بخشی از مقاله
چکیده:
مهاجرت بیحد و حصر به شهرها و تشکیل کلانشهرها از یک سو و کمبود زمین شهری از سوی دیگر، از دلایل عمده به وجود آمدن ساختمانهای بلند میباشد. در صورتیکه بلند مرتبهسازی بدون برنامهریزی و توجه به معیارها و استاندارها انجام پذیرد، موجب بروز عواقب متعددی از جمله مشکلات زیست محیطی، تغییرات اقلیمی و همچنین افزایش آلایندگیهای شهری و تولید بیشتر گازهای گلخانهای میشود. ساختمانهای بلند به دو صورت بر منطقه تأثیر میگذارند، نخست مصرف انرژی زیاد ناشی از ساخت پروژه، آلودگی صوتی، ایجاد آلایندگی، نور و سایهاندازی بر محیط اطراف و تغییر در جهت و شدت وزش باد معابر، دوم تأثیرپذیری شهر از احداث بلند مرتبهها همچون تغییر در خط آسمان، تغییر در توپوگرافی منطقه، تغییرات زیست محیطی و اقلیمی، تغییر در جریان هوا و تولید فزاینده گازهای گلخانهای. در این مقاله سعی بر آن است که پس از معرفی ساختمانهای بلند، ضرورت ایجاد ساختمانهای بلند در شهرها مورد بررسی قرار گیرد.
سپس چالشهای پیش و روی ساخت برجها بررسی گردد و اینکه چه راهکارهایی برای مقابله با چالشهای پیشرو وجود دارد، آیا میتوان با احداث اینگونه ساختمانها به زیبایی بصری شهر افزود و معضل کمبود زمین را مرتفع نمود، بدون اینکه تغییرات اقلیمی در منطقه ایجاد نمائیم؟ چه راهکارهایی برای به حداقل رسانیدن تأثیرات مخرب برج ها بر اقلیم شهر و همچنین کاهش اثرات منفی ساختمانهای بلند پیش و روی ما است. این پژوهش بر پایه یک تحقیق توسعهای شکل گرفته است. تحقیقات توسعهای در واقع شبیه به تحقیقات کاربردی می باشد و برخی آنها را از انواع پژوهشهای کاربردی میدانند.
این پژوهش درصدد حل مسائل و مشکلات تغییرات اقلیمی که توسط ساختمانهای بلند در شهرها پدید میآید، میباشد. جهت جمعآوری اطلاعات در این مقاله، از شیوه مطالعات اسنادی و کتابخانهای شامل مطالعه مقالات مرتبط استفاده شده است. در این روش با مقایسه و تطبیق پدیدههای نظری مطروحه پیرامون مسائلو تجزیه و تحلیل کمّی اطلاعات جمعآوری شده از دو شیوه توصیفی و استنباطی، جمعبندی و نتیجهگیری لازم ارائه شده است.
مقدمه:
سیاره زمین با توجه به رشد بیش از حد تولید گازهای گلخانهای و دیاکسید کربن شاهد تغییرات اقلیمی زیادی شده است. همچنین شاخصههای شرایط اقلیمی نیز تغییر یافته است. گرمایش بیش از حد موجب گرمتر شدن زمین و در نتیجه ذوب شدن یخهای قطب میشود. تغییرات اقلیمی باعث بوقوع پیوستن سیلها، طوفانهای شدید، آتش سوزیهای بزرگ و ناگهانی، بالا آمدن سطح آب دریاها شده است بطوری که وقوع اینگونه حوادث نسبت به صد سال گذشته بسیار بیشتراتفاق میافتد. - اسمیت، - 2001 این تغییرات در یک نگاه کلی به سیارهزمین کاملاً مشهود است. تغییرات اقلیمی در مناطق نیز اثرات مخرب بسیاری دارد.
عوامل مهمی در تولید گازهای گلخانهای نقش دارند، کارخانهجات، استفاده بیرویه از سوختهای فسیلی، ماشینآلات، رشد شهرنشینی، تولیدات بیرویه و ... که موجب گرمتر شدن کره زمین میشوند. از اواخر قرن نوزدهم با گسترش شهر نشینی که از عوامل مهم و تاثیرگذاربود باعث رشد فزاینده گازهای گل خانه ای گردید. بلند مرتبهسازی در شهرها نه تنها به لحاظ ساختاری، تغییرات اقلیمی و زیست محیطی را برای آن منطقه به ارمغان آورد بلکه خود عاملی برای استفاده بیش از حد انرژی و تولید گازهای گلخانهای شده است.
یکی از راهکارهای استفاده بهینه از زمین در مواقع کمبود آن جهت ساخت و ساز احداث ساختمانهای بلند مرتبه میباشد. در صورتی که این سازهها در بستر مناسب ساخته نشوند، موجب بروز خطرات و آسیب های جدی برای منطقه میشوند. ساختمانهای بلند مرتبه همزمان با احداث در شهرها، تحولاتی ایجاد مینمایند. همچنین بر روی عواملی همچون نور، هوا، جریان باد، سر و صدا، توپوگرافی منطقه و دریچه دید شهری تغییراتی را بوجود میآورند.
رشد جمعیت در کلانشهرها و همچنین کاهش زمین موجب ساخت بلند مرتبهها و متراکم شدن آنها در شهرها میشود. بالطبع تا حدودی باعث افزایش سرعت باد افقی در پیادهروها می گردد. در فصل زمستان این تغییرات در دما، سرعت باد، موجب راکد شدن هوا در نزدیکی زمین شده و در نتیجه شاهد تجمع آلایندگی در سطح شهر ها خواهیم بود. - سیدالعسکری و همکاران،179، - 1396 همراه با فعالیتهای مختلف در رشد شهرنشینی و توسعه صنعتی، نبود برنامهریزی با دیدگاه توسعه پایدار، باعث ایجاد پیامدهایی به شکل آلودگی و نابسامانی در محیط زیست می شود. - شمسی پور و همکاران، 20، - 1391
بیان مساله:
تقریباً 2درصد از سطح زمین را شهرها اشغال میکنند. در حالی که ساکنین شهرها بالای 75 درصد منابع انرژی جهان را مصرف میکنند. جمعیت شهر نشینی در 100 سال گذشته از 160 میلیون نفر به 3 میلیارد نفر افزایش یافته است و این عدد در سال 2025م به 5 میلیارد نفر میرسد. لذا پیدایش ابر شهرها، بافت شهرها و اوضاع اقلیمی آنها را تحت تأثیر خود قرار میدهد. در شهرهای متراکم آلودگی هوا تأثیر زیادی بر سلامت جامعه دارد که بخشی از این آلودگی بر اثر راکد شدن هوا به علت وجود ساختمانهای بلند در خیابانهای دره شکل شهر میباشد. - سیدالعسکری و همکاران ،180، - 1396 در صورتیکه ساختمانهای بلند بدون برنامه ریزی و مکانیابی مناسب و توجه به اقلیم احداث شوند موجب بروز انواع مخاطرات اقلیمی و زیست محیطی میشوند.به جهت جلوگیری از مشکلات احتمالی که بلند مرتبهها در تغییرات اقلیمی بوجود میآورند، بایستی تمهیداتی اندیشید. لزوم بررسی و ارائه راه کارها در این خصوص ضروری است.
ضرورت تحقیق:
ساختمانهای بلند بر کیفیت زندگی مردم و شهر و محیط پیرامون خود بسیار تاثیرگذارند. برای احداث ساختمانهای بلند در شهرها دو عامل حائز اهمیت میباشد اول نیاز به اقلیم مناسب، جریان باد، دید مناسب، تابش آفتاب، کاهش مصرف انرژی، استفاده از انرژیهای پاک و پایانناپذیر در ساختمان بلند مرتبه و دوم سازگاری آنها با مکان ساخته شده، شکل معماری آنها، تأثیرگذاری ساختمانهای بلند بر منطقه، ایجاد نورها و دیدهای احتمالی مزاحم برای محله، تغییر در وزش باد، عنصری به عنوان نماد شهری و... ضرورت دارد که به احداث ساختمانهای بلند مرتبه توجه بسیار شود. در این پژوهش سعی شده با بررسی و تحلیل اسناد و مقالات مرتبط با موضوع به سوالات مطرح شده پاسخ و راه کارهایی ارائه شود.
روش تحقیق:
در این پژوهش ابتدا لزوم ساخت ساختمانهای بلند مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است. سپس مقالات و کتب مرتبط بر عوامل تأثیرگذار اقلیمی در ساخت این سازهها مورد بررسی قرار میگیرد. همچنین لزوم شناخت هرچه بیشتر در این حوزه ضروری است. این پژوهش بر پایه یک تحقیق توسعهای شکل گرفته است. جهت جمع آوری اطلاعات در این مقاله، از اسناد و همچنین مطالعه مقالههای مرتبط استفاده شده است. در انتها نتیجه گیری لازم ارائه شده است.
-1 تعامل ساختمانهای بلند با شهر:
ساختمانهای شهری به مثابه یک جامعه و ساختمانهای بلند به عنوان عضوی از آن جامعه میباشند. همزمان با صنعتی شدن شهرها، ساختمانهای بلند مرتبه نیز به عنوان عضو تأثیرگذار در شهر تعریف شدند. ساختمانهای بلند همچون عضوی شاخص از جامعه شهری، تأثیر بسزایی بر بستر و پیرامون خود میگذارند و از محیط تأثیر میپذیرند. مواردی مانند دیده شدن و دیدن، خط آسمان شهر، برهم زدن حدود، تعاریف جدید محرمیت و اشرافیت، تغییر مفاهیمی مانند همسایگی و تعداد خانوار در محل، سایهاندازی و از همه مهم تر تغییر الگوهای اقلیمی و جریان باد از جمله مباحثی است که در این مقوله اهمیت بسیاری زیادی پیدا میکنند. در تعامل ساختمان بلند با شهر باید به تعاملی بینابین دست یابیم. بطوری که ساختمانهای بلند به اعطلای جایگاه شهر و کیفیت زندگی کمک کند و شهر هم به ایجاد محیط پیرامونی دلپذیر از منظر کار و زندگی و دسترسی در تعامل با بنای بلند مرتبه باشد.
1-1 ساختمانهای بلند در جهان:
ساختمانهای بلند در جهان پدیدهای است که از اواخر قرن 19 و در اوایل قرن 20 خود را آشکار نموده و نخستین گامها در تولید آسمان خراشها از حدود سال 1880 تا 1900م در شیکاگو برداشته شده است. آخرین دهههای قرن نوزدهم با آغاز رشد عمودی ساختمانها - بلند مرتبه سازی - در غرب همراه بوده است. پدیدهی ساختمانهای بلند در طی حیات خود اگرچه همواره از سوی اندیشمندان گوناگون مسائل اجتماعی، اقتصادی و شهرسازی مورد انتقاد واقع شده و به کاربرد آن با شک و تردید نگریسته اند اما همواره بنا به ضرورتها، نتوانسته است حضور دائمی خود را به اثبات رساند و بر میدان فعالیت خود بیافزاید.
