاست. احتمال کشته شدن، زخمی شدن یا موردحمله فیزیکی قرار گرفتن در خانواده و توسط اعضاء آن بیشتر است - جلیز1، . - 1979 برخلاف مردان که احتمال قربانی شدن آنها بیشتر از ناحیه افراد غریبه وجود دارد، زنان و کودکان بیشتر توسط اعضاء خانواده مورد خشونت قرار می گیرند. تحقیقات همچنین نشان داده اند که خشونت نتیجه نابرابری در قدرت است.
قدرت در جوامع مختلف به صورت های گوناگون و بر اساس جنسیت، قومیت و پایگاه اجتماعی-اقتصادی به طور نابرابر توزیع شده است - ادواردز، . - 1998 ازاین روغالباً رفتار خشونت آمیز نه به عنوان یک امر فردی و خصوصی بلکه وابسته به ساختارهای مسلط در جامعه مورد ارزیابی قرار میگیرد - لامبارد2، . - 2015 در ایران خشونت علیه زنان و کودکان ساختاری است - اعزازی، - 1383 و در بطن قوانین رسمی، ارزشهای فرهنگی و هنجارهای اجتماعی نهفته است. در شرایطی که موضوع نقش زنان و حضور آنان در عرصههای مختلف اجتماعی تبدیل به یکی از موضوعات مهم در حوزه سیاست گذاری اجتماعی شده است ضرورت بازنگری در قواعد ساختاری مذکور به عنوان یک هدف مهم قابل پیگیری است. اما جنسیت تنها زمینه قربانی شدن نیست.
برخورداری از پایگاه ضعیف اجتماعی-اقتصادی در فضای شهری ناپایدار اجتماعی نیز مزید بر علت بوده و باعث شده است که خشونت در مناطق حاشیه ای به ویژه در کلان شهرها رنگ و بوی دیگری داشته باشد. هدف از انجام این مطالعه، شناسایی زنجیره عواملی است که منجر به رفتارهای خشونت آمیز در مناطق حاشیه ای شهر می گردد. در این میان نقش زنان در بازتولید خشونت در مناسبات اجتماعی درون خانواده هم بهعنوان قربانیان و هم بهعنوان کارگزاران خشونت بهطور ویژه موردتوجه قرارگرفته است.
.2ادبیات تحقیق
تحقیقات انجام شده در زمینه خشونت حاکی از آن است که میزان شیوع پرخاشگری و خشونت در میان مردان بیش از زنان - هاشمی، 1380؛ خمسه و حسینیان، 1389؛ عرب نژاد و یزدان پناه، 1390؛ کاترین3 و همکاران، 2008، راپاپورت4 و همکاران، - 2004 و در میان جوانان بیش از سایر گروههای سنی است - هاشمی، 1380؛ سخنور و همکاران، . - 1387 البته زنان و مردان در زمینه خشونت اقتصادی تفاوتی باهم ندارند - خمسه و حسینیان، . - 1389 الگوهای فیزیکی و اجتماعی خشونت در رابطه با دوره زمانی بروز آن ها در رابطه با جنسیت نیز نشان میدهد که افزایش در یک نوع خشونت با کاهش در نوع دیگر همراه است. خط سیر خشونت فیزیکی در میان دختران و پسران موازی است.
برخلاف خشونت فیزیکی که در میان پسران بیشتر است، دختران و پسران در کلیه سنین به یک اندازه مرتکب خشونت اجتماعی می شوند - کاترین و همکاران، . - 2008 به همین ترتیب در رابطه با وضعیت تأهل، اکثر جوانانی که اقدام به خشونت میکنند مجردند - عرب نژاد و یزدان پناه، . - 1390 پژوهش هایی که بر عوامل اجتماعی مرتبط با خشونت تمرکز داشته اند نشان می دهند که بین عوامل مؤثر در جامعه پذیری شامل کنترل والدین، دل بستگی به خانواده، توافق والدین و رفتارهای خشونت آمیز نوجوانان همبستگی منفی وجود دارد و متغیرهای تضاد والدین و پیوند با دوستان منحرف، با خشونت میانفردی همبستگی مثبت دارند.
